Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng chụp ảnh lưu niệm trong dịp tham quan Trung tâm quản lý vận hành hệ thống CNTT của Tổng cục Hải quan ngày 9-7-2014. Ảnh: HỮU LINH

“Chong đèn truyền dữ liệu”...

Gần một năm trôi qua kể từ khi Tổng cục Hải quan chính thức đưa Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS vào vận hành (ngày 1-4-2014), những câu chuyện bên lề của những người ngày đêm xúc tiến công việc đưa Hệ thống vào vận hành vẫn nóng hổi trong mỗi lời kể của ông Nguyễn Mạnh Tùng - Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (TCHQ).

Với vai trò là Phó Trưởng ban Thường trực Ban triển khai Dự án VNACCS/VCIS (Tổng cục Hải quan), Cục trưởng Nguyễn Mạnh Tùng là một trong những người gắn bó nhất với VNACCS/VCIS kể từ quá trình tìm hiểu, đàm phán, xây dựng và vận hành chính thức. Ông chia sẻ: Có người nghĩ rằng, VNACCS/VCIS là “bê” nguyên Hệ thống của Nhật Bản về thực hiện và thay thế hệ thống CNTT hiện có. Thực tế không phải vậy. Hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách, quy trình quản lí… của Việt Nam có nhiều điểm khác với Nhật Bản. Trên nền tảng CNTT của Nhật Bản hỗ trợ, Hải quan Việt Nam phải “Việt hóa” cho phù hợp với thực tế nước ta. Về mặt CNTT, việc đưa vào vận hành VNACCS/VCIS giúp Hải quan Việt Nam hoàn thành mục tiêu đặt ra từ lâu là tập trung hóa dữ liệu ở cấp Tổng cục. Tuy nhiên, quá trình xây dựng và chuẩn bị rất kì công. Khối lượng công việc với đội ngũ CBCC làm CNTT gần như tăng gấp đôi vì vừa xây dựng Hệ thống VNACCS/VCIS, vừa thực hiện nâng cấp, tập trung hóa và chuyển đổi dữ liệu các hệ thống CNTT vệ tinh (KT559; GTT01, e-Customs…), vừa đảm bảo việc vận hành Hệ thống CNTT để phục vụ việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử… Đặc biệt đầy cam go và vất vả là quá trình chuyển đổi dữ liệu với yêu cầu khắt khe, ngặt nghèo về thời gian, tiến độ thực hiện, độ chính xác, thống nhất...

Phó Cục trưởng Cục CNTT và Thống kê Hải quan Lê Đức Thành cho biết: Để tập trung hóa cơ sở dữ liệu các Hệ thống CNTT vệ tinh, toàn Ngành phải chuyển đổi dữ liệu cho gần 200 điểm (mỗi điểm là một chi cục hoặc một đội nghiệp vụ trực tiếp quản lí một địa bàn). Yêu cầu đặt ra ở quá trình chuyển đổi là không làm ảnh hưởng đến hoạt động XNK, có nghĩa là mọi công việc của anh em CNTT phải làm ngoài giờ hành chính. Việc chuyển đổi được thực hiện khi kết thúc giờ làm việc ngày thứ 6 và chạy suốt hết 2 ngày nghỉ cuối tuần. Khi đó, các đơn vị Hải quan địa phương bắt đầu chốt số liệu và mang theo cả ổ cứng chuyển ngay trong đêm về Tổng cục Hải quan. Cho dù đơn vị Hải quan đó ở miền núi hay đồng bằng, miền Bắc hay miền Nam đều phải theo kế hoạch trên. Trong giai đoạn nước rút đó, chỉ có Hải quan Cà Mau là đơn vị có dữ liệu nhỏ, lại ở xa nên để dữ liệu về Tổng cục kịp thời gian, sau khi chốt ở các chi cục, đơn vị sẽ truyền qua mạng ra Hà Nội. Cùng lúc, đội ngũ CBCC Cà Mau phải đi lên TP.HCM “bay đuổi theo dữ liệu”. Thời gian đó dữ liệu chuyển về thường vào 21 giờ hoặc 22 giờ thứ 6 và đó cũng là lúc CBCC Cục CNTT và Thống kê Hải quan “chong đèn... truyền dữ liệu”!

...đua với thời gian...

Anh Lê Đức Thành chia sẻ: Hai kỉ niệm ấn tượng nhất chính là chuyển đổi dữ liệu ở Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội (Cục Hải quan Hà Nội) và Hải quan TP.HCM. Với Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, là một trong 2 đơn vị đầu tiên thực hiện (cùng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hải Phòng khu vực I) nên lực lượng CNTT phải dành khoảng 2 tuần. Sau tuần đầu tiên, mọi công tác chuyển đổi dữ liệu đã hoàn tất để phục vụ triển khai chính thức, nhưng khi rà soát, kiểm tra, anh em lại phát hiện ra lỗi hệ thống. Thời gian chỉ còn 1 tuần là đến thời điểm triển khai chính thức. Những người làm CNTT như “ngồi trên lửa”. May là đã lường trước khó khăn và còn thêm thời gian khoảng 1 tuần, nên dù phải thực hiện lại mọi công việc từ đầu, nhưng may mắn đến đúng đêm 31-3, công việc đã hoàn tất đúng kế hoạch, chất lượng để triển khai chính thức vào ngày hôm sau, 1-4.

Đối với Hải quan TP.HCM, đơn vị có dữ liệu lớn nhất (chiếm khoảng 40% dữ liệu toàn Ngành) nên việc chuyển đổi với những yêu cầu gắt gao về thời gian là một bài toán khó. Thông thường, mỗi đơn vị sẽ hoàn thành việc chuyển đổi trong 2 ngày nghỉ cuối tuần. Nhưng với Hải quan TP.HCM phải cần gấp đôi thời gian đó. May mắn là thời điểm chuyển đổi cho đơn vị đúng vào dịp nghỉ lễ 30-4 và 1-5 (với 4 ngày cả nghỉ bù). Những “hiệp sỹ” CNTT Hải quan lại tận dụng thời gian vàng này chạy đua với thời gian. Đến 2 giờ sáng ngày Chủ nhật (4-5) - ngày nghỉ cuối cùng, việc chuyển đổi hoàn tất. Các CBCC Cục Hải quan TP.HCM lại tức tốc ra sân bay Nội Bài về đơn vị để tranh thủ ngày nghỉ cuối hoàn thành cài đặt lại hệ thống cho tất cả các chi cục, phục vụ việc làm thủ tục của DN vào thứ hai…

Lãnh đạo Cục CNTT&Thống kê hải quan và đội ngũ CBCC Ban triển khai dự án VNACCS/VCIS trực tiếp hỗ trợ Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội trong ngày đầu thực hiện Hệ thống 1-4-2014. Ảnh: Ngọc Linh

...và câu chuyện tích hợp

Ý nghĩa lớn nhất của VNACCS/VCIS chính là giúp Hải quan Việt Nam hoàn thành được mục tiêu xây dựng một Hệ thống CNTT tập trung. Đây chính là nền tảng để Hải quan Việt Nam triển khai tất cả các chương trình hiện đại hóa sau này theo mục tiêu phát triển của Chính phủ.

Khi chúng tôi đề cập vấn đề, đánh giá về mức độ hiện đại của VNACCS/VCIS so với Hải quan các nước tiên tiến trên thế giới? Ông Nguyễn Mạnh Tùng cho rằng, khái niệm “hiện đại” ở đây rất khó so sánh vì không có tiêu chí cụ thể. Vấn đề mà những người làm CNTT quan tâm chính là hiệu quả của Hệ thống với những tiêu chí cụ thể như thời gian tiếp nhận, xử lí tờ khai… Nếu xét ở khía cạnh hiệu quả trong tiếp nhận, xử lí tờ khai hải quan thì Hệ thống VNACCS/VCIS hoàn toàn ngang bằng Hệ thống của Hải quan Singapore, Nhật Bản hay bất kì quốc gia phát triển nào. Nhưng cái hơn của các quốc gia này chính là tích hợp việc xử lí thủ tục của tất cả các cơ quan quản lí (bao gồm cả hải quan), DN kinh doanh kho, bãi, logistics… để phục vụ tốt nhất cho hoạt động XNK. Đây là điều mà Việt Nam đang hướng đến với thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, ứng dụng mã vạch trên tờ khai hải quan… Và Hệ thống VNACCS/VCIS chính là nền tảng, là chìa khóa về CNTT để thực hiện điều đó.

(责任编辑：Cúp C2)