Nhờ cơ cấu hiệu quả thu - chi, Chính phủ đã có dư địa lớn hơn để hỗ trợ cho tăng trưởng. Ảnh tư liệu

Áp lực đến từ thực tiễn

Việc điều hành chính sách tài khóa có ảnh hưởng rất lớn đến cân bằng vĩ mô của nền kinh tế và tác động trực tiếp đến phương châm hoạt động của hệ thống ngân sách, cũng như hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Đến thời điểm này nhìn lại mới thấy, việc củng cố chính sách tài khóa, cơ cấu thành công ngân sách nhà nước (NSNN), giảm bội chi và nợ công đã góp phần ổn định nền tài chính quốc gia. Đây là những dấu ấn nổi bật của nhiệm kỳ vừa qua trong điều hành chính sách tài chính – NSNN. Nhờ thế, chúng ta đã có “của ăn của để”, có nguồn lực chi cho những nhiệm vụ cấp bách, phát sinh như thời điểm dịch Covid-19 bùng phát.

Không phải tự nhiên, yêu cầu cấp thiết về cơ cấu lại NSNN được đặt ra ở thời điểm vào khoảng giai đoạn 2016 - 2020. Những áp lực của thực tiễn đến từ thu - chi NSNN và cân đối NSNN khó khăn, nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn. Cơ cấu nguồn thu chưa thực sự bền vững, thu NSNN phụ thuộc nhiều vào các khoản từ dầu thô và các khoản thu từ xuất nhập khẩu...

Cùng với đó, nhu cầu chi NSNN tăng mạnh với quy mô chi NSNN năm 2016 tăng 2 lần so với năm 2010 và bằng khoảng 28% GDP (cao hơn so với hầu hết các nước trong khu vực). Nhu cầu đầu tư và sức ép vốn cho phát triển cơ sở hạ tầng lớn trong khi tích lũy nội bộ nền kinh tế còn mỏng. Trong cơ cấu chi NSNN, chi thường xuyên chiếm tỷ trọng cao (trên 70% tổng chi NSNN), áp lực tăng chi cho bộ máy quản lý nhà nước và các đơn vị hành chính sự nghiệp cao.

Những điều đó dẫn đến một hệ lụy đó là, cân đối NSNN khó khăn, nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn. Bội chi NSNN luôn ở mức cao trong nhiều năm (bình quân giai đoạn 2011 - 2015 khoảng 5,6% GDP). Nợ công cũng đã tăng nhanh, từ 51,7% GDP năm 2010 lên 62,2% GDP năm 2015, không gian tài khóa bị thu hẹp.

Xoay chuyển tình thế, nâng hạng tín nhiệm quốc gia

Nhờ đó, tình trạng “điều hành ngân sách như đi trên dây” hay “ngân sách hụt hơi” không còn. Đến nay, ngành Tài chính thực hiện hiệu quả các chủ trương, định hướng, giải pháp về cơ cấu lại NSNN, bám sát các mục tiêu của Nghị quyết số 07-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội.

Giai đoạn 2021 - 2025, cả nước đang phấn đấu để đạt cho được các nhiệm vụ tài chính - NSNN đề ra. Về kiểm soát chặt chẽ bội chi và nợ công trong phạm vi mục tiêu đề ra cho cả giai đoạn, tỷ lệ bội chi NSNN bình quân giai đoạn 2021 - 2023 ước khoảng 3,46% GDP, trong phạm vi mục tiêu đề ra là 4% GDP. Đồng thời, tiếp tục tái cơ cấu lại danh mục nợ theo hướng bền vững. Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, đã đưa tỷ lệ nợ công giảm liên tục từ đầu nhiệm kỳ tới nay; từ mức 55,9% GDP cuối năm 2020 xuống còn 42,7% GDP cuối năm 2021; khoảng 37,4% GDP năm 2022 và từ cuối năm 2023 còn khoảng 37% GDP, ước năm 2024 khoảng 37 - 38% GDP.

Nhờ những nỗ lực đó, năm 2024, Việt Nam đã được Tổ chức xếp hạng tín nhiệm S&P Global Ratings nâng hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, “triển vọng ổn định”; Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody's Investors Service nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam từ mức Ba3 lên mức Ba2, “triển vọng ổn định”.

TS. Lê Duy Bình - Giám đốc điều hành Economica Việt Nam cho rằng, ở thời điểm nào, dù khó khăn đến đâu, toàn ngành Tài chính đã bám sát tình hình thực tiễn, chủ động đề xuất và triển khai thực hiện có hiệu quả các giải pháp chính sách tài khoá, quyết tâm phấn đấu hoàn thành ở mức cao nhất nhiệm vụ tài chính - NSNN. Nhờ đó, góp phần củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế.

Theo vị chuyên gia này, nhờ cơ cấu hiệu quả thu - chi, Chính phủ đã có dư địa lớn hơn để chính sách tài khóa phát huy vai trò tích cực hơn trong những bối cảnh khó khăn, khi người dân, doanh nghiệp cần. Định hướng này đã mở ra cho những đề xuất mạnh mẽ hơn, ở cấp độ cao hơn để hỗ trợ cho doanh nghiệp, người tiêu dùng, hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế.

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)