Sân vui chơi, giải trí cho đối tượng chưa có cây xanh bóng mát, không có đất sản xuất cho đối tượng phục hồi chức năng, tăng gia lao động sản xuất vẫn là một bài toán khó cho trung tâm. Kinh phí cho công tác chăm sóc sức khoẻ tâm thần cũng hạn hẹp. Người tâm thần sau khi tái hoà nhập với xã hội vẫn còn không ít kỳ thị, bị coi là “điên” và xa lánh, cơ hội việc làm rất mong manh.

Được thành lập từ tháng 11/2003, sau 13 năm hoạt động, Trung tâm Nuôi dưỡng người tâm thần tỉnh tiếp nhận nhiều lượt bệnh nhân thuộc diện lang thang, gia đình nghèo không có khả năng nuôi dưỡng, một số từ những trung tâm của tỉnh khác chuyển về. Hiện trung tâm nuôi dưỡng 229 đối tượng, trong đó bệnh tâm thần đặc biệt là 35 người, tâm thần nặng kích động giai đoạn cuối 172 người, tâm thần đã thuyên giảm 22 người.

Nơi ở của người bệnh được chia làm 2 khu cho nam và nữ, gồm 24 phòng, mỗi phòng 7 người. Nơi ở của bệnh nhân được bố trí giường, quạt đầy đủ, phòng ăn thường xuyên được quét dọn, vệ sinh sạch sẽ, có khu vệ sinh riêng biệt, không khí trong lành, thoáng mát, có sân vui chơi dành cho bệnh nhân giải lao và tập thể dục, sinh hoạt cá nhân.

Với những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, thoái hoá khớp, béo phì, lao phổi… đều có chế độ dinh dưỡng riêng dưới sự theo dõi chặt chẽ của y, bác sĩ. Khẩu phần ăn luôn được đảm bảo vệ sinh và có sự thay đổi thực đơn luân phiên trong tuần, đảm bảo cung cấp đầy đủ các vitamin, dưỡng chất phục hồi thể chất, não bộ.

Những hoàn cảnh đáng thương

Bác sĩ Nguyễn Văn Biên, Giám đốc Trung tâm Nuôi dưỡng người tâm thần, tâm sự: “Cái khó lớn nhất là khâu chăm lo người bệnh, bởi đây là những bệnh nhân sa sút về trí tuệ, hành vi khó kiểm soát, phải trực tiếp chăm sóc và làm tất cả mọi việc cho bệnh nhân. Tuy nhiên, sự tận tình và lòng yêu nghề đã giúp chúng tôi vượt qua mọi trở ngại. Công tác chăm sóc người bệnh tâm thần không đơn thuần vì trách nhiệm, chúng tôi thật sự cảm thông, chia sẻ những bất hạnh mà bệnh nhân phải gánh chịu”.

Khu vui chơi, sinh hoạt của bệnh nhân.

Ông Biên cho biết thêm, do đặc thù công việc, trung tâm phân công đội ngũ y, bác sĩ, điều dưỡng trực 24/24 giờ. Vài năm trở lại đây, bệnh nhân tâm thần trong xã hội ngày càng tăng và có xu hướng tiêu cực, xuất phát từ nhiều nguyên nhân như di truyền, mất cân bằng sinh hoá, hệ thần kinh, tác động bởi những yếu tố như: nghiện rượu, ma tuý, nghiện game… hoặc do chịu áp lực về kinh tế, công việc, học tập căng thẳng, biến cố trong đời sống nội tâm…

Nhiều lần chứng kiến cảnh bệnh nhân tâm thần bị kích động, gây hại đến nhân viên hộ lý, bác sĩ riết thành quen. Hộ lý Nguyễn Hồng Út (gắn bó với nghề đã 7 năm) tâm tình: “Lúc mới vào đây làm, tôi sợ lắm, mình làm gì họ cũng chú ý, rồi họ cười, nói, la hét trong vô thức, có khi lại đánh nhau lúc đang ăn, khi lên cơn lại gào thét, đòi về nhà, mình không cho thì họ đòi trốn trại… Ở lâu dần mới biết nhiều người khổ lắm, già cả không còn sức lao động, bệnh tật bị con cái đánh đập, bỏ đi lang thang. Nhiều chị em là nạn nhân của bạo lực gia đình, mỗi khi vệ sinh cá nhân cho họ, tôi không khỏi xúc động khi trông thấy những vết sẹo từ những trận đòn hằn lên cơ thể”.

Chị Nguyễn Thị Diệu Hiền, quê Hà Nam, từng là giáo viên Trường Tiểu học Trần Văn Thời, vào trung tâm đã 8 năm. Gương mặt phúc hậu, nụ cười luôn thường trực trên môi, vẻ ngoài thân thiện, nhưng đôi mắt chị buồn, luôn nhìn xa xăm. Sau cái chết đột ngột của mẹ, chồng chị có vợ bé đánh đập vợ con, gia đình ly tán khiến chị trở nên điên loạn, xa lánh, sợ hãi mọi thứ. Chị rất thích làm thơ, chị đọc vanh vách những bài học vỡ lòng trên lớp, chị nhớ tên người thân, từng đứa học trò thân yêu chị đã dạy. Chị  Hiền bộc bạch: “Tôi có một ước muốn là mau hết bệnh để trở lại bục giảng, đoàn tụ cùng gia đình, vậy là tôi mãn nguyện rồi”.

Trung tâm còn là nơi cưu mang những người vô gia cư, lang thang cơ nhỡ. Ông Nguyễn Văn Tèo trước đây sống dưới gầm cầu Cà Mau, được trung tâm tiếp nhận trong tình cảnh rất đáng thương: đầu tóc bù xù, quần áo rách rưới sau nhiều ngày lang thang ngoài đường, hình hài dị dạng, bốc mùi, hai bàn tay của ông bị hoại tử nghiêm trọng. Trung tâm đã chuyển ông đến Bệnh viện Ða khoa Cà Mau cắt những ngón tay, ngăn chặn hoại tử lây lan, sau hơn 10 năm chưa 1 lần tái phát bệnh.

Chị Trương Thị Quỳnh Diễm, cán bộ Phòng Công tác xã hội, chia sẻ, điều làm chị trăn trở nhất trong nghề chính là những bệnh nhân vô danh được công an, chính quyền đưa đến nhưng mãi vẫn không tìm được người thân, dù nhân viên y tế đã điều trị và khai thác dần những thông tin mập mờ trong trí nhớ của họ. Nhiều người có gia đình hẳn hoi nhưng bị bỏ rơi trong những năm tháng bệnh tật.

“Mong sao người tâm thần sẽ có được sự quan tâm, chăm sóc của người thân vì đó là liều thuốc tốt nhất giúp họ khỏi bệnh”, chị Diễm xúc động. Với chị, niềm vui lớn nhất trong nghề là những lần người bệnh được thân nhân đưa về, không quên quay lại nói lời  tạm biệt: “Trong lúc ở đây em có lỡ làm gì chị buồn thì chị bỏ qua cho em nhé”.

Chị kể, có lần một đoàn từ thiện vào trung tâm tặng quà cho bệnh nhân, sau đó họ chụp ảnh đưa lên mạng xã hội, vô tình người thân của bệnh nhân nhìn thấy, tìm mọi cách liên lạc và đến đón họ về đoàn tụ cùng với gia đình.

Nhiều khó khăn từ thực tế

Có vô số câu chuyện cảm động xảy ra ở Trung tâm Nuôi dưỡng người tâm thần. Và cũng có không ít khó khăn, thậm chí nguy hiểm mà những cán bộ, nhân viên trung tâm đang đối mặt. Nguy hiểm của công việc này không chỉ nằm ở những chuyện y, bác sĩ bị bệnh nhân tấn công mà còn ở chỗ bệnh tình dễ “lây” nếu không biết cách tiếp xúc đúng.

“Trong ngành tâm thần có thuật ngữ “chuyển di”, nôm na là sự “lây” bệnh tâm thần từ người bệnh đến những người chăm sóc. Bằng chứng là nhiều thân nhân của người bệnh sau một thời gian chăm bệnh thì vào trung tâm luôn, mà chúng tôi lại tiếp xúc trực tiếp, thường xuyên với bệnh nhân, nếu không biết vận dụng nghề để chống “chuyển di” thì có khi bệnh theo luôn”, Bác sĩ Biên hài hước.

Bệnh nhân trong giờ ăn.

Nhiều năm gắn bó với nghề, nhìn dáng người nhỏ gầy, cách giao tiếp từ tốn, chậm rãi của ông Biên và lắng nghe những lời tâm sự của ông mới hiểu vì sao ông lại yêu nghề đến thế. Với cương vị là một bác sĩ, giám đốc trung tâm, hơn ai hết ông thấu hiểu được những thiếu thốn, trở ngại mà trung tâm đang phải đối mặt. Ðiều làm ông nhọc lòng nhất là khi nghĩ về cơ sở vật chất còn quá khó khăn và chật hẹp, chỗ ở của bệnh nhân đang quá tải, chưa có nhà trại cách ly cho bệnh nhân nhiễm lao và các bệnh nan y, mỗi bận có ca nhiễm lao thì hiển nhiên các bệnh nhân chung phòng trong thời gian ngắn sẽ bị lây bệnh, điều này ảnh hưởng rất xấu đến công tác khám, chữa bệnh. Số lượng bệnh nhân tăng mạnh, khó kiểm soát, hiện tại trung tâm còn thiếu 24 phòng bệnh, bên cạnh đó chưa có nhà trại để phân chia theo khoa, nhóm sức khoẻ đối tượng.

Sân vui chơi, giải trí cho đối tượng chưa có cây xanh bóng mát, không có đất sản xuất cho đối tượng phục hồi chức năng, tăng gia lao động sản xuất vẫn là một bài toán khó cho trung tâm. Kinh phí cho công tác chăm sóc sức khoẻ tâm thần cũng hạn hẹp. Người tâm thần sau khi tái hoà nhập với xã hội vẫn còn không ít kỳ thị, bị coi là “điên” và xa lánh, cơ hội việc làm rất mong manh. Bên cạnh sự quan tâm chăm lo của người thân và các y, bác sĩ, người bệnh rất mong nhận được sự quan tâm, chia sẻ, đồng cảm của toàn xã hội để giúp họ sớm phục hồi, trở lại cuộc sống bình thường./.

Bài và ảnh: Nhi Ngô

(责任编辑：La liga)