Ngành thực phẩm Việt Nam đang bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ với các giải pháp bền vững. Ảnh minh họa

Thống kê của ngành nông nghiệp cho thấy,áttriểnngànhthựcphẩmbềnvữngCơhộitừnguồnnguyênliệuphụphẩmvàcôngnghệajax đấu với az tổng sản lượng phế, phụ phẩm từ ngành nông nghiệp Việt Nam hiện đạt tới 156,8 triệu tấn, bao gồm hơn 80 triệu tấn từ trồng trọt, trên 60 triệu tấn từ chăn nuôi, 5 triệu tấn từ lâm nghiệp và hơn 1 triệu tấn từ thủy sản. Đây là nguồn tài nguyên đáng kể để thúc đẩy ngành chế biến thực phẩm theo hướng bền vững, giúp giải quyết thách thức môi trường đồng thời tăng thêm giá trị kinh tế cho nông nghiệp Việt.

Theo Quỹ Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), hệ thống lương thực và thực phẩm toàn cầu hiện gây ra 27-30% tổng lượng khí thải nhà kính và tiêu thụ tới 70% lượng nước ngọt. Điều này nhấn mạnh sự cấp thiết trong việc xây dựng chuỗi cung ứng xanh, với các doanh nghiệp chế biến thực phẩm đứng trước yêu cầu chuyển đổi để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về sản phẩm bền vững.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng, với xu hướng người tiêu dùng đề cao các sản phẩm có tính xanh bền vững, các doanh nghiệp Việt Nam cũng liên tục chuyển mình theo hướng bền vững trên toàn bộ chuỗi giá trị sản xuất.

Các xu hướng phát triển bền vững trong ngành cũng liên tục được cập nhật và phát triển, bao gồm các khía cạnh về an toàn thực phẩm, đảm bảo tính xanh bền vững trong việc sử dụng các nguồn nguyên liệu hữu cơ, tái sử dụng, tái chế chất thải hoặc sản phẩm dư thừa từ quá trình sản xuất cho đến những biện pháp hạn chế sử dụng nhựa và giảm bao bì nói chung.

“Đây rõ ràng là thách thức nhưng cũng nên nhìn nhận như cơ hội cho các nhà sản xuất, xuất khẩu thực phẩm của Việt Nam để thay đổi và phát triển”, Thứ trưởng nhấn mạnh. Đồng thời, các doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội để kết nối, tiếp cận khoa học và công nghệ tiên tiến từ các đối tác nước ngoài, từ đó thu hút đầu tư, thúc đẩy xuất khẩu trong lĩnh vực sản xuất, chế biến thực phẩm và đồ uống đầy tiềm năng.

Thực tế, các giải pháp công nghệ cao đã giúp nâng cao hiệu quả và tính bền vững của ngành nông nghiệp. Ứng dụng IoT, AI, và blockchain không chỉ tối ưu hóa quản lý tài nguyên mà còn tăng cường khả năng giám sát và truy xuất nguồn gốc, làm cho sản xuất bền vững hơn. Công nghệ blockchain cải thiện tính minh bạch và thúc đẩy mua sắm có đạo đức, trong khi IoT hỗ trợ quản lý nước và phân bón hiệu quả, giảm thiểu tác động môi trường.

Nhiều doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm tại Việt Nam đã bắt kịp xu hướng này. Tại TP. Hồ Chí Minh, nhiều công ty đầu tư vào bao bì thân thiện môi trường, sử dụng vật liệu tái sinh và giảm thiểu rác thải. Ông Trần Văn Sơn - Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Gia Bảo cho biết, công ty không chỉ tập trung vào lợi ích kinh tế mà còn coi yếu tố xã hội là một phần quan trọng. “Dự án Hạt điều xanh - Green Cashew do chúng tôi sáng lập là minh chứng cho nỗ lực xây dựng chuỗi giá trị bền vững,” ông Sơn nhấn mạnh.

Vinamilk cũng là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong phát triển bền vững. Hiện tại, 13 trang trại và 10 nhà máy của Vinamilk đã lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời và các nguồn năng lượng sạch như Biomass và CNG, thay thế 87% năng lượng hóa thạch. Vinamilk còn xây dựng các mô hình chăn nuôi bò sữa sinh thái theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ, chứng minh cam kết với chiến lược phát triển dài hạn và bền vững.

Bà Nguyễn Thị Bích Sơn - Giám đốc nhãn hàng của Công ty CP Thực phẩm Richy miền Nam cho biết, để được xuất khẩu vào thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ,...đối tác đã có nhiều cuộc khảo sát, thậm chí sang tận nơi để đánh giá vùng trồng, đầu vào nguyên liệu cùng nhiều tiêu chí khác. Trong đó, nguyên liệu đầu vào đạt chuẩn an toàn là bắt buộc nhưng chưa đủ. Để có thể “bắt tay” cùng đối tác nhập khẩu đưa hàng vào thị trường xuất khẩu, doanh nghiệp đã không ngừng tạo ra nhiều dòng sản phẩm mới mang bản sắc riêng của văn hóa Việt Nam.

Tương tự, Công ty CP Công nghệ thực phẩm Lương Gia (Lương Gia Food) hiện đã xuất khẩu các sản phẩm trái cây sấy dẻo, ngũ cốc… đến khoảng 20 quốc gia trên thế giới, với doanh thu tăng trưởng đều đặn 20% mỗi năm. Bà Lương Thanh Thúy, Tổng Giám đốc Lương Gia Food cho biết, để chinh phục người tiêu dùng thế giới, sản phẩm của doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng, hương vị đặc trưng khác biệt, và đạt các chứng nhận BRC, FSSC, ISO, HACCP và các chứng nhận phù hợp theo tiêu chí bắt buộc của từng khu vực, như chứng nhận FDA, Halal.

Để phát triển bền vững ngành chế biến thực phẩm, ông Đặng Trần Thọ - Viện Khoa học và Công nghệ nhiệt lạnh, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhấn mạnh đến việc tập trung nâng cao chất lượng, đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, áp dụng công nghệ hiện đại trong chế biến và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững; đồng thời, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, nhà nước và các tổ chức nghiên cứu...

Phải đồng hành cùng nhau trong phát triển vùng nguyên liệu quy mô lớn tập trung trên cơ sở liên kết bền vững với cộng đồng doanh nghiệp ngành chế biến lương thực - thực phẩm. Bởi vùng nguyên liệu là điểm khởi đầu và nền tảng phát triển chuỗi cung ứng bền vững, đây cũng là khâu quan trọng đảm bảo chất lượng sản phẩm bằng sự minh bạch thông tin dữ liệu dựa trên cơ sở truy xuất nguồn gốc xuất xứ.

Mô hình nông nghiệp tuần hoàn là giải pháp hữu hiệu trong phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ môi trường và tái sử dụng chất thải chăn nuôi, trồng trọt hiệu quả. Vì vậy ông Thọ khuyến nghị cần xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao hiện đại, bền vững thông qua đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng khoa học, công nghệ vào nuôi, trồng, sản xuất, chế biến, kinh doanh nông nghiệp.

IoT - một thành tố đóng vai trò chủ chốt trong sản xuất, chế biến và thương mại. Các dự án IoT trong nông nghiệp công nghệ cao là vô cùng cấp thiết và Việt Nam cần phải có quy hoạch, điều chỉnh kịp thời, nếu thực sự muốn theo kịp thế giới về nông nghiệp nói chung, nông nghiệp công nghệ cao nói riêng, nhất là trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Công tác đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nông nghiệp công nghệ cao… có thể học hỏi kinh nghiệm từ Nhật Bản. Nước này đã có sự chuẩn bị cho công tác đào tạo nguồn nhân lực có năng lực quy hoạch, triển khai, thực hiện những dự án IoT cho mọi lĩnh vực bằng cách tạo ra một chuỗi văn bằng và chứng chỉ xác nhận năng lực của những chuyên gia IoT.

Từ góc độ chính sách, cần hoàn thiện thể chế hóa khung pháp lý, tạo thuận lợi cho việc kinh doanh, sản xuất trong điều kiện mới và những thay đổi trong thời đại công nghệ hóa, hiện đại hóa. Cải thiện môi trường kinh doanh, tăng cường chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp về tín dụng, xúc tiến thương mại, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.

Mặt khác, xây dựng khu vực, trung tâm tập trung phát triển khoa học công nghệ làm đầu tàu, tăng cường đầu tư hợp tác nghiên cứu phát triển giữa doanh nghiệp và các trung tâm nghiên cứu, làm đầu mối chuyển giao công nghệ nhằm phát triển nguồn lực để phát triển sản phẩm và công nghệ trong sản xuất. Hỗ trợ nông nghiệp để đảm bảo nguồn cung theo hướng phát triển xanh và bền vững. Cải thiện các quy định, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm theo kịp với các tiêu chuẩn thế giới. Thiết kế hệ thống quản lý và kiểm soát chất lượng hiệu quả; tăng cường thúc đẩy thu hút đầu tư, các chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế, nguồn vốn...

Duy Trinh (t/h)

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)