Khó liệt kê hết các dự án, công trình thuộc diện thu hồi đất

Báo cáo tại UBTVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng. Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất có nhược điểm khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Trong quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng cách tiếp cận theo hướng liệt kê các trường hợp như hiện nay chưa làm rõ được sự cần thiết của các dự án, công trình này theo tinh thần của Điều 54 Hiến pháp. Do đây là nội dung cụ thể hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW, Thường trực Ủy ban Kinh tế báo cáo, xin ý kiến UBTVQH báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Toàn cảnh phiên họp sáng 24/8.

Về tiêu chí thu hồi, trong quá trình soạn thảo, ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị khoanh định các trường hợp dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng (trừ công viên, vườn hoa, bãi tắm và các khu vực dành cho vui chơi giải trí công cộng khác không thu phí của người dân) thuộc diện thu hồi là dự án trọng điểm do HĐND cấp tỉnh quyết định.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng định hướng chỉnh sửa như phương án trên chưa làm rõ được tính chất “để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” của việc thu hồi đất thực hiện dự án. Hiện nay, pháp luật về đầu tư chưa có quy định xác định về tiêu chí dự án trọng điểm thuộc thẩm quyền HĐND cấp tỉnh quyết định.

Trong quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị đối với dự án nhà ở thương mại chỉ thực hiện theo cơ chế thỏa thuận mà Nhà nước không thu hồi đất. Có ý kiến đề nghị xác định mức quy mô cụ thể của dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng là trường hợp thu hồi đất, thực hiện đấu thầu; dưới mức quy mô lớn không sử dụng đất ở là trường hợp thu hồi đất, thực hiện đấu giá, trừ trường hợp nhà đầu tư đang có quyền sử dụng đất đề xuất thực hiện dự án.

Cũng liên quan đến hình thức thu hồi hay thỏa thuận, Uỷ ban Kinh tế xin ý kiến UBTVQH về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%.

Hiện nay, nội dung này có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất cho rằng chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự. Việc Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất đối với các trường hợp không thỏa thuận được thì không phù hợp, dễ dẫn tới khiếu kiện. Do đó, đề nghị giữ như dự thảo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5.

Loại ý kiến thứ hai ủng hộ bổ sung quy định Nhà nước thu hồi đất đối với dự án mà nhà đầu tư đã thỏa thuận được với từ 80% số người sử dụng đất và 80% phần diện tích của dự án. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết các nội dung có liên quan.

Chọn hình thức chọn cho thay vì chọn bỏ

Cho ý kiến về các nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá thu hồi đất là vấn đề khó nhất trong các lần xây dựng, sửa đổi Luật Đất đai. Nếu quy định theo hình thức chọn cho, tức là liệt kê hết các trường hợp thu hồi đất, thì không có cách gì liệt kê hết được. Do đó, nên tiếp cận theo cách chọn bỏ, bằng cách quy định những trường hợp phải thỏa thuận, còn lại là Nhà nước thu hồi, như vậy sẽ thuận hơn.

Để chặt chẽ, Chủ tịch Quốc hội gợi ý có thể quy định thêm nếu Nhà nước thu hồi thì phải trong quy hoạch phê duyệt, bởi khi quy hoạch đã là để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích công cộng. Đồng thời, cần nghiêm cấm vừa điều chỉnh quy hoạch, vừa thu hồi đất. “Kỵ nhất là vừa phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch đất, lại vừa ra quyết định thu hồi” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp

Về tiêu chí thu hồi xác định theo quy mô, Chủ tịch Quốc hội cho rằng khó xác định thống nhất thế nào lớn hay nhỏ, bởi có địa phương, thành phố lớn thì dự án 2.500 tỷ đồng trở lên mới được coi là lớn. Nhưng cũng có nơi, ở các địa phương nhỏ, thì dự án 50 tỷ đồng trở lên đã được coi là quy mô lớn.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội lưu ý không nên gắn thu hồi với đấu giá, đấu thầu đất. Dù rằng muốn đấu giá, đấu thầu phải có đất sạch, Nhà nước đã thu hồi, song nên tách bạch, không nên gắn hai việc này vào nhau.

Về cơ chế xử lý với đất chưa đạt được thỏa thuận 100%, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ đây là vấn đề đã được thảo luận nhiều lần nhưng không được chấp thuận, thì không nên tiếp tục đưa ra, cần thực hiện nghiêm theo kết luận của UBTVQH.

Chủ tịch Quốc hội đặt câu hỏi, việc dự án đã thỏa thuận được 80% mà Nhà nước lại đứng ra thu hồi 20% đã được đánh giá tác động chưa? Còn 20% Nhà nước thu hồi, nếu người dân không chấp hành lại đi cưỡng chế, thì có hợp lý không?

Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị chỉ nên hỗ trợ theo cơ chế dân chủ cơ sở, các tổ chức chính trị xã hội, các cấp chính quyền địa phương cùng hỗ trợ chủ đầu tư qua các hình thức thuyết phục, thỏa thuận, tạo điều kiện về sinh kế, tái định cư… để người dân đồng thuận chứ không phải dùng biện pháp hành chính. Hơn nữa, tỷ lệ 80% cũng không có cơ sở rõ ràng.

(责任编辑：Thể thao)