Tổng tài khoản nhà đầu tư tăng trưởng trong giai đoạn 2015 - 2019 đạt mức trung bình 10%/năm.

Minh bạch tạo lòng tin cho nhà đầu tư

Sau khi khai trương hoạt động vào ngày 20/7/2000,àđầutưtrênThịtrườngchứngkhoánViệtNamPháttriểnvềlượngđổimớivềchấindia mumbai super division đến cuối năm, số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán của NĐT chưa đầy 3.000 tài khoản, với tổng giá trị giao dịch chứng khoán vẻn vẹn 90 tỷ đồng trong 5 tháng. Ngày 2/4/2001 (phiên giao dịch thứ 102), TTCK Việt Nam ghi nhận sự tham gia của NĐT nước ngoài lần đầu tiên khi một NĐT cá nhân mang quốc tịch Anh đã khớp lệnh mua 100 cổ phiếu TMS. Đến tháng 7/2003, Công ty Quản lý quỹ đầu tiên tại Việt Nam (VFM) ra đời, đánh dấu sự tham gia của NĐT tổ chức chuyên nghiệp trong nước đầu tiên, cũng mở đầu cho một dạng đầu tư tập thể mới trên TTCK.

Sau 5 năm xây dựng nền móng, đến cuối năm 2004, các hàng hóa cơ bản của thị trường đã có mặt đầy đủ trên Trung tâm Giao dịch chứng khoán (GDCK) TP. Hồ Chí Minh (từ cổ phiếu, trái phiếu đến chứng chỉ quỹ đầu tư). Ở giai đoạn này, tổng số tài khoản giao dịch của NĐT đã tăng lên gấp 10 lần so với thời điểm thị trường mới bắt đầu. Nhưng con số đó vẫn còn khiêm tốn và chỉ chiếm khoảng 0,3% so với dân số Việt Nam. Chỉ đến khi làn sóng tham gia niêm yết ồ ạt của các doanh nghiệp (DN) trên Trung tâm GDCK TP. Hồ Chí Minh và đặc biệt là chuyến viếng thăm của cựu Tổng thống Mỹ George W.Bush vào cuối năm 2006, TTCK Việt Nam mới trở nên quen thuộc hơn trong mắt công chúng đầu tư.

Chỉ trong vòng 2 năm (2006 - 2007) số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán của NĐT đã tăng vọt từ 31.316 tài khoản lên 349.402 tài khoản, lập kỷ lục về tốc độ tăng trưởng (bình quân mỗi năm tăng 230%). Đồng thời, các tổ chức trung gian tài chính là công ty chứng khoán cũng tăng vọt từ 13 vào năm 2005 lên 62 công ty vào năm 2007 và tiếp tục tăng lên 91 công ty vào năm 2008. Cùng với sự tăng trưởng của số lượng tài khoản thì khối lượng giao dịch và giá trị giao dịch chứng khoán năm 2006 cũng tăng lên đột biến (lần lượt tăng 217% về số lượng và 223% về giá trị) so với năm trước đó.

Sự quan tâm của NĐT nước ngoài (NĐTNN) đối với TTCK Việt Nam cũng có sự thay đổi rõ rệt. Số lượng tài giao dịch chứng khoán của NĐTNN từ 436 tài khoản vào năm 2005 đã tăng lên 2.100 tài khoản vào năm 2006, tương đương tăng 382% và năm 2007 tiếp tục tăng lên 8.441 tài khoản tương đương tăng 302%. Tỷ trọng giá trị giao dịch của khối ngoại so với toàn thị trường bình quân chiếm khoảng 11% mỗi chiều mua/bán vào năm 2005 đã tăng lên hơn 15% vào năm 2006 và tiếp tục tăng mạnh trong 2 năm 2007, 2008 lần lượt là 22,37% và 24,7%.Tuy nhiên, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, sự tham gia của các NĐT vào TTCK có sự giảm tốc từ năm 2008. Trong giai đoạn 2011 - 2015, tốc độ tăng trưởng của tài khoản NĐT đạt mức trung bình 7,5%/năm và có hơn 1,5 triệu tài khoản vào cuối năm 2015.

Để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 58/2012/NĐ-CP và tiếp đến là Thông tư 123/2015/TT-BTC ngày 19/8/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn hoạt động đầu tư nước ngoài trên TTCK Việt Nam. Theo đó, “tỷ lệ sở hữu NĐTNN trên TTCK Việt Nam” tiếp tục được nới rộng theo cam kết hội nhập và thông lệ quốc tế. Chính sách nới “room” mới cho NĐTNN đã có những tác động tích cực đến TTCK, đáp ứng kỳ vọng của thị trường, DN và NĐT. Bên cạnh đó, vào giai đoạn này, việc xây dựng lòng tin đối với NĐT qua minh bạch thông tin được các cơ quan quản lý và các tổ chức vận hành thị trường đặc biệt chú trọng.

Chất lượng nhà đầu tư qua các thương vụ “tỷ đô”

Sự phát triển vượt bậc của TTCK, cùng với hoàn thiện của hệ thống chính sách liên quan, cơ sở NĐT chứng khoán đã có sự chuyển biến rõ nét cả về “lượng và chất”.

Tổng tài khoản NĐT tăng trưởng trong giai đoạn 2015-2019 đạt mức trung bình 10%/năm, trong đó, số lượng tài khoản của NĐTNN, NĐT tổ chức luôn tăng trưởng ổn định và đạt mức 15%, lớn hơn so với mức tăng trưởng chung của tổng tài khoản.

Tính đến cuối năm 2019, số lượng tài khoản NĐTNN đạt 33.850 tài khoản, NĐT tổ chức 15.400 tài khoản, trong đó tài khoản NĐT tổ chức nước ngoài là 5.590 tài khoản, chiếm hơn 16,5% trên tổng số tài khoản NĐTNN (tỷ lệ này vào năm 2012 là 8,9%). Trong giai đoạn này, hàng loạt công ty quản lý quỹ nước ngoài cũng đã gia nhập TTCK Việt Nam.

Sự gia tăng số lượng của các NĐT trong và ngoài nước đóng góp không nhỏ cho sự tăng trưởng của giá trị giao dịch trong giai đoạn này. Năm 2014, giá trị giao dịch tăng 102% và năm 2017 tăng 73% so với năm trước đó. Mặc dù trong bối cảnh tài chính, chứng khoán toàn cầu có nhiều biến động mạnh, bị ảnh hưởng tiêu cực nhưng TTCK Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với các NĐTNN, vốn gián tiếp (FII) liên tục mua ròng ở mức khá cao.

Trên Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh (HOSE), NĐTNN lập kỷ lục mua ròng vào năm 2018 với trị giá 43.076 tỷ đồng, tương đương khoảng 1,9 tỷ USD và giá trị giao dịch của NĐTNN duy trì ổn định quanh mức 17,63% trên tổng giá trị giao dịch toàn thị trường; NĐTNN đang nắm giữ cổ phiếu tại các công ty niêm yết tương đương 20,63% giá trị vốn hóa toàn TTCK và có 18 công ty gần như đã hết room cho NĐTNN.

Sự phát triển về chất của NĐT trên TTCK Việt Nam ở giai đoạn này không chỉ thể hiện qua sự tăng trưởng ấn tượng về thanh khoản giao dịch trên các sở GDCK mà còn được thể hiện qua sự thành công của các đợt huy động vốn DN trên thị trường. Nếu như vào giai đoạn đầu, số vốn huy động được thông qua hoạt động đấu giá tại HOSE hàng năm cao nhất đạt khoảng vài chục tỷ đồng, thì ở giai đoạn này số vốn huy động được đã lên tới hàng trăm tỷ đồng. Điển hình có các thương vụ sang nhượng vốn rất thành công cho các NĐTNN tại Sabeco, Vinamilk, Techcombank, Vinhomes... Giá trị IPO của Việt Nam trong năm 2018 được đánh giá là dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.

Việc tham gia tích cực của khối ngoại và các NĐT có tổ chức vào TTCK Việt Nam đã góp phần nâng cao chất lượng quản trị công ty, phát triển bền vững tại các DN. Điều này được thể hiện rõ nét qua kết quả chấm Giải “Bình chọn Doanh nghiệp niêm yết” thường niên: Chất lượng quản trị công ty của các DN cải thiện qua từng năm, nhiều DN nằm trong nhóm có chất lượng cao; báo cáo phát triển bền vững đã được nhiều DN quan tâm và đầu tư.

Sau 20 năm vận hành, HOSE đã đạt được những thành tựu quan trọng về quy mô và thanh khoản, nâng cao tính công khai, minh bạch của TTCK. Tính đến cuối năm 2019, giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu tại HOSE đạt hơn 3,28 triệu tỷ đồng, tương đương 54,3% GDP. Hơn 2,3 triệu tài khoản NĐT đã đóng vai trò quan trọng vào thành công của TTCK, giúp thị trường thực hiện tốt vai trò kênh huy động và phân bổ vốn hiệu quả cho nền kinh tế. HOSE luôn nỗ lực để duy trì niềm tin của NĐT, cùng với các NĐT và thành viên thị trường, cơ quan quản lý chung tay kiến tạo nên một TTCK Việt Nam ngày càng phát triển vững mạnh về mọi mặt, xứng tầm với các nước trong khu vực và thế giới trong tương lai gần.

Duy Thái

(责任编辑：Thể thao)