Tháng 6-1914,ộcchiếntranhthếgiớilầnthứnhấnhan dinh keo nha cai 5 thái tử đế quốc Áo - Hung, Đại công tước Franz Ferdinan lấy Serbia làm kẻ địch giả định để tổ chức cuộc tập trận quy mô lớn tại Bosnia Herzegôvina. Điều này đã làm cho nhân dân Serbia vô cùng phẫn nộ và họ đã ám sát vợ chồng Thái tử Franz Ferdinan vào cuối tháng 6-1914 khi hai người này đi thăm thành phố Sarajevo. Cái chết của Thái tử Franz Ferdinan là cái cớ để đế quốc này tuyên chiến với Serbia vào ngày 28-7-1914. Anh, Nga, Pháp, Đức cũng ra lệnh tổng động viên, lò lửa chiến tranh đã được thổi bùng. Đế quốc Áo - Hung cùng với Đức hình thành phe liên minh. Còn Anh, Pháp, Nga tổ chức thành phe Hiệp ước.

Giữa tháng 8-1914, Đức huy động 1,5 triệu quân tiến vào Bỉ rồi xộc thẳng tới Paris, thủ đô của Pháp. Ngày 5-9-1914, Pháp và Đức dàn quân đánh nhau trên sông Marne. Cuộc chiến ác liệt kéo dài trong 40 ngày và chiến tuyến mở rộng hơn 200km. Tại đây, quân Đức chịu nhiều thiệt hại nên buộc phải chuyển hướng sang phía đông đánh nước Nga. Tháng 2-1916, Đức dồn lực mở chiến dịch Verdun với những khí tài hiện đại nhất lúc bấy giờ như hơi độc, đạn cháy... Pháp đã huy động hơn 200 khẩu pháo cùng 19 vạn quân chống trả quyết liệt. Cùng thời điểm này, Pháp và Anh đưa quân vượt sông Somme tập kích vào quân Đức. Trong trận này, lần đầu tiên người Anh cho xe tăng xuất trận làm cho quân Đức khiếp sợ. Cuối tháng 5-1916, một trận hải chiến lớn nhất trong lịch sử loài người đã diễn ra khi hải quân Anh đụng độ với hải quân Đức trên biển Bắc.

Cuối tháng 10-1917, Pháp huy động 17 vạn quân, 700 khẩu pháo, 150 máy bay tổ chức phản công ở phòng tuyến Verdun, quân Đức rơi vào thế bị động, lợi thế chiến trường nghiêng sang phía Anh, Pháp, Nga. Lúc này quân Anh liên tiếp chiến thắng quân Ottoman, chiến Baghdad, Jerusalem... và người Mỹ cũng đã nhảy vào cuộc chiến để hưởng lợi về sau. Trong khi đó, nước Nga dưới sự lãnh đạo của Lênin đã thực hiện thành công cuộc Cách mạng tháng Mười và rút khỏi cuộc chiến. Đến năm 1918, Đức bị suy kiệt về mọi mặt nên phải đầu hàng vào ngày 11-11-1918.

Thế chiến lần thứ nhất có tầm ảnh hưởng lớn trong lịch sử thế giới. Cuộc chiến đã làm cho 19 triệu người chết cùng với những thiệt hại to lớn về vật chất và tinh thần của nhân loại. Cuộc chiến tranh này đã làm sụp đổ các đế chế hùng mạnh của châu Âu như Nga, Áo - Hung, Đức và đế quốc Ottoman, làm thay đổi sâu sắc bộ mặt của châu Âu và thế giới. Thế nhưng, cuộc chiến này đã không giải quyết được các mâu thuẫn nội tại và lập trật tự thế giới mới dẫn đến bùng nổ chiến tranh thế giới thứ hai sau đó gần 20 năm.

T.Phong
(Trích nguồn 102 sự kiện nổi tiếng thế giới)

(责任编辑：Cúp C2)