Cả DN và cán bộ Hải quan đều sẽ bỡ ngỡ trong lần đầu thực hiện báo cáo quyết toán theo quy định mới. (Ảnh: Hồng Vân)

Đổi mới vì DN

Thông tư 38/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định về thủ tục hải quan; kiểm tra, giám sát hải quan; thuế XK, thuế NK và quản lý thuế đối với hàng hoá XK, NK, trong đó những yêu cầu về công tác quản lý của cơ quan Hải quan được thay đổi lớn và căn bản theo hướng đơn giản tối đa, phù hợp với chủ trương cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục quản lý, thanh khoản đối với hàng nhập sản xuất XK và gia công với thương nhân nước ngoài.

Những yêu cầu này được kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi cho DN nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về kỹ thuật nghiệp vụ đối với cả cơ quan Hải quan và DN, trong đó đặc biệt mong muốn DN minh bạch hơn trong giải trình, kê khai hàng hóa. Ông Vũ Lê Quân, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho rằng, việc thực hiện báo cáo quyết toán theo quy định mới sẽ tạo thuận lợi cho DN nhưng cũng yêu cầu DN phải nâng cao ý thức tuân thủ, đồng thời cơ quan Hải quan cũng cần có sự quản lý để vừa tạo thuận lợi vừa đảm bảo quản lý Nhà nước về hải quan. Đây là lần đầu Hải quan và DN cùng bắt đầu thực hiện theo quy định mới nên sẽ không tránh khỏi một số bỡ ngỡ.

Nhìn vào thực tế, việc thực hiện báo cáo quyết toán phần lớn gặp khó ở các DN có quy mô lớn, còn đối với DN làm hàng gia công quy mô nhỏ, tình hình khá suôn sẻ. Theo đại diện phụ trách XNK của Công ty CP may Hồ Gươm, do khối lượng hàng hóa của DN không nhiều, lại có phần mềm hỗ trợ nên việc lập báo cáo quyết toán sẽ không có nhiều khó khăn.

Đối với các DN lớn, cái khó là do DN phải gấp rút hoàn thành trước thời hạn nên có nhiều vấn đề chưa thể làm rõ. Tuy vậy, xét một cách khách quan, Thông tư 38/2015/TT-BTC có hiệu lực từ 1-4-2015, với gần 1 năm để chuẩn bị triển khai, đúng nguyên tắc thì DN đã có nhiều thời gian để nghiên cứu và điều chỉnh công tác điều hành DN, quản lý đơn hàng.

DN vẫn còn vướng

Khi bắt tay vào thực hiện, các DN cho biết còn nhiều vấn đề chưa được xuyên suốt. Bà Phạm Diệu Hằng, Trưởng phòng XNK, Công ty TNHH may Yakjin Việt Nam cho hay, thực tế khi triển khai tại mỗi DN mỗi khác nên DN cũng gặp khó khi thực hiện. Theo bà Hằng, cuối tháng 2-2016, cơ quan Hải quan đã ban hành văn bản số 1501/TCHQ-GSQL hướng dẫn chi tiết việc lập, tiếp nhận và xử lý báo cáo quyết toán đối với loại hình gia công, sản xuất XK, chế xuất. Bà Hằng cho biết, công văn 1501 có hướng dẫn DN thực hiện việc lập hồ sơ theo dõi nguyên liệu, vật tư và thành phẩm tương tự các tài khoản 152, 155 quy định tại Thông tư số 200/2014/TT-BTC về chế độ kế toán DN, tuy nhiên, theo quy định, hiện kế toán ở Công ty lại không theo dõi nguyên vật liệu theo 2 tài khoản này nên người làm XNK không có thông tin theo yêu cầu, như vậy 2 bộ phận trong công ty đang trái ngược nhau về cách làm.

Ở một vấn đề khác, theo ông Vũ Quang Tùng, Trưởng phòng XNK, Công ty Cổ phần may Sông Hồng, số lượng vật tư mà Công ty NK về rất nhiều, lên tới 500-700 tờ khai/tháng với gần 200 danh mục hàng hóa các loại. Hơn nữa, trước đây, hàng hóa NK về của Công ty được kế toán theo dõi theo tên gọi riêng, không theo mã HS như bên XNK nên việc truy xuất, thống kê lại danh mục nguyên phụ liệu là việc không đơn giản.

Đặc biệt, ông Tùng còn cho biết, ngay cả thời gian quyết toán cũng có thể gây khó cho DN, bởi hợp đồng gia công theo thời hạn ký, ví dụ, có những hợp đồng đến tháng 4 năm sau mới hết hạn, nhưng năm tài chính lại kết thúc vào tháng 12 năm trước nên việc quyết toán không thể thực hiện được đầy đủ, chính xác.

Đây cũng là tình trạng chung của nhiều DN. Vì thế, nhân viên XNK của một số DN cho biết, họ đang phải vừa làm vừa tính, vướng đến đâu giải quyết đến đấy, thậm chí, nhiều DN còn chấp nhận nộp phạt nếu làm sai bởi chưa biết phải làm thế nào cho đúng…

Có thể nói, những bước đi đầu tiên bao giờ cũng gặp phải khó khăn nên việc thực hiện báo cáo quyết toán cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ phận trong DN, đặc biệt là bộ phận kế toán và XNK. Tuy nhiên, với những lớp tập huấn về nghiệp vụ Hải quan thời gian gần đây, đa phần DN chỉ cử nhân viên XNK tham dự. Hơn nữa, để việc báo cáo kết quả được nhanh gọn với khối lượng hàng hóa NK, ngay từ đầu, DN nên có sự rõ ràng, rành mạch trong khâu kiểm soát, kê khai. Điều này phần nhiều đòi hỏi sự thay đổi, đổi mới quản trị từ phía DN.

(责任编辑：Nhận Định Bóng Đá)