Một thời lừng lẫy

Anh Điểu Long,gty le anh nay 49 tuổi, ngụ thôn Đắk Á, xã Bù Gia Mập, được biết đến như một “đao phủ” của rừng từ những năm cuối thế kỷ trước. Anh sinh ra trong gia đình nghèo, nghèo cả về vật chất lẫn tinh thần nên mới học lớp 2 đã phải nghỉ ở nhà phụ giúp gia đình. Trời phú cho sức khỏe nên 15 tuổi, Điểu Long đã theo các “anh chị” đi rừng kiếm sống. Từ săn bắt thú rừng đến lấy cắp lâm sản rồi chuyển sang phá rừng làm rẫy, Điểu Long đều trải qua. Không chỉ vùng đệm mà cả vùng lõi Vườn quốc gia Bù Gia Mập, nơi nào cũng in dấu chân của anh. Nơi nào khỉ, vượn, chim chóc thường véo von; vùng nào voi, bò hay đến kiếm ăn; chỗ nào nhiều gõ đỏ, giáng hương, cẩm lai... trong Vườn quốc gia Bù Gia Mập, anh Điểu Long nằm lòng.

“Hồi đó, mình đi phá rừng chỉ để trồng lúa, mì, bắp... lo cái ăn trước mắt cho gia đình, sau mới tính đến chuyện lấy gỗ làm nhà. Ngày đó, người ta vào rừng chặt gỗ mang về bán kiếm tiền. Thấy vậy, mình làm theo thôi, có biết gỗ quý gì đâu. Có khi cần tiền, người ta thuê mình đi kéo gỗ tận rừng sâu ra suối Đắk Quýt, mình cũng đi vì đồi dốc hiểm trở nên trâu, voi đâu có kéo được. Hồi đó, nhiều khi trúng mánh được những cây gỗ quý như cẩm lai, giáng hương, gõ đỏ là tiền nhiều lắm” - anh Điểu Long nhớ lại.

Cái thời Điểu Long cùng trang lứa phá rừng, dọn nương chủ yếu bằng các vật dụng thô sơ như cưa tay hoặc rựa. Những trai làng lực lưỡng, vạm vỡ mới đủ sức vào rừng để lấy gỗ hoặc dọn nương. Họ hùng hục, cật lực cả ngày lẫn đêm mới cưa hạ được cây rừng để mang về bán đong gạo cho cả gia đình. Có những cây gỗ lớn, cả nhóm thay nhau cưa đến mấy ngày đêm mới xong. Đổ được cây, lại cưa thành từng khúc rồi rình mò, chờ lúc không có kiểm lâm hoặc bộ đội mới gùi, vác, mang, kéo bộ tận rừng sâu ra bìa rừng. Chưa hết, sau đó kết bè, thả sông tập kết ở bãi nào đó rồi mới lấy xe trâu, xe máy chở đi bán.

Biết phá rừng là vi phạm pháp luật nhưng khi nhắc đến thời trai trẻ, anh Điểu Long say sưa kể về quá khứ như một chiến tích đầy tự hào của mình. Trong suốt thời gian phá rừng, vận chuyển gỗ lậu, săn bắt thú rừng, anh đã nhiều lần bị lực lượng thuộc các cơ quan chức năng vây bắt. Tuy nhiên, với khả năng đi rừng nằm lòng cộng với biệt tài “ trốn - tìm” của mình, Điểu Long luôn là người “thắng cuộc” trong nhiều chiến dịch truy quét của lực lượng chức năng bảo vệ rừng. Rừng thì rậm rạp, sông suối, núi non hiểm trở nên phải biết, phải thuộc, khi gặp kiểm lâm phải quay đầu, chạy trốn. Đời sống của rừng không ít cạm bẫy, mùa mưa thì vắt, đỉa, rắn, rết nhiều vô kể; mùa khô thì gặp phải ve rừng lơ lửng trên những bụi rậm. Vì sợ lực lượng chức năng, nhiều khi Điểu Long phải trốn trong rừng cả đêm, chấp nhận đương đầu với bao nguy hiểm của sự sinh tồn nơi rừng sâu.

Ngoài đi phá rừng, Điểu Long còn có tiếng về vận chuyển gỗ lậu từ rừng ra ngoài. “Hồi đó tôi cũng hay được một số người thuê đi gùi gỗ từ trong rừng sâu ra. Công việc rất mệt nhưng vì phải nuôi nhiều “cái miệng” nên cũng phải lao vào làm. Tôi sinh ra giữa rừng già nên tôi nhớ hồi đó rừng nhiều lắm, thú thì muôn loài nhưng phá mãi giờ rừng hết cũng nhiều rồi, tôi cũng tận mắt thấy nhiều con thú quý hiếm bị các thợ săn bắn hạ, bị bẫy rồi mang bán cho quán nhậu” - anh Điểu Long kể.

“Gác kiếm”

Sau hơn 20 năm phá rừng, bẫy thú, năm 2006, Điểu Long quyết định “gác kiếm”. “Xưa kia người đồng bào chúng tôi sống dựa vào rừng nhưng sau khi rừng bị tàn phá nhiều, cuộc sống trở nên khó khăn hơn. Tôi thấy phá rừng là có tội với thiên nhiên. Chỉ cần mỗi người 1 cây, 1.000 người sẽ mất 1.000 cây thì rừng còn đâu nữa” - anh Điểu Long nói.

Anh Điểu Long (áo trắng) cùng cán bộ kiểm lâm, anh em cộng đồng nhận khoán bàn bạc kế hoạch tuần tra bảo vệ rừng Vườn quốc gia Bù Gia Mập

Sau hơn nửa năm “nghỉ ngơi”, ở nhà rảnh rỗi rồi sa đà vào nhậu nhẹt, Điểu Long cảm thấy nhớ rừng nên cuối năm 2006, anh xin đi bảo vệ rừng với suy nghĩ để “trả tội với thiên nhiên”. Qua sự giới thiệu của anh Điểu Hân, kiểm lâm rừng đặc dụng Vườn quốc gia Bù Gia Mập - người mà anh Điểu Long từng chạm mặt khi hai người thuộc 2 “chiến tuyến” (người bảo vệ rừng - người phá rừng), anh Điểu Long được nhận vào làm việc tại cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng thuộc Ban quản lý Vườn quốc gia Bù Gia Mập. Với sở trường và kinh nghiệm đi rừng nhiều năm được ví von “địa danh nào vắng bóng chân anh”, anh Điểu Long đã góp phần không nhỏ cùng cộng đồng vận động người dân không phá rừng làm rẫy và săn bắt thú trái luật.

Anh Điểu Long cho biết, mỗi người tham gia nhận khoán bảo vệ rừng có thu nhập bình quân từ 2-2,5 triệu đồng/tháng chưa kể tiền hỗ trợ bảo vệ rừng của Chính phủ. Mỗi quý nhận lương 1 lần, trung bình từ 8-10 triệu đồng/người/quý. Tham gia cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng, người dân còn được hưởng nhiều lợi ích từ rừng. Để cải thiện bữa ăn hằng ngày, anh em được lấy những loại rau do Ban quản lý vườn cho phép như: lá nhíp, đọt mây, măng; đủ loại trái cây như: xoài, vải, chôm chôm, trường, sấu, chuối, dâu... từ rừng.

Từ một hộ khó khăn nhưng sau 14 năm tham gia bảo vệ rừng, gia đình anh Điểu Long đã có cuộc sống khá ổn định. Anh có 6 người con và 7 đứa cháu. Hầu hết các con anh hiện đã trưởng thành và ra ở riêng. Ngoài thu nhập từ đi tuần tra bảo vệ rừng, lúc rảnh rỗi, anh còn đi làm thuê như nhặt điều, hái cà phê, tiêu, phát cỏ... để kiếm thêm thu nhập và cũng dành thời gian vui đùa với con cháu.

Theo ghi nhận, trước năm 2006, mỗi năm xảy ra hàng trăm vụ khai thác lâm sản trái phép, hàng trăm vụ săn bắt thú rừng nhưng hơn 10 năm trở lại đây, tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng làm rẫy, khai thác lâm sản trái phép, cháy rừng, săn bắt thú... ở Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã giảm hẳn. Cụ thể, năm 2018 và 2019 chưa đến 20 vụ phá rừng, tính chất, quy mô nhỏ, không đáng kể; còn săn bắt thú chỉ xảy ra lẻ tẻ một vài vụ gây thiệt hại không đáng kể. Ông Vương Đức Hòa, Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Bù Gia Mập cho biết, không chỉ trực tiếp tham gia, anh Điểu Long còn vận động đồng bào trong vùng từ bỏ phá rừng, săn bắt thú. Có tiếng nói của anh nên hầu hết diện tích hơn 25.600 ha rừng của vườn đã giao cho các cộng đồng thôn trên địa bàn được bảo vệ rất tốt.

(责任编辑：World Cup)