Theo dự thảo nghị quyết, thuế với mặt hàng xăng sẽ điều chỉnh lên mức 4.000 đồng/ lít.

PV: Bộ Tài chính đang dự thảo nghị quyết của Quốc hội về biểu thuế BVMT, trong đó có nội dung điều chỉnh tăng thuế đối với mặt hàng xăng từ 3.000 đồng/lít lên mức trần 4.000 đồng/lít. Trước mỗi quyết định tăng thuế, Bộ Tài chính rất thận trọng và đánh giá tác động của chính sách tới kinh tế - xã hội. Dưới góc độ của người có nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu về công tác quản lý thuế, ông bình luận thế nào về việc này?

- PGS.TS Lê Xuân Trường: Xuất phát từ điều kiện thực tiễn, theo tôi, việc tăng thuế BVMT đối với xăng dầu như đề xuất của Bộ Tài chính là rất cần thiết và hợp lý.

Luật NSNN của Việt Nam cũng quy định thuế BVMT là một khoản thu của NSNN và được tổng hợp chung vào thu NSNN phục vụ cho các nhiệm vụ chi của Nhà nước. Như vậy, khi người dân quan tâm đến sử dụng nguồn thu thuế BVMT như thế nào, có hiệu quả không thì thực tế sẽ quay trở lại câu chuyện quản lý chi NSNN. Đây chính là vấn đề mà Đảng, Nhà nước quan tâm cũng như đã công khai để người dân được biết và giám sát. PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Tại chức kiêm giảng viên cao cấp Bộ môn Thuế, Học viện Tài chính

Cần thiết vì ba lý do: Lý do thứ nhất là để đảm bảo nguồn thu ngân sách trong điều kiện thuế nhập khẩu xăng dầu giảm theo các hiệp định thương mại tự do. Thứ hai là, trước khi đề xuất tăng thuế BVMT đối với xăng, thuế nhập khẩu xăng dầu đã giảm nhiều và Nhà nước đã phải chấp nhận giảm thu ngân sách để hỗ trợ DN và người dân, nên đã đến lúc DN và người dân cần chia sẻ với Nhà nước. Lý do thứ ba là để giá xăng dầu của Việt Nam tương đối phù hợp với giá xăng dầu của các nước trong khu vực, giảm áp lực cho lực lượng chống buôn lậu xăng dầu.

Còn tính hợp lý thể hiện ở chỗ, mức tăng trên đảm bảo sự chia sẻ hài hòa lợi ích của Nhà nước, DN và người tiêu dùng.

PV: Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước điều chỉnh chính sách thuế nội địa để thay thế cho thuế nhập khẩu, khi phải cắt giảm theo các cam kết quốc tế. Như vậy, chính sách thuế của Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó, thưa ông?

PGS.TS Lê Xuân Trường: Đúng vậy. Thuế là khoản thu chủ yếu của ngân sách nhà nước (NSNN) đối với mọi quốc gia. NSNN là nguồn lực vật chất để bộ máy nhà nước hoạt động, cung cấp dịch vụ công cho xã hội và thực hiện các chức năng nhiệm vụ khác. Khi đã hội nhập quốc tế thì phải chấp nhận sự suy giảm nguồn thu từ thuế đối với hàng hóa nhập khẩu. Khi đó đương nhiên khoản giảm thu này phải được bù đắp bằng thu nội địa. Đây là một quy luật mọi quốc gia khi đã tham gia “cuộc chơi” hội nhập đều phải chấp nhận như là một sự đánh đổi để đạt được nhiều lợi ích khác. Vì lẽ đó, tôi xin nhấn mạnh, đây là quy luật tất yếu khi các nước hội nhập phải tuân theo chứ không chỉ đơn thuần là kinh nghiệm quốc tế.

PV: Trong phạm vi của luật, việc tăng thuế BVMT của mặt hàng xăng dầu là được phép. Theo ông, việc tăng thuế có ảnh hưởng nhiều đến cơ cấu của giá xăng hay không?

- PGS.TS Lê Xuân Trường: Thuế BVMT là một loại thuế gián thu, một trong những yếu tố cấu thành giá bán của xăng dầu. Theo quy định hiện hành, xăng dầu là mặt hàng Nhà nước quản lý giá và thuế BVMT là một trong những yếu tố cấu thành giá cơ sở của xăng dầu. Từ giá cơ sở này mà xác định giá bán xăng dầu trên thị trường. Do vậy, đương nhiên việc tăng thuế BVMT đối với xăng dầu sẽ làm tăng giá bán của mặt hàng này.

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, đối với xăng, tỷ lệ tăng thuế BVMT trong giá bán khoảng 4,9%; đối với dầu diesel khoảng 3,2%; đối với dầu mazut khoảng 8,9%; đối với dầu nhờn khoảng 0,6% và đối với mỡ nhờn khoảng 2,3% là hợp lý. Đây là đánh giá có cơ sở khoa học và thực tiễn.

PV: Dư luận rất quan tâm đến việc sử dụng nguồn thu được từ thuế BVMT ra sao cho hợp lý. Ông nhận định về vấn đề này như thế nào?

- PGS.TS Lê Xuân Trường: Theo nguyên lý chung thì phí và lệ phí mới là khoản thu có đối khoản cụ thể và được sử dụng cho những mục đích cụ thể, còn thuế (dù là thuế gì đi nữa) là khoản thu không có đối khoản cụ thể. Do vậy, mặc dù thuế BVMT ra đời có mục đích là thúc đẩy công tác BVMT thông qua việc buộc các nhà sản xuất phải tính toán đầy đủ chi phí mà xã hội bỏ ra để khắc phục ô nhiễm môi trường do quá trình sản xuất và sử dụng những hàng hóa gây hại cho môi trường, song thuế BVMT không hạch toán riêng thành một khoản thu để chi riêng cho BVMT.

Luật NSNN của Việt Nam cũng quy định thuế BVMT là một khoản thu của NSNN và được tổng hợp chung vào thu NSNN phục vụ cho các nhiệm vụ chi của Nhà nước. Như vậy, khi người dân quan tâm đến sử dụng nguồn thu thuế BVMT như thế nào, có hiệu quả không thì thực tế sẽ quay trở lại câu chuyện quản lý chi NSNN. Đây chính là vấn đề mà Đảng, Nhà nước quan tâm cũng như đã công khai để người dân được biết và giám sát.

Ngoài ra, tôi cũng lưu ý rằng, mặc dù không quy định thuế BVMT chỉ để chi cho các hoạt động BVMT nhưng nhờ nguồn thu này, Nhà nước có thêm nguồn để tăng cường chi cho BVMT. Trong thực tiễn, NSNN đã tăng chi cho BVMT rất nhiều. Người dân hoàn toàn có thể tiếp cận để biết số liệu chi cho BVMT những năm qua trên website của Bộ Tài chính và của các địa phương.

PV: Một trong những mục tiêu của việc điều chỉnh tăng mức thuế BVMT là nhằm góp phần khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hàng hóa thân thiện với môi trường. Ông có khuyến cáo gì đối với người dân và DN để vừa BVMT, vừa hạn chế tối đa tác động của việc tăng thuế đến sản xuất kinh doanh cũng như tiêu dùng?

- PGS.TS Lê Xuân Trường: Về phía DN, trong quá trình sản xuất cần sử dụng công nghệ sạch, công nghệ thân thiện với môi trường, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch ở một số lĩnh vực. Đối với những DN ở lĩnh vực buộc phải sử dụng xăng dầu như là một yếu tố đầu vào thiết yếu của kinh doanh (vận tải đường bộ, vận tải thủy…) thì nên tìm cách tối ưu hóa sản xuất kinh doanh để sử dụng tiết kiệm nhiên liệu, sử dụng xăng sinh học để được hưởng ưu đãi về thuế.

Người dân nên hạn chế sử dụng phương tiện vận hành bằng nhiên liệu hóa thạch (chẳng hạn như khi di chuyển quãng ngắn thì nên đi bộ hoặc đi xe đạp) và tăng cường sử dụng phương tiện vận tải công cộng khi có điều kiện phù hợp. Làm như vậy, không chỉ tiết kiệm chi tiêu cá nhân mà còn góp phần cùng Nhà nước và toàn xã hội chung tay bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống.

PV: Xin cảm ơn ông!

Minh Anh (thực hiện)

(责任编辑：World Cup)