Báo động rác thải nhựa từ gói hàng online

Phát triển thương mại điện tử là cốt yếu nền kinh tế của nhiều quốc gia nào trong bối cảnh thương mại hóa. Trong bức tranh tổng thể về kinh tế Việt Nam,ảmnhựatrongkinhdoanhthươngmạiđiệntửnhận định israel thương mại điện tử tiếp tục khẳng định vị trí là một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số.

Số liệu của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam đạt 20,5 tỷ USD, tăng khoảng 4 tỷ USD (tương đương 25%) so với năm 2022. Tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam được xếp vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới (tính đến tháng 12/2023 theo Statista).

Bán lẻ trực tuyến tăng kéo theo lượng rác thải từ bao bì, đặc biệt là vật liệu nhựa và các dụng cụ nhựa dùng một lần. Theo báo cáo tóm tắt chất thải nhựa bao bì từ thương mại điện tử tại Việt Nam năm 2023 của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF), nước ta đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ chất thải nhựa.

Lượng chất thải nhựa năm 2014 khoảng 1,8 triệu tấn, năm 2016 khoảng 2,0 triệu tấn. Khối lượng chất thải nhựa vẫn tiếp tục xu hướng tăng nhanh, từ mức 2,7 triệu tấn năm 2018 lên 2,93 triệu tấn năm 2021. Thành phần của chất thải nhựa có vai trò quan trọng đối với hiệu quả tái chế. Túi nilon là thành phần chính, chiếm từ 45 - 63%, tiếp đến là các loại nhựa dùng một lần dao động từ 12 - 26% trong chất thải nhựa ở các địa phương.

Phần lớn thương mại điện tử Việt Nam tập trung ở các địa phương ven biển hoặc sông lớn chảy ra biển như TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Cần Thơ, Nha Trang. Do hầu hết rác thải nhựa từ thương mại điện tử chưa được thu gom, tái chế hoặc xử lý thân thiện với môi trường nên tỷ lệ đáng kể rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ đổ ra biển.

Theo các chuyên gia môi trường, việc giảm thiểu diễn ra trước khi một đồ vật trở thành chất thải, nghĩa là trước khi một đồ vật bị vứt bỏ…Điều này được gọi là ngăn ngừa hoặc giảm thiểu chất thải tại nguồn.

“Trong phát triển bền vững có một yếu tố quan trọng đó là môi trường. VECOM nhận định, các doanh nghiệp/nhà cung cấp sản phẩm cần phải đặt yếu tố giảm nhựa đi kèm với lợi ích kinh tế để đảm bảo tính bền vững” - ông Trần Văn Trọng, Tổng Thư ký Hiệp hội thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), nêu ý kiến.

Phát triển xanh để mạnh mẽ hơn

Ngăn ngừa chất thải nhựa có thể được thực hiện qua các biện pháp sau:

- Trong quá trình sản xuất:Thiết kế sinh thái giúp ngăn ngừa việc tạo ra chất thải từ các giai đoạn thiết kế và sản xuất đồ vật (giảm bề mặt bao bì, quy trình sản xuất ít gây ô nhiễm hơn, kéo dài thời gian sử dụng…). Điều này phù hợp với các doanh nghiệp thuộc danh mục hàng hóa thực hiện quy định Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).

-Trong quá trình tiêu dùng: Tận dụng, tái sử dụng và sửa chữa sản phẩm để có thể kéo dài thời gian sử dụng và giảm lượng chất thải được tạo ra.

“Về lý thuyết là vậy, tuy nhiên nhựa vẫn là vật liệu rẻ, bền, dai, nhẹ, không thấm nước, phù hợp cho thiết kế bao bì hoặc bọc lót sản phẩm cần vận chuyển. Vì vậy, việc thay đổi vật liệu hoặc thiết kế cần sự quyết liệt của doanh nghiệp đó” - ông Trần Văn Trọng cho biết.

Ông Trọng cho biết hiện nay các doanh nghiệp lớn như Lazada, Grab, Shoppe… thực hiện nhiều giải pháp “xanh” trong kinh doanh vận chuyển.

Báo  cáo  tác  động  đến  Môi  trường,  Xã  hội  và  Quản  trị  (ESG)  năm  2023 của Lazada có  tiêu  đề  “Làm  phong  phú  cuộc  sống,  phát  triển  mạnh  mẽ  hơn”.  Với vị trí là nền  tảng  thương  mại  kỹ  thuật  số  hàng  đầu  Đông  Nam  Á,  báo các ESG của Lazada khẳng định: Các  tác  động  môi  trường  vốn  có  mối  liên  hệ  với  nhau  với  sự  thịnh  vượng  của  hành  tinh  và  nhân  loại  của  chúng  ta.

“Chúng  tôi  nhận  thấy  tác  động  mà  hoạt  động  kinh  doanh  của  chúng  tôi  gây  ra  đối  với  môi  trường,  đặc  biệt  là  từ  việc  gia  tăng  lượng  khí  thải  liên  quan  đến  vận  tải  và  chất  thải  tạo  ra  từ  vật  liệu  đóng  gói” - trích báo cáo.

Nhận  thức  được  những  lo  ngại  này,  Lazada  cố  gắng  giảm  thiểu  tác  động  đến  môi  trường  trong  các  hoạt  động  của  mình  bằng  cách  nâng  cao hiệu  quả  giao  hàng  và  giảm  việc  sử  dụng  vật  liệu  đóng  gói  nếu  có  thể.  “Chúng  tôi  cũng  mở  rộng  hợp  tác  với  các  đối  tác  có  cùng  quan  điểm  và  tận  dụng  phạm  vi  tiếp  cận  của  nền  tảng  để  ủng  hộ  các  hoạt  động  có  trách  nhiệm  giữa  các  bên  liên  quan  của  chúng  tôi”.  Bằng  cách  này, hơn 250kg nhựa tái chế được tái sử dụng kể  từ  khi  ra  mắt  dòng  sản  phẩm  tẩy  rửa  gia  dụng  sinh  thái  của  RedMart.

Một số sàn thương mại điện tử lớn đã tham gia vào quá trình “tuyên truyền” cho công dân “mua hàng có trách nhiệm với môi trường”. Cụ thể: Đơn vị đóng gói sử  dụng  vật  liệu  cách  nhiệt  có  thể  tái  sử  dụng  trong  các  thùng  giao  hàng  và  khuyến  khích  thu  gom  hộp  carton  để  tái  sử  dụng  hoặc  tái  chế,  giảm  việc  sử  dụng  bao  bì  sử  dụng  một  lần  và  lượng  rác  thải  đưa  vào  bãi  chôn  lấp.

Trước cơn sốt gia tăng nhựa từ thương mại điện tử ở Việt Nam, theo WWF, các nền tảng thương mại điện tử, các doanh nghiệp trung gian và thương nhân kinh doanh online sẽ phải tăng chi phí khi triển khai các hoạt động thân thiện với môi trường, sử dụng các bao bì, vật liệu thay thế bao bì, vật liệu nhựa. Đặc biệt, doanh nghiệp cần đánh giá các rủi ro khách hàng quay lưng khi họ thờ ơ với trách nhiệm bảo vệ môi trường.