Nghịch lý vật liệu thông thường

Cho đến thời điểm này, sau tròn một năm thi công, vật liệu đắp nền đường đang thực sự là nỗi ám ảnh với ông Lương Quang Long, Giám đốc Dự án thành phần cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 (Ban Quản lý dự án Thăng Long, Bộ Giao thông vận tải - GTVT).

Được biết, Dự án thành phần cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 (thuộc Dự án Xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020) cần khoảng 5,2 triệu m3 đất đắp và 1,8 triệu m3 cát xây dựng. Lượng vật liệu này phải được cấp liên tục, đầy đủ trong khoảng 20 tháng kể từ khi khởi công.

Để phục vụ thi công Dự án thành phần cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45, UBND 2 tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa đã phê duyệt tới 15 mỏ đất và 20 mỏ cát với trữ lượng khá sát với nhu cầu. Tuy nhiên, công suất khai thác cho phép của các mỏ này quá thấp so với nhu cầu thi công thực tế, đã dẫn tới cung không đủ cầu trong toàn bộ công trường.

“Nếu điều kiện thời tiết thuận lợi, Dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45 cần tối thiểu 20.000 m3 đất đắp/ngày, nhưng trên thực tế, các chủ mỏ chỉ cấp được một nửa. Trước áp lực về tiến độ, các nhà thầuphải gom từng xe đất, ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ công trình”, ông Long cho biết.

Tại thời điểm đầu tháng 9/2021, giá một m3 đất đắp tại công trường đã vọt lên tới 80.000 - 140.000 đồng, trong khi giá dự toán chỉ vào khoảng 60.000 đồng, đã khiến các nhà thầu “đắp khối đất nào là lỗ nặng khối đất đó”.

“Trong 6 - 8 tháng, Dự án cần khoảng 4 triệu m3 đất đắp để hoàn thành công tác móng đường, bắt đầu chuyển sang giai đoạn thi công nền đường vào cuối năm 2021. Nếu không sớm được tháo đai công suất, nguy cơ vỡ tiến độ là hiển hiện”, ông Long lo lắng.

Tại Dự án thành phần cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu được khởi công vào ngày 1/7/2021, vật liệu đất đắp ngay lập tức trở thành nút thắt lớn đối với các đơn vị thi công. Theo Ban Quản lý dự án 6 (Bộ GTVT), nhu cầu vật liệu thông thường phục vụ thi công đoạn cao tốc qua địa bàn tỉnh Nghệ An này là khoảng 1,1 triệu m3 cát, 0,8 triệu m3 đá và 8,5 triệu m3 đất đắp. Trong khi đá, cát không đáng lo ngại, thì đất đắp lại là trở ngại lớn đối với các nhà thầu, dù các mỏ đất được cấp phép khai thác có trữ lượng lên đến hơn 10 triệu m3.

Giống như tình trạng tại Dự án Mai Sơn - Quốc lộ 45, công suất khai thác theo giấy phép hàng năm tại các mỏ đất tại Nghệ An phục vụ thi công cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu chỉ đạt khoảng 0,9 triệu m3/năm, trong khi những mỏ mới đã hoàn thành đấu giálại chưa được cấp phép khai thác.

“Điều này dẫn đến nghịch lý mỏ mới ở sát công trường không được khai thác, mà nhà thầu phải mua đất từ các mỏ cách công trường tới 30 - 40 km, làm giá vận chuyển bị đẩy lên cao”, đại diện Ban Quản lý dự án 6 thông tin.

Nới đai công suất khai thác

Theo Bộ GTVT, để tháo gỡ vướng mắc về nguồn cung cấp vật liệu cho các dự án thành phần cao tốc Bắc  - Nam phía Đông, giữa tháng 6/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 60/NQ-CP về việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án Xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020.

Nghị quyết số 60/NQ-CP đã tháo gỡ, giảm bớt được thủ tục nâng công suất khai thác các mỏ vật liệu và thủ tục đấu giá quyền khai thác mỏ. Hiện nay, một số mỏ vật liệu đất đắp nền đường đã được cấp phép thăm dò, cấp phép khai thác, nâng công suất khai thác theo Nghị quyết số 60/NQ-CP, góp phần giảm bớt khó khăn về nguồn vật liệu đất đắp nền đường cho dự án.

Tuy nhiên, hiện vẫn có tới 8/11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 đang gặp vấn đề về nguồn cung đất đắp nền - loại vật liệu cơ bản, sẵn có bậc nhất tại Vệt Nam. “Việc thiếu hụt nguồn vật liệu đất đắp nền đường sẽ dẫn tới chậm tiến độ thi công, không giải ngân được vốn đầu tưcông đã bố trí cho công trình”, ông Lê Đình Thọ, Thứ trưởng Bộ GTVT đánh giá.

Để tháo gỡ khó khăn về việc thiếu hụt nguồn vật liệu đất đắp nền đường tại các dự án thành phần cao tốc trên Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, Bộ GTVT vừa có Công văn số 9608/BGTVT - CQLXD kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tham mưu trình Chính phủ sớm ban hành Nghị quyết sửa đổi Nghị quyết số 60/NQ-CP.

Cụ thể, Bộ GTVT muốn Chính phủ cho phép UBND các tỉnh nơi dự án đi qua được điều chỉnh công suất khai thác các mỏ đất đắp nền đường theo nhu cầu của dự án thành phần trên địa bàn, với điều kiện phải đảm bảo yêu cầu về vệ sinh môi trường và an toàn. Sau khi cung cấp đủ vật liệu san lấp cho dự án thành phần trên địa bàn, thì dừng việc nâng công suất, tiếp tục khai thác theo công suất quy định trong giấy phép khai thác khoáng sản đã cấp trước đó.

“Thực tế, có nhiều mỏ đất đắp trong khu vực có điều kiện thuận lợi (chất lượng vật liệu đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, trữ lượng vật liệu còn, cự ly vận chuyển hợp lý...), nhưng công suất khai thác ghi trong giấy phép nhỏ (thường từ 20.000 m3/năm đến 40.000m3/năm), nên việc nâng công suất khai thác thêm 50% công suất ghi trong giấy phép khai thác cũng không khai thác hết trữ lượng của mỏ, trong khi không giải quyết được việc thiếu hụt nguồn vật liệu đất đắp nền đường tại các dự án thành phần”, ông Lê Đình Thọ phân tích.