Tiến sâu vào chuỗi giá trị của Apple

Tỷ phú Tim Cook, CEO của Apple (doanh nghiệpcó giá trị vốn hóa khoảng 3.000 tỷ USD) vừa có chuyến thăm Việt Nam. Một chuyến thăm ngắn, chỉ kéo dài 2 ngày, nhưng mở ra kỳ vọng về những khoản đầu tư tỷ USD vào Việt Nam từ các đối tác sản xuất của công ty công nghệ lớn nhất thế giới.

Trong cuộc gặp Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, nhân vật quyền lực hàng đầu ở “táo khuyết” cho biết, Apple cam kết mua nhiều hơn các linh phụ kiện do các đối tác sản xuất tại Việt Nam, đồng thời hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo; tăng cường khoản chi cho nhà cung cấp tại Việt Nam… Con số mà ông Tim Cook chia sẻ, đó là từ năm 2019 tới nay, Apple đã chi khoảng 400.000 tỷ đồng (tương đương 16 tỷ USD) cho khoảng 150 nhà cung cấp tại Việt Nam. 

Đánh giá cao những đóng góp quan trọng của Apple và các đối tác đối với sự phát triển của Việt Nam, nhất là trong tạo việc làm, đưa Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu của Apple, Thủ tướng Chính phủ đã đề nghị Apple chú trọng đầu tư phát triển, mở rộng hoạt động kinh doanh, xác định Việt Nam là một cứ điểm của Apple trên toàn cầu...

Chưa có cam kết nào được đưa ra, song rõ ràng, Việt Nam đang ngày càng trở nên quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu của Apple.

Apple - không giống như Samsung hay LG, không có nhà máy trực tiếp sản xuất sản phẩm, mà thường thông qua các đối tác sản xuất thiết bị gốc (OEM), chủ yếu ở Trung Quốc, Ấn Độ... Kể từ sau thương chiến Mỹ - Trung và đặc biệt là sau Covid-19, Apple có những chiến lược rõ ràng về việc dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam. Ngay tại thời điểm Covid-19, các nhà lãnh đạo của Apple đã nhiều lần có các cuộc làm việc trực tuyến với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhằm thúc đẩy việc dịch chuyển chuỗi sản xuất sang Việt Nam.

Kế hoạch này đã và đang trở thành hiện thực và đó là lý do những năm gần đây, lần lượt Foxconn, Pegatron, Winston, rồi Goertek, Luxshare… đã đầu tư các dự án quy mô lớn tại Việt Nam. Ban đầu chỉ là sản xuất linh kiện, sau đó là các sản phẩm như AirPod, Macbook…

Thậm chí cuối năm ngoái, thông tin cho biết, Apple sẽ hợp tác với BYD để chuyển nguồn lực phát triển sản phẩm (NPI) iPad sang Việt Nam. Quá trình thẩm định kỹ thuật để sản xuất thử nghiệm mẫu iPad này dự kiến hoàn thiện vào nửa cuối năm 2024.

BYD đã bắt đầu hoạt động đầu tư tại Việt Nam từ tháng 9/2021, với quy mô nhà máy ở Phú Thọ là 269 triệu USD, năm ngoái đã tăng vốn lên 413 triệu USD. Đó chính là nơi BYD sản xuất, lắp ráp iPad cho Apple.

Nhưng giữa sản xuất, lắp ráp và chuyển NPI sang là hai câu chuyện khác nhau. NPI đòi hỏi phải có các nguồn lực đáng kể từ cả Apple lẫn các nhà cung cấp, không chỉ là về kỹ sư, mà còn phải đầu tư phòng thí nghiệm để kiểm nghiệm các tính năng mới của sản phẩm. Hiện hầu hết quy trình này đang thực hiện tại Trung Quốc, với sự hợp tác của các kỹ sư từ trụ sở chính của Apple. Lần đầu tiên, Apple chuyển NPI sang Việt Nam, chứng tỏ tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng của Apple lớn thế nào.

Vào thời điểm đó, ông Ivan Lam, nhà phân tích kỹ thuật của Counterpoint Research đã nói với Nikkei Asia Review rằng: “Bản đồ chuỗi cung ứng gần đây của Apple đã chứng tỏ khả năng của cơ sở tại Việt Nam trong việc sản xuất và mở rộng sản xuất iPad”.

Bao giờ là “cứ điểm”

BYD không phải là nhà sản xuất OEM duy nhất của Apple có mặt tại Việt Nam. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Apple hoạt động tại Việt Nam chủ yếu thông qua 70 nhà máy của các đối tác sản OEM, chuyên sản xuất linh kiện điện tử và lắp ráp sản phẩm Apple.

Một con số rất đáng chú ý, đó là giá trị xuất khẩu các sản phẩm của Apple tại Việt Nam đã tăng lên nhanh chóng, từ khoảng 20 tỷ USD vào năm 2020 lên tới 26 tỷ USD vào năm 2021 và 30 tỷ USD vào năm 2022. Đây là minh chứng cho thấy, Apple đang thực sự dịch chuyển chuỗi cung ứng và sản xuất sang Việt Nam.