Ảnh minh họa. Ảnh: ST

>>Ngân hàng Nhà nước nên chủ động phá giá tiền đồng?áUSDtăngmạnhSứcépvớicơchếđiềuhànhtỷgiákèo cược

Phóng viên TBTCVN đã có cuộc trao đổi với PGS, TS. Tô Trung Thành, Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân xung quanh chủ đề này.

* Thưa ông, ông đánh giá thế nào về tác động của việc đồng USD tăng giá đối với nền kinh tế nói chung và đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu (DN XNK) của Việt Nam nói riêng?

- Với một nền kinh tế có độ mở lớn cùng với cơ chế neo tỷ giá theo USD, rõ ràng việc đồng USD tăng giá mạnh trên thế giới và tỷ giá ngân hàng thương mại cũng như thị trường tự do tại Việt Nam gia tăng nhanh thời gian vừa qua có tác động đáng kể đến nền kinh tế cũng như các DN.

Tác động dễ thấy nhất là đến XNK. Trong bối cảnh USD tăng mạnh và hàng loạt các nước chủ động giảm giá đồng nội tệ để khuyến khích xuất khẩu (XK) như Anh, Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc, Úc, Thái Lan, Malaysia… thì giá trị VND (đang được neo theo USD) đang có xu hướng gia tăng mạnh so với đồng tiền các nước bạn hàng. Theo đó, sức cạnh tranh của hàng XK Việt Nam sang các thị trường suy giảm và ảnh hưởng xấu đến kim ngạch XK.

Trong khi đó, giá hàng hóa nhập khẩu (NK) từ các nước sẽ rẻ hơn, các DN sản xuất nội địa sẽ phải chịu sức ép cạnh tranh lớn hơn. Không những thế, nếu giữ tỷ giá ổn định một cách cứng nhắc trong giai đoạn dài thì cơ cấu sản xuất và XK không có động lực để thay đổi theo hướng tích cực.

VND được định giá cao khiến cho việc xây dựng công nghiệp hỗ trợ khó khăn hơn, do cơ chế tỷ giá này khuyến khích NK các yếu tố đầu vào thay vì khuyến khích và hỗ trợ sản xuất trong nước, theo đó, làm trầm trọng thêm tình trạng gia công của nền kinh tế, không khuyến khích được việc gia tăng hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng của các ngành hàng XK.

Đồng USD tiếp tục tăng giá mạnh sẽ là một thách thức lớn đối với nền kinh tế và các DN Việt Nam, cũng như NHNN sẽ gặp khó khăn hơn khi phải duy trì mức tỷ giá ổn định đã công bố   PGS, TS. Tô Trung Thành

* Vậy còn ảnh hưởng đối với thị trường ngoại hối sẽ ra sao, thưa ông?

- Tất nhiên, việc tỷ giá tăng sẽ làm tăng sức ép phá giá VND và thị trường ngoại hối bất ổn định. Tỷ giá chính thức hiện đang được giữ tương đối cố định trong thời gian dài, mặc dù lạm phát đã được kiểm soát tốt nhưng vẫn ở mức cao so với thế giới, dẫn đến tiền đồng đang được định giá cao so với USD.

Không những thế, trong giai đoạn hiện nay, đồng USD lại tăng giá so với các đồng tiền khác trên thế giới càng làm cho VND tăng giá so với các đồng tiền chủ chốt, gây thêm áp lực dồn nén đến tỷ giá, theo đó, yếu tố tâm lý và đầu cơ vẫn luôn trực chờ đe dọa sự ổn định của thị trường ngoại hối.

Áp lực điều chỉnh tỷ giá càng gia tăng khi xuất khẩu và cán cân thương mại bị ảnh hưởng tiêu cực; giá vàng thế giới suy giảm do đồng USD mạnh lên khiến chênh lệch giá vàng trong nước - quốc tế gia tăng dẫn đến tình trạng thu gom USD để nhập lậu vàng tăng; dòng vốn vào có thể giảm do xu hướng các dòng vốn rời bỏ các thị trường mới nổi khi lãi suất FED và giá trị USD gia tăng. Từ đó, chênh lệch tỷ giá chính thức và thị trường tự do sẽ gia tăng nhanh và khởi động cho các vấn đề đô la hóa quay lại do yếu tố tâm lý.

Ngoài ra, trong khi Việt Nam đang hội nhập kinh tế và tài chính sâu rộng hơn như tham gia AEC (Cộng đồng Kinh tế ASEAN) trong năm 2015 hay chuẩn bị ký kết TPP…, tỷ giá được giữ cố định trong bối cảnh thế giới còn rất nhiều bất ổn và rủi ro khiến cho tính độc lập của chính sách tiền tệ có thể suy giảm và chi phí trung hòa cũng gia tăng, ảnh hưởng đến việc kiểm soát cung tiền và lạm phát.

Tuy nhiên, một điểm lưu ý và cũng có thể là một trong những lý do khiến NHNN chưa muốn tăng tỷ giá là việc kìm giữ tỷ giá chính thức làm giảm áp lực trả nợ vay. Hiện nay, cơ cấu đồng tiền trong nợ nước ngoài của Việt Nam đã trở nên đa dạng. Các chủ nợ lớn của Việt Nam (con số năm 2012) bao gồm Nhật Bản (34,5% tổng nợ), WB (28,8%) hay ADB (15,5%). Phần lớn nợ nước ngoài của Việt Nam chủ yếu định giá bằng các động tiền mạnh như JPY, SDR, USD và EUR. Do VND được neo theo đồng USD đang tăng giá mạnh so với các đồng tiền chủ chốt như EUR, JPY nên giúp giảm nhẹ gánh nặng trả nợ.

* Ông đánh giá thế nào việc giá euro giảm mạnh xuống xấp xỉ ngang bằng đồng đô la Mỹ? Liệu đây có phải là xu hướng dài hạn và nó có mang lại cơ hội, hay nguy cơ cho nền kinh tế cũng như cho DN Việt Nam ?

- Theo tôi, khả năng này là có thể có. Lý do là châu Âu đang theo đuổi chương trình nới lỏng định lượng với quy mô lớn (chương trình mua tài sản, bao gồm các chứng khoán của cả khu vực công và khu vực tư nhân). Khối lượng lên tới 60 tỷ euro mỗi tháng cho tới tháng 9/2016 với tổng giá trị 1.100 tỷ euro, với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng và đối phó với áp lực giảm phát. Trong khi đó, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đang được dự đoán sẽ có động thái nâng lãi suất sớm do triển vọng kinh tế tốt hơn. Sự khác biệt về triển vọng tăng trưởng và chính sách tiền tệ giữa Mỹ và khu vực Eurozone sẽ khiến đồng Euro còn tiếp tục giảm giá so với USD và đây là xu hướng không phải chỉ trong ngắn hạn.

Đồng USD tiếp tục tăng giá mạnh như đã phân tích ở trên sẽ tiếp tục là một thách thức lớn đối với nền kinh tế và các DN Việt Nam, cũng như NHNN sẽ gặp khó khăn hơn khi phải duy trì mức tỷ giá ổn định đã công bố. Tuy nhiên, đây cũng có thể là cơ hội nếu sức ép quá lớn đối với tỷ giá có thể khiến NHNN phải đánh giá lại cơ chế điều hành tỷ giá của mình để có thể điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn.

* Xin cảm ơn ông./.

Hoàng Yến (thực hiện)

(责任编辑：La liga)