Khi dự án có khối lượng hoàn thành, chủ đầu tư phải hoàn thiện hồ sơ gửi kho bạc để thanh toán vốn. Ảnh: T.T

Chậm quyết toán dự án hoàn thành sẽ trực tiếp ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, do đó, dự thảo nghị định đã quy định rõ việc xử lý vi phạm và quyền hạn, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong quyết toán dự án hoàn thành.

Còn khoảng trống về quyết toán

Thời gian qua, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều quy định, đơn giản hóa hồ sơ quy trình thanh toán, minh bạch hóa trách nhiệm giữa chủ đầu tư và cơ quan thanh toán trong quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư. Để đẩy nhanh tiến độ thanh toán vốn đầu tư, nhiều quy định cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian chuyển kế hoạch vốn cũng đã được ban hành. Quy trình kiểm soát thanh toán, phương thức kiểm soát thanh toán được thay đổi, rút ngắn, tạo điều kiện cho chủ đầu tư và nhà thầu linh hoạt hơn trong việc thanh toán, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Tuy nhiên, hiện nay việc quản lý, thanh toán, quyết toán dự án hoàn thành còn nhiều bất cập, vướng mắc. Ví dụ như chưa có quy định cụ thể nên chưa có cơ sở pháp lý chặt chẽ trong quản lý, thanh toán kế hoạch vốn. Quy định hiện hành cũng chưa bao quát được phạm vi tất cả các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Việc quản lý vốn tạm ứng và thu hồi vốn tạm ứng theo hợp đồng đối với nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) còn chưa chặt chẽ, chưa có chế tài quy định cụ thể, tỷ lệ tạm ứng theo hợp đồng quá cao (trên 50%) dẫn đến số dư tạm ứng tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) là rất lớn.

Đối với quy định về quyết toán dự án hoàn thành, việc quản lý các nguồn vốn nhà nước và ngoài nhà nước lại có sự khác nhau về thẩm quyền quyết định dự án đầu tư và cách thức quản lý chi phí đầu tư của dự án. Do vậy, chế độ hướng dẫn quyết toán hiện hành đối với các đối tượng sử dụng vốn nhà nước trong đầu tư công có khoảng trống nhất định, cần phải được khắc phục bằng văn bản quy phạm pháp luật với hình thức cao hơn thông tư.

Đồng bộ cơ chế thanh, quyết toán các dự án đầu tư công

Trên cơ sở tình hình thực tế nêu trên, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo nghị định trình Chính phủ ban hành để hoàn thiện đồng bộ cơ chế quản lý thanh toán, quyết toán với phạm vi nguồn vốn đầu tư công theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019.

Nghị định sẽ bao gồm toàn bộ các hoạt động về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019; khắc phục tình trạng nhiều văn bản quy phạm pháp luật cùng điều chỉnh, quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công; quản lý chặt chẽ và đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Dự thảo nghị định sẽ quy định cụ thể về chính sách về quản lý, thanh toán vốn đầu tư công, về kiểm tra phân bổ, tạm ứng, thanh toán vốn; về quyết toán tình hình sử dụng vốn đầu tư công nguồn NSNN hàng năm. Theo đó, sẽ có quy định chi tiết, xác định trách nhiệm của các đối tượng trong quy trình quản lý về việc quyết toán tình hình sử dụng vốn đầu tư nguồn NSNN hàng năm.

Đối với việc quyết toán dự án hoàn thành, các quy định về quyết toán dự án hoàn thành dự kiến đưa vào dự thảo nghị định được xác định trong từng khâu. Theo đó, dự thảo xác định rõ nguyên tắc chi phí đầu tư được quyết toán, nguyên tắc quyết toán dự án hoàn thành, tiểu dự án, công trình, hạng mục công trình độc lập hoàn thành. Việc lập báo cáo quyết toán dự án hoàn thành phải được quy định cụ thể. Cùng với đó, việc thẩm tra quyết toán dự án hoàn thành và phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành được quy định rõ từ cơ quan thẩm tra, nguyên tắc và cách thức thực hiện thẩm tra, thẩm quyền phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành. Đáng chú ý, dự thảo nghị định quy định rõ chế độ báo cáo, kiểm tra, xử lý vi phạm và quyền hạn, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong quyết toán dự án hoàn thành.

Trên thực tế, việc chậm quyết toán dự án hoàn thành đã kéo chậm việc giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công được giao của các bộ, ngành, địa phương. Bộ Tài chính luôn phải thúc giục các chủ đầu tư, ban quản lý dự án nhanh chóng triển khai dự án, khi có khối lượng hoàn thành, phải nhanh chóng quyết toán và thanh toán vốn với KBNN.

Nhiều dự án chậm tiến độ giải ngân do chưa hoàn thành công tác nghiệm thu, bàn giao, quyết toán dự án hoàn thành, đã từng được Bộ Tài chính nêu trong báo cáo gửi đến Thủ tướng Chính phủ, như dự án kết nối khu vực trung tâm đồng bằng Mê Kông, dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông, dự án đường Hồ Chí Minh đoạn tránh Chư Sê…

Có thể nói, quyết toán dự án hoàn thành là khâu cuối cùng nhưng rất quan trọng trong công tác đầu tư. Nếu chủ đầu tư không nộp báo cáo quyết toán về cơ quan tài chính thì KBNN không thể giải ngân. Theo bà Mai Thị Thùy Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính), Bộ Tài chính đã chỉ đạo hệ thống KBNN thường xuyên phối hợp chặt chẽ và hướng dẫn cho các đơn vị trong việc hoàn thiện hồ sơ, thủ tục tạm ứng, thanh toán, đảm bảo mọi hồ sơ, chứng từ đủ điều kiện thanh toán vốn đầu tư do các chủ đầu tư, ban quản lý dự án gửi đến kho bạc đều được giải quyết đúng theo chế độ và thời gian quy định. Đồng thời, KBNN luôn đôn đốc các chủ đầu tư, ban quản lý dự án đẩy nhanh tiến độ dự án, nghiệm thu khi đã có khối lượng hoàn thành và hoàn chỉnh hồ sơ thủ tục gửi đến kho bạc để kiểm soát thanh toán, thu hồi vốn đã tạm ứng, tránh dồn vào cuối năm gây khó khăn cho công tác kiểm soát chi và giải ngân.

Minh Anh

(责任编辑：Thể thao)