Trong số các vi chất dinh dưỡng thiết yếu, vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏevà phát triển toàn diện của trẻ. Vitamin A không chỉ được biết đến với khả năng bảo vệ đôi mắt, giúp trẻ có thị lực tốt mà còn là nhân tố thiết yếu để:

- Tăng cường hệ miễn dịch: Điều này giúp cơ thể trẻ chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là viêm phổi, tiêu chảy và sởi.

- Ngăn ngừa mù lòa: Thiếu vitamin A là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa có thể phòng ngừa được ở trẻ em.

- Hỗ trợ sự phát triển: Vitamin A tham gia vào quá trình hình thành và tái tạo tế bào, giúp trẻ tăng trưởng khỏe mạnh.

Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch thông qua nhiều cơ chế sinh học.

Dưới đây là một số lưu ý trong chế độ ăn giúp tăng cường hấp thu vitamin A:

Kết hợp với chất béo lành mạnh

Vitamin A (retinol và beta-carotene) cần chất béo để hấp thụ hiệu quả trong ruột non. Do đó, bạn cần bổ sung một lượng nhỏ chất béo trong bữa ăn, như:

- Dầu ô liu, dầu đậu nành, dầu cọ.

- Bơ, mỡ cá hoặc mỡ động vật.

- Các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, đậu phộng.

Ví dụ, chúng ta có thể ăn cà rốt sống cùng một chút dầu oliu, hoặc nấu rau xanh với dầu thực vật giàu vitamin A.

Ăn thực phẩm giàu vitamin A cùng thực phẩm giàu kẽm

Kẽm hỗ trợ chuyển hóa và vận chuyển vitamin A từ gan đến các mô trong cơ thể. Các thực phẩm giàu kẽm bao gồm:

- Thịt bò, hải sản (như hàu, cua).

- Các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt.

- Các loại hạt như hạt chia, hạt bí.

Ví dụ, cá nấu với rau ngót hoặc bí đỏ là món ăn giàu cả vitamin A và kẽm.

Tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin A cùng thực phẩm chứa vitamin E

Vitamin E bảo vệ vitamin A khỏi bị oxy hóa, giúp tăng hiệu quả sử dụng của cơ thể.

Các thực phẩm giàu vitamin E là dầu thực vật, quả bơ, hạt hướng dương, các loại hạt.

Gợi ý, bạn hãy kết hợp một lát bơ với bánh mì chứa gan động vật hoặc rau xanh.

Nấu ăn hợp lý để bảo vệ vitamin A

Vitamin A tương đối bền với nhiệt, nhưng tiền vitamin A (beta-carotene) trong rau củ có thể bị mất khi nấu quá lâu hoặc ở nhiệt độ cao. Vì thế, hấp hoặc xào nhanh là cách tốt nhất để bảo toàn dinh dưỡng.

Cắt nhỏ thực phẩm giàu beta-carotene (như cà rốt, bí đỏ) trước khi nấu giúp giải phóng chất dinh dưỡng dễ dàng hơn.

Thực phẩm và thói quen cần tránh khi dùng vitamin A

Vitamin A không có nhiều thực phẩm kỵ, nhưng có một số yếu tố có thể làm giảm khả năng hấp thu hoặc gây tác dụng không mong muốn:

Hạn chế các thực phẩm có chất ức chế hấp thu vitamin A

- Chất xơ quá nhiều: Một lượng lớn chất xơ (ví dụ từ cám hoặc ngũ cốc nguyên hạt) có thể kết hợp với vitamin A và ngăn cản sự hấp thu. Tuy nhiên, không cần tránh hoàn toàn mà nên cân đối lượng tiêu thụ phù hợp với khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng.

- Thực phẩm chế biến công nghiệp: Đồ chiên rán, đồ ăn nhanh thường chứa chất béo chuyển hóa, làm giảm khả năng hấp thu vitamin A.

Lưu ý khi kết hợp với thuốc hoặc thực phẩm bổ sung khác

- Thừa vitamin A: Uống bổ sung vitamin A liều cao mà không theo chỉ định dễ dẫn đến ngộ độc.

- Canxi và sắt liều cao: Uống bổ sung sắt hoặc canxi quá mức có thể ảnh hưởng đến hấp thu vitamin A trong một số trường hợp.

Ngoài chế độ ăn, tại Việt Nam, Bộ Y tế tổ chức các chiến dịch bổ sung vitamin A miễn phí cho trẻ từ 6 tháng đến dưới 5 tuổi vào tháng 6 và tháng 12 hằng năm. Phụ huynh nên đưa trẻ đi uống vitamin A đầy đủ theo hướng dẫn của cơ quan y tế. Đừng để thiếu vitamin A cướp đi tương lai của trẻ.

Tiến sĩ Hoàng Thị Đức Ngàn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế