Kim ngạch xuất khẩu nhiều mặt hàng đá tăng nhanh,Đềxuấttăngthuếxuấtkhẩumộtsốmặthànghạnchếbánrẻtàinguyêgangwon fc tiềm ẩn nguy cơ lãng phí tài nguyên quốc gia, ô nhiễm môi trường. Ảnh: TL.

Nhiều mặt hàng xuất khẩu tăng nhanh, gây lãng phí tài nguyên

Bộ Tài chính vừa hoàn thiện dự án Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 57/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 122/2016/NĐ-CP của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu (XK), Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu (NK) ngoài hạn ngạch thuế quan và Nghị định số 125/2017/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 122/2016/NĐ-CP.

Trong đó, đề xuất sửa đổi thuế suất thuế XK và mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN đối với một số mặt hàng để bảo vệ, thúc đẩy khai thác, sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo trong nước, hạn chế việc XK tài nguyên thô, chưa qua chế biến và góp phần đơn giản biểu thuế.

Theo quy định tại Biểu thuế XK ban hành kèm Nghị định số 57/2020/NĐ-CP, mức thuế XK áp dụng cho các mặt hàng đá được quy định tăng dần từ nguyên liệu thô đến thành phẩm, phù hợp với khung thuế suất thuế XK và nguyên tắc hạn chế XK tài nguyên, khoáng sản chưa qua chế biến (khung thuế XK do Quốc hội ban hành kèm theo Luật Thuế XK, thuế NK cũng nhằm mục đích hạn chế XK tài nguyên, khoáng sản không tái tạo).

Tại Chỉ thị số 38/CT-TTg, Thủ tướng đã giao Bộ Tài chính rà soát tổng thể chính sách tài chính về khoáng sản (thuế tài nguyên, thuế XK, phí và lệ phí, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản), nhất là đối với các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, đề xuất điều chỉnh chính sách tài chính phù hợp với thực tế, thúc đẩy phát triển, khuyến khích sử dụng vật liệu khác thay thế cát, sỏi lòng sông...

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 1266/QĐ-TTg, trong đó đề ra mục tiêu là XK các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, có tính cạnh tranh mạnh trên thị trường quốc tế. Hạn chế XK những sản phẩm sử dụng nhiều nguyên liệu, nhiên liệu là tài nguyên khoáng sản không tái tạo.

Qua rà soát mức thuế suất thuế XK và mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN đối với các mặt hàng khoáng sản hiện nay, Bộ Tài chính nhận thấy có một số mặt hàng là tài nguyên khoáng sản như đá, chì, clanhke đang có thuế XK thấp hơn nhiều so với mức trần khung thuế XK cho phép của Quốc hội.

Đồng thời, trong thời gian qua, việc khai thác, XK các mặt hàng tài nguyên khoáng diễn biến phức tạp. Nhiều mặt hàng có kim ngạch XK tăng nhanh, tiềm ẩn nguy cơ lãng phí tài nguyên quốc gia, ô nhiễm môi trường.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, các mặt hàng đá của Việt Nam hiện chủ yếu xuất sang các thị trường Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ. Trong đó, các loại đá cuội, sỏi, đá đã vỡ hoặc nghiền là các mặt hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn với kim ngạch XK năm 2020 đạt 214,5 triệu USD. Năm 2020, do tác động của dịch Covid-19 và giá cước vận tải hàng hóa quốc tế tăng mạnh, kim ngạch XK của hầu hết các mặt hàng đá đều giảm so với năm 2019.

Tuy nhiên, trong 5 tháng đầu năm 2021, kim ngạch XK các mặt hàng đá tăng nhanh trở lại. Trong đó, kim ngạch XK 5 tháng đầu năm 2021 của mặt hàng đá làm tượng đài, đá xây dựng đã gia công đạt 8,4 triệu USD tăng 84% so với cùng kỳ; đá vôi và đá có chứa canxi khác dùng để sản xuất vôi hoặc xi măng đạt 8,7 triệu USD tăng 117,5% so với cùng kỳ.

Điều chỉnh trong mức trần của khung thuế

Do đó, để góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên trong nước và để triển khai thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 38/CT-TTg và định hướng xác định trong Quyết định số 1266/QĐ-TTg nêu trên, cùng với việc thực hiện các biện pháp khác có liên quan đến quản lý việc cấp phép, khai thác tài nguyên, Bộ Tài chính cho rằng cần xem xét tăng thuế XK một số nhóm hàng đá có mức thuế suất thuế XK 5% lên 20%; mức 10%, 15% 17%, 20% lên 30% là mức sát với mức trần của Khung thuế XK.

Tuy nhiên, do việc tăng thuế XK mặt hàng đá có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp trong các lĩnh vực này nên Bộ Tài chính dự kiến việc tăng thuế sẽ được thực hiện theo lộ trình 2 năm để doanh nghiệp có được sự chủ động trong việc xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời, để tránh gian lận do việc chuyển từ mã số hàng hóa có thuế suất cao sang mã số có thuế suất thấp hơn, hạn chế vướng mắc khi thực hiện, góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên, khoáng sản, Bộ Tài chính cũng dự kiến trình Chính phủ điều chỉnh mức thuế suất thuế XK đối với mặt hàng đá và sản phẩm làm từ đá (từ 5% lên 15%) để ngang bằng thuế suất với các nhóm hàng cùng chủng loại hoặc tương đồng. Đây là những mặt hàng có thuế XK thấp hơn so với mức trần khung thuế XK hiện hành.

Tương tự mặt hàng đá, để hạn chế vướng mắc khi thực hiện, góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên, khoáng sản của đất nước, phòng chống gian lận việc chuyển mã số, nhất là trong bối cảnh xuất khẩu chì dạng khác có xu hướng tăng mạnh trong những tháng đầu năm 2021, Bộ Tài chính trình Chính phủ điều chỉnh thống nhất mức thuế suất thuế xuất khẩu đối nhóm này theo hướng tăng thuế suất thuế xuất khẩu của chì dạng khác từ 5% lên bằng với chì dạng thỏi là 15%.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, đối với xuất khẩu chì dạng thỏi, kim ngạch XK năm 2020 là 60,3 triệu USD; 5 tháng đầu năm 2021 là 6,3 triệu USD, giảm 74,7% so với cùng kỳ năm 2020. Kim ngạch XK của chì dạng khác năm 2020 là 1,2 triệu USD; 5 tháng đầu năm 2021 là 1,2 triệu USD, tăng 500% so với cùng kỳ năm 2020.

Bên cạnh các mặt hàng nêu trên, tại dự thảo nghị định này, Bộ Tài chính trình Chính phủ tăng mức thuế suất thuế XK đối với mặt hàng clanhke từ 5% lên 10%.

Những năm qua, việc XK mạnh các mặt hàng là tài nguyên không tái tạo này đã khiến các chuyên gia kinh tế, nhà quản lý phải nhiều lần lên tiếng. Nhiều ý kiến cho rằng: “Việt Nam đang bán rẻ tài nguyên”, “bán tài nguyên thô”, “đang đào tài nguyên lên bán”...

Do đó, việc điều chỉnh chính sách thuế là một trong những biện pháp nhằm bảo vệ, thúc đẩy khai thác, sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo trong nước, hạn chế việc XK tài nguyên thô, chưa qua chế biến./.

Minh Anh

(责任编辑：La liga)