Lãnh đạo TP.HCM không ít lần đặt vấn đề quy hoạch các huyện vùng ven như Bình Chánh,ămnátđấtnôngnghiệpvùket qua bilbao Củ Chi trở thành quận, đồng thời định hình TP. Thủ Đức, vì tốc độ đô thị hóa ở những địa bàn này đang rất cao, cùng với dân số tăng nhanh. Nhưng thực tế đã và đang diễn ra ở những nơi này cho thấy, bài toán giải tỏa đền bù, quy hoạch vùng ven là vô cùng hóc búa.

Bài 2: Buông lỏng quản lý ngay từ gốc

Với rất nhiều sai phạm được phanh phui, dù viện dẫn lý do này nọ, song chính quyền các huyện vùng ven TP.HCM cũng không thể phủ nhận thực tế là, tất cả xuất phát từ con người, từ khâu quản lý bị buông lỏng, nếu không nói là tiếp tay.

Khi cấp cơ sở… mặc kệ

Sau khi Thanh tra TP.HCM có kết luận chỉ rõ hàng loạt sai phạm nghiêm trọng trong quản lý đất đai tại nhiều huyện vùng ven, mới đây, chính quyền huyện Bình Chánh (nơi xảy ra nhiều sai phạm lớn) đã có Văn bản số 533 báo cáo về khó khăn trong công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực trật tự xây dựng.

Tại báo cáo này, Phó chủ tịch UBND huyện Bình Chánh Nguyễn Văn Tài (người ký) cũng đã không thể phủ nhận thực tế về sự buông lỏng quản lý ngay từ cấp cơ sở, khi cho biết, rất nhiều trường hợp vi phạm lớn từ năm 2016 về trước không được phát hiện tại thời điểm phát sinh vụ việc. Nguyên nhân là UBND các xã đã không kịp thời kiểm tra, phát hiện, lập biên bản ngay tại thời điểm vi phạm; không lập hồ sơ xử lý, không báo cáo, dẫn đến không có hồ sơ bàn giao để tiếp tục xử lý…

Điển hình và đang là tâm điểm bức xúc về quản lý nhà nước là Dự ánKhu dân cư, Trung tâm thương mại Amazing City tại xã Tân Nhựt do Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Huỳnh Thông làm chủ đầu tư. Dự án chưa có quyết định giao đất, chưa thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất thành đất ở, nhưng đã phân lô bán nền và trên phần diện tích đất nông nghiệp đã có 187 căn nhà phố liền kề, 225 căn hộ chung cư được xây dựng.

Hay như Khu ẩm thực Bình Xuyên rộng gần 25.000 m2, trong 17 năm qua, chủ đầu tư đã lấn chiếm đất phi nông nghiệp, đất rạch, tự ý chuyển hơn 13.500 m2 đất trồng lúa và hơn 6.000 m2 đất trồng cây lâu năm sang đất phi nông nghiệp, rồi xây dựng nhà hàng lớn. Thế mà sai phạm này không hề có trong… hồ sơ của chính quyền địa phương.

Còn trường hợp nhà hàng Hương Dừa tại xã Bình Hưng, chủ đất vi phạm từ năm 2005 và đưa công trình vào sử dụng từ năm 2013, nhưng địa phương không báo cáo, không lập hồ sơ đầy đủ, không bàn giao chuyển tiếp xử lý.

Mặt khác, phần lớn các vụ xây dựng không phép trên đất nông nghiệp, nhưng việc lập hồ sơ chỉ đề cập lĩnh vực xây dựng, không xử lý hành vi sử dụng đất không đúng mục đích, nên cơ quan chức năng sau này không xác định được vị trí để xử lý triệt để.

Đó là chưa nói hiện tượng “bật xi nhan” khi để các công trình hoàn thành tới 80%, đội thanh tra địa bàn mới đi kiểm tra để có lý do khó khăn cho cả đôi bên nếu…cưỡng chế.

Do đó, ngoài sai phạm được Thanh tra TP.HCM công bố (chỉ mới giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 3/2020), huyện Bình Chánh còn phải tiếp tục rà soát những công trình vi phạm từ giai đoạn trước đó để xử lý.

Theo Thanh tra TP.HCM, chính việc các cơ quan quản lý địa phương không chủ động xử lý ngay từ đầu, để người dân tự chuyển mục đích sử dụng đất, phân lô bán nền, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, nên mới gây ra hậu quả lớn và khó xử lý về sau.

Sai phạm có hệ thống

Khi cấp cơ sở hoặc tiếp tay, hoặc buông lỏng quản lý, thì cấp quản lý cao hơn cũng… mặc kệ, nên sai phạm có tính hệ thống.

Theo Thanh tra TP.HCM, với huyện Củ Chi, để xảy ra các thiếu sót, vi phạm về quản lý đất đai, trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý điều hành thuộc về Chủ tịch UBND huyện Củ Chi, Phó chủ tịch UBND huyện phụ trách địa chính - xây dựng. Trách nhiệm trực tiếp thuộc về lãnh đạo các đơn vị: Phòng Tài nguyên và Môi trường; Phòng Quản lý đô thị; Phòng Tài chính; Thanh tra huyện; Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng huyện; Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Củ Chi; UBND các xã Bình Mỹ, Thái Mỹ, Tân Thạnh Tây, Tân Thông Hội và các đơn vị, cá nhân có liên quan tại thời kỳ phát sinh vụ việc.

Còn về sai phạm ở huyện Bình Chánh, Thanh tra TP.HCM chỉ rõ, trách nhiệm thuộc Chủ tịch, Phó chủ tịch phụ trách lĩnh vực của UBND huyện; UBND các xã Bình Hưng, Vĩnh Lộc A, Vĩnh Lộc B, Tân Nhựt; Đội Thanh tra địa bàn huyện Bình Chánh và các tổ chức cá nhân có liên quan trong thời kỳ phát sinh vụ việc trong việc thiếu kiểm tra, giám sát, chỉ đạo và chỉ đạo thiếu cương quyết để xảy ra các sai phạm trật tự xây dựng, sử dụng đất đai, chuyển nhượng đất, nhà ở, căn hộ, cho thuê căn hộ nhà trọ, để công trình sai phạm còn tồn tại kéo dài tại các khu đất.

Mọi việc bắt nguồn từ nhân sự

Tại báo cáo mới đây với cơ quan chức năng, UBND huyện Bình Chánh cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn tới sai phạm về đất đai còn do thiếu nhân sự. Cụ thể, với diện tích hơn 25.250 ha, gồm 15 xã, 1 thị trấn, 101 ấp, 5 khu phố, 1.778 tổ nhân dân, 65 tổ khu phố, cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số tăng quá nhanh (30.000 người/năm), bộ máy quản lý ở địa phương này đã không còn theo kịp sự phát triển và yêu cầu nhiệm vụ. Tính bình quân, một công chức phải phục vụ giải quyết nhu cầu địa chính - xây dựng cho hơn 40.000 người dân và quản lý 600 ha đất. Vấn đề này dẫn tới nhiều hạn chế trong quản lý nhà nước ở địa phương, nhất là trong lĩnh vực đất đai, xây dựng.