Truyền tải thông điệp đúng

Vào tháng 8/2021, Ban Tổ chức Giải báo chí viết về ngành giao thông vận tải (GTVT) lần thứ II trao giải Nhất cho loạt bài 5 kỳ “Xây dựng 5.000 km đường cao tốc - Cuộc cách mạng về hạ tầng giao thông” của Báo Đầu tư.

Đây là các bài viết nằm trong tuyến đề tài về công tác xã hội hóa đầu tư trong lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông, được Ban Biên tập Báo Đầu tư giao cho tôi đeo bám liên tục trong suốt hơn 5 năm qua.

Ngoài cách tiếp cận khách quan theo đúng tôn chỉ của tờ báo, loạt bài “Xây dựng 5.000 km đường cao tốc - Cuộc cách mạng về hạ tầng giao thông” còn được Ban giám khảo đánh giá cao do đã chạm được một trong những vấn đề nóng, được nhiều người quan tâm nhất trong lĩnh vực GTVT.

Với tổng cộng hơn 10.000 chữ, cùng hệ thống bảng biểu, hình ảnh minh họa, loạt bài có điểm qua lịch sử phát triển đường cao tốc tại Việt Nam; thành tựu và lợi ích to lớn trong việc phát triển công trình hạ tầng giao thông đặc biệt này; các mô hình đầu tư phát triển đường cao tốc trong 20 năm… từ đó tham gia đề xuất, gợi mở tới các cơ quan chức năng về các giải pháp khai phóng nguồn lực để huy động thành công nguồn vốn đầu tư tư nhân cho các dự án PPP đường cao tốc trong thời gian tới.

Dù còn hạn chế về kiến thức cũng như cách thể hiện, nhưng với thái độ xây dựng, ủng hộ chân thành, Ban Biên tập Báo Đầu tư hy vọng loạt bài “Xây dựng 5.000 km đường cao tốc - Cuộc cách mạng về hạ tầng giao thông” của Báo sẽ là một viên gạch nhỏ chung tay với các bộ, ngành thực hiện thành công mục tiêu đầy khó khăn nhưng rất đỗi vẻ vang “hoàn thành xây dựng 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030”.

Sau khi loạt bài được đăng tải, Ban Biên tập Báo Đầu tư đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi tích cực của bạn đọc và một số cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có các đồng chí lãnh đạo Bộ GTVT.

“Với thế mạnh từ nguồn thông tin đầu nguồn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cách đưa tin khách quan, mang tính xây dựng, Báo Đầu tư đã giúp Bộ GTVT có thêm những góc nhìn mới, đặc biệt là trong công tác phát triển kết cấu hạ tầng giao thông”, ông Nguyễn Văn Thể, Ủy viên Trung ương Đảng,  Bộ trưởng Bộ GTVT đánh giá.

Trước đó, vào năm 2017, tôi may mắn được Hội Nhà báo Việt Nam trao giải B - Giải Báo chí quốc gia năm 2016 cho loạt bài “Biến dạng tại dự án BOT giao thông”. Đây là loạt bài 5 kỳ được đăng tải vào tháng 5/2016, khi hàng loạt dự án mở rộng Quốc lộ 1, Quốc lộ 14 - đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên bắt đầu được đưa vào khai thác.

Hàng loạt câu hỏi liên quan đến các dự án BOT đã được lãnh đạo Báo Đầu tư “đặt ra” cho các cơ quan chức năng như: vì sao các dự án BOT giao thông từng được kỳ vọng là động lực phát triển mới cho nền kinh tếlại gây ra khá nhiều bức xúc trong dư luận xã hội? Có hay không nguy cơ biến dạng, lệch lạc trong quá trình thực hiện dự án; Vì sao các dự án BOT chỉ hấp dẫn các nhà đầu tư nội; Nguy cơ “bong bóng” hạ tầng giao thông là sản phẩm tưởng tượng hay đã thực sự cận kề?

Tại thời điểm khi BOT vẫn đang còn lâng lâng men say, việc đặt vấn đề như vậy rất có thể bị đánh giá là “tiêu cực”, “khắt khe” quá mức đối với việc triển khai một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước trong việc huy động vốn cho hạ tầng giao thông.

Điều đáng nói là chỉ sau khoảng 1 năm loạt bài “Biến dạng tại dự án BOT giao thông” được đăng tải, hàng loạt bất cập tại các dự án BOT đã bộc phát, đặc biệt là xung đột lợi ích gay gắt giữa đơn vị chủ công trình và người dân. Những trạm thu phí BOT như cầu Việt Trì - Phú Thọ, Cai Lậy - Tiền Giang; Thái Nguyên - Chợ Mới, cầu Tân Đệ… thậm chí còn trở thành các điểm nóng, mất an ninh trật tự trên địa bàn.

Cũng vào thời điểm này, rất nhiều cơ quan báo chí coi đây là tuyến đề tài nóng, dồn dập đăng tải bài viết về các bất cập tại những dự án BOT giao thông. Không ít cơ quan báo chí mang sẵn định kiến BOT là móc túi dân, lợi ích nhóm, đã tham gia tường thuật việc gây mất an ninh trật tự ở trạm thu phí; thông tin một chiều về kết luận các cuộc thanh, kiểm tra khiến các dự án BOT trở thành tội đồ trong mắt người dân.

Tại thời điểm này, Ban Biên tập Báo Đầu tư đã nhận định loạt bài “Biến dạng tại dự án BOT giao thông” đã hết vai trò lịch sử. Đây không còn phải là lúc tham gia “đấu tố”, “đánh hội đồng” BOT, mà Báo Đầu tư phải có trách nhiệm đồng hành với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các nhà đầu tư để chung tay “gỡ khó”, truyền tải thông điệp đúng đến người dân, tránh không làm sai lệnh bản chất tốt đẹp của việc xã hội hóa đầu tư trong lĩnh vực giao thông - một chủ trương lớn, đúng đắn của Đảng, Nhà nước.

Các bài viết như “Trĩu nặng nỗi lo thua lỗ tại các dự án BOT”; “Thêm tiếng thở dài tại các dự án BOT”; “Nguy cơ vỡ trận hàng loạt dự án BOT giao thông” cùng nhiều bài viết phản ánh khó khăn tại các dự án BOT được Báo Đầu tư đăng tải đã thể hiện đúng phương châm mà tờ báo luôn theo đuổi là “Đồng hành với nhà đầu tư, doanh nghiệp”.

Ngược dòng dư luận

Ngày 12/6/2020, trong phiên thảo luận tại Hội trường Quốc hội về dự thảo Luật PPP, đại biểu Nguyễn Anh Trí (TP. Hà Nội) cho rằng, đầu tư PPP (trong đó BOT là một loại hợp đồng quan trọng bậc nhất) là một hình thức đúng, phổ biến trên toàn thế giới. Nước ta cũng không ngoại lệ.