Xin ông cho biết những tiềm năng dược liệu của Việt Nam cũng như tình hình phát triển ngành dược liệu hiện nay?ầnxâydựngchươngtrìnhquốcgiavềpháttriểndượcliệuViệnam định vs tphcm

Việt Nam là nước nằm trong khu vực đa dạng sinh học phong phú, thế mạnh này của Việt Nam được các nước đánh giá cao. Nhiều tổ chức quốc tế vào nghiên cứu vấn đề phát triển đa dạng sinh học của Việt Nam cũng khẳng định Việt Nam có nhiều tiềm năng và hoàn toàn có thể phát triển ngành công nghiệp dược liệu. Theo thống kê hiện nay Việt Nam có khoảng 5.000 loài dược liệu, trong đó có những loại dược liệu quý như sâm Ngọc Linh… Những yếu tố khác như khí hậu, đất đai, con người… rất thuận lợi. Nhưng vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát huy được tiềm năng này.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong buổi làm việc với Hiệp hội ngày 29/3/2017 và tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc của Chính phủ về phát triển dược liệu ngày 12/4/2017 đều băn khoăn là “mặc dù Đảng và Nhà nước quan tâm ban hành nhiều cơ chế chính sách nhằm phát triển ngành dược liệu nhưng ngành dược liệu chưa trở thành ngành kinh tế tương xứng với tiềm năng; quy mô sản xuất, chế biến còn nhỏ, manh mún, chưa hiệu quả, một số dược liệu quý hiếm còn nguy cơ cạn kiệt…”

Tôi còn nhớ thời kỳ những năm bao cấp, thiếu ngoại tệ nhưng chúng ta cũng đã tổ chức và tập trung làm tốt xuất khẩu Cao Sao vàng thu về khoảng 2 triệu USD mỗi năm để nhập thuốc cho Bộ Y tế. Rồi với yêu cầu có sớm thuốc sốt rét chiết xuất từ cây thanh hao hoa vàng dập dịch sốt rét ác tính tại Nghệ An, việc nghiên cứu toàn diện về cây thanh hao hoa vàng được nhiều ngành, đơn vị tham gia đã đem lại kết quả là chỉ sau 2 năm lượng Artemisinin đã có được trên 2 tấn và sản xuất được thuốc dập dịch sốt rét ác tính theo yêu cầu của Chính phủ.

Tôi nghĩ rằng, băn khoăn của Thủ tướng là đúng, ta có tài nguyên, con người và trong quá khứ đã được thử sức như thế thì tại sao ta lại không thể xây dựng được một ngành dược liệu mới hiện nay đem lại lợi ích cho đất nước. Cần làm gì vượt qua được những bất cập hiện nay, nhất là tình trạng nhập siêu tới 80% và bất cập trong quản lý chất lượng, đảm bảo an toàn cho người dùng, và an ninh được liệu?

Ông có thể nói rõ hơn về những việc cần làm để ngành dược liệu Việt Nam phát triển và đóng góp tích cực xây dựng ngành Công nghiệp dược liệu phát triển xứng đáng với tiềm năng?

Trong định hướng phát triển ngành dược liệu Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã xác định phát triển dược liệu phải gắn với nhu cầu thị trường. Như vậy, ta sẽ phải kiến tạo lại nhu cầu thị trường để dược liệu phát triển được đúng với tiềm năng giá trị của nó. Cả trong nước cũng như để xuất khẩu. Muốn kiến tạo được một thị trường như vậy, Thủ tướng đã phân công cụ thể các bộ, ngành, Hiệp hội làm từng việc nhưng mấu chốt chung là phải lấy chất lượng là tiêu chí cơ bản. Điều này là đương nhiên vì lẽ dược liệu và các sản phẩm của nó gắn liền với sức khỏe con người.

Để có một nhu cầu thị trường mới làm động lực cho phát triển thì chúng ta phải có được những mẫu mực sản phẩm mới. Theo quan điểm của Hiệp hội, đây là những dược liệu sạch - Dược liệu Việt được xác định đúng nghĩa theo quan điểm GACP-WHO, HERBA-V, Organic… thể hiện đầy đủ quan điểm chất lượng, từ đó có chính sách phát triển tiêu dùng và vai trò của truyền thông… Một hệ thống thông tin đến tận người sử dụng… Nhiều việc phải làm nhưng với trình độ công nghệ hiện nay, tôi tin rằng tất cả sẽ có giải pháp. Tất cả là do quyết định của người tiêu dùng.

Hiệp hội Dược liệu Việt Nam coi đây là một thử thách cho sự chuyển đổi của mình cho sự phát triển của tổ chức mình theo kịp với sự phát triển ngành và nhu cầu người tiêu dùng.

Mô hình trồng cây dược liệu cà gai leo tại xã Quảng Thành. Ảnh: S.T

Ông nhận định thế nào về đề xuất thành lập các Trung tâm chế biến dược liệu lớn để phát triển công nghiệp dược liệu của Việt Nam? Theo ông, cần có thêm giải pháp gì để tiếp tục đánh thức ngành dược liệu?

Chúng ta khẳng định công tác dược liệu là quan trọng, không chỉ trước mắt mà cả về lâu dài. Thực tế cho thấy, có những nước chỉ cần một mặt hàng phát triển mạnh cũng đã đủ nổi tiếng và khẳng định về thứ bậc trong ngành công nghiệp dược liệu, ví dụ như sâm của Hàn Quốc.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo cần phải nhanh chóng xây dựng, hình thành các trung tâm phát triển dược liệu tại 3 vùng: miền Bắc, miền Trung và miền Nam. Hiệp hội cho rằng đây là công cụ quan trọng để phát triển công tác dược liệu. Trên quy mô quốc gia, chúng ta phải có những trung tâm để thu thập và xử lý tốt các yêu cầu kỹ thuật, kinh tế… Vai trò của những Trạm nghiên cứu dược liệu trước đây (mỗi tỉnh 1 trạm) sẽ được tổ chức lại thành các Trung tâm nhưng tôi tin là 3 Trung tâm này sẽ thay thế các Trạm và làm được nhiều việc, hiệu quả hơn nhờ sự phát triển công nghệ quá nhanh như hiện nay để điều hành hệ thống cung ứng, nghiên cứu thị trường trong và ngoài nước, đảm bảo liên kết chặt chẽ với Hiệp hội và các đầu mối, thu thập thông tin…

Về phía Hiệp hội, chúng tôi dự kiến sẽ chọn một đơn vị điển hình tốt trong ngành dược liệu là Công ty Hồng Đại Việt (Phú Yên) làm trung tâm tại miền Trung, còn ở miền Nam thì còn đang nghiên cứu lựa chọn (An Giang hoặc Đắk Lắk); tại miền Bắc đang tìm hiểu để đặt tại Sóc Sơn (Hà Nội). Trong việc xây dựng các Trung tâm, Hiệp hội sẽ kêu gọi sự đầu tư của các tư nhân.

Ngoài việc xây dựng các Trung tâm, từ 2013 Hiệp hội đã dự kiến đề xuất thành lập một Chương trình quốc gia xây dựng và bảo vệ thương hiệu Dược liệu Việt. Sự phát triển càng sâu rộng công tác dược liệu càng đòi hỏi phải làm thật tốt thương hiệu Dược liệu Việt. Có lẽ những ý tưởng và hành động sẽ triển khai trên là quá đủ để ngành dược liệu Việt Nam trỗi dậy, xứng đáng với tiềm năng đất nước và tâm huyết của bao người đã và đang dành cho nó.

Xin cảm ơn ông!

(责任编辑：Nhận Định Bóng Đá)