Các quyết sách táo bạo

Là một chuyên gia hoạt động lâu năm trong các tổ chức quốc tế, tôi rất vinh dự được chứng kiến những ngày đầu tiên của công cuộc Đổi mới đầy táo bạo vào cuối những năm 1980.

Việc khởi động một chương trình cải cách kinh tế sâu rộng, được gọi là Đổi mới, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam vào tháng 12/1986 đánh dấu một bước ngoặt nhằm giải quyết tình trạng lạm phát cao, tăng trưởng chậm và cô lập quốc tế. Việc sử dụng đồng bộ các chính sách tiền tệ, giá cả và tỷ giá hối đoái đã đóng vai trò quan trọng trong việc đưa lạm phát từ mức gần 400% vào đầu quá trình chuyển đổi xuống mức một chữ số vào năm 1993. Việc đồng thời chấm dứt các khoản trợ cấp lớn cho doanh nghiệpnhà nước đã đưa ngân sách chính phủ trở lại trạng thái ổn định. Các cải cách nông nghiệp đã biến tình trạng thiếu hụt sản lượng lúa gạo thường xuyên thành thặng dư xuất khẩu 1 triệu tấn.

Một quá trình quan trọng khác là tái lập quan hệ với cộng đồng tài chínhquốc tế. Viện trợ nước ngoài từ Nhật Bản và các nhà tài trợ khác vào cuối những năm 1980 đã được đưa vào sớm để hỗ trợ quá trình chuyển đổi của Việt Nam. Sau khi trả hết nợ cho Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và các chủ nợ thuộc Câu lạc bộ Paris vào năm 1993, Việt Nam đã có thể tái gia nhập thị trường vốn quốc tế. Với sự an tâm của các nhà đầu tưtrước diễn biến của tình hình chung, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ròng đã tăng vọt lên 5% GDP vào giữa những năm 1990 và vẫn tiếp tục đổ vào với số lượng lớn kể từ thời kỳ đó.

Cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với sự ổn định kinh tế vĩ mô trong 35 năm qua đã được đền đáp. Nhờ mức nợ công thấp, Việt Nam đã tránh được việc bị mắc kẹt giữa các cuộc khủng hoảng nợ quốc tế. Việt Nam không bị ảnh hưởng nhiều từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008, cũng như hậu quả đô-mi-nô từ sự sụp đổ năm 2023 của Ngân hàngSilicon Valley và Credit Suisse. Chính sách tài khóa và quản lý kinh tế vĩ mô tốt cũng giúp Việt Nam tránh được suy thoái toàn cầu do đại dịch Covid-19.

Việt Nam đã được Standard & Poor’s, Fitch và Moody’s xếp hạng mức “triển vọng ổn định”, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết. Mặc dù nợ chính phủ được giữ ở mức thấp và được quản lý cẩn thận, nhưng điều này chưa được thực hiện tương tự đối với khu vực doanh nghiệp và các tổ chức ngân hàng. Thị trường bất động sảnvẫn trong tình trạng bất ổn, các công ty bất động sản vẫn đang phải đương đầu với khó khăn về tài chính.

Không thể thỏa mãn hay chủ quan trước tình hình này. Do đó, các điều luật mới về các tổ chức tín dụng cần được thực thi nhanh chóng và đầy đủ để kiểm soát khu vực ngân hang tăng trưởng quá mức và khá mong manh.

Tiếp cận bình đẳng với giáo dục bậc cao

Là một giảng viên đại học, tôi có cơ hội được giảng dạy kinh tế cho sinh viên Trường đại học Hà Nội vào đầu những năm 2000. Việt Nam luôn đầu tư vào giáo dục phổ thông và đạt được cả tỷ lệ nhập học cao cũng như kết quả học tập chất lượng tốt. Theo Chương trình Đánh giá học sinh quốc tế (PISA) của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) dựa trên các bài kiểm tra được thực hiện trên học sinh 15 tuổi, Việt Nam từ lâu đã ngang bằng với mức trung bình của OECD về toán và đọc hiểu và đạt điểm cao hơn mức trung bình của OECD về khoa học.