Giá gạo xuất khẩu đã nhích thêm 15-20 USD/tấn.

Chắc chắn ảnh hưởng

Bộ Công Thương dẫn nguồn số liệu từ trang tin giá gạo toàn cầu Oryza.com, giá gạo 5% tấm XK của Việt Nam cuối tháng 4 ở mức 370-380 USD/tấn. So với đầu vụ đông xuân, giá gạo XK đã tăng hơn 15-20 USD/tấn. Nhờ vậy, khoảng cách giá XK của Việt Nam so với Thái Lan- cường quốc XK lớn nhất thế giới với chất lượng cao, đã được thu hẹp. Cụ thể, giá gạo trắng của Việt Nam khoảng 370-380 USD/tấn (gạo 5% tấm), 355-365 USD/tấn (gạo 25% tấm), trong khi gạo Thái Lan tương ứng 380-390 USD/tấn và 365-375 USD/tấn. Bên cạnh đó, giá gạo của Việt Nam cao hơn giá gạo Pakistan (365-375 USD/tấn và 325-335 USD/tấn), Ấn Độ (365-375 USD/tấn gạo 5% tấm).

Được giá là một tín hiệu đáng vui cho các DN XK gạo sau một thời gian dài giá gạo giảm sâu. Tuy nhiên, diễn biến thị trường hiện tại đang có những biến động gây khó khăn cho hoạt động XK, nhất là trong lúc giá gạo Việt Nam đang tăng nhẹ.

Diễn biến bất lợi nhất là Thái Lan thông báo kế hoạch xả 11,4 triệu tấn gạo tồn kho ngay trong tháng 5 và 6 này. Đây được coi là đợt xả hàng lớn nhất trong lịch sử XK gạo của Thái Lan, lớn hơn cả lượng gạo XK bình quân hàng năm trước đây (mức trung bình 10 triệu tấn). Kế hoạch giải phóng gạo tồn kho của Thái Lan nhằm đầy nhanh giải quyết tồn kho để tránh tiếp tục xuống cấp về chất lượng, trách thua lỗ thêm, để có chỗ cho gạo vụ mới.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, nếu Thái Lan giảm giá, đẩy mạnh bán ra toàn bộ lượng gạo này thì lượng cung trên thị trường sẽ tăng, tạo áp lực giảm giá lên các giao dịch kéo theo tâm lý thị trường bất lợi cho giao dịch XK gạo của Việt Nam. Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, việc Thái Lan xuất ra thế giới hơn 11 triệu tấn gạo, chắc chắn cung vượt cầu sẽ có sự ảnh hưởng về giá, về tiêu thụ sản phẩm của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Đồng tình với quan điểm này, GS. Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực lúa gạo nhận định, động thái này của người Thái ít nhiều cũng có chút ảnh hưởng song không phải quá lớn, không quá đáng lo đối với gạo XK của Việt Nam. Vị này phân tích, gạo Thái Lan vốn đã nổi tiếng về thương hiệu, chất lượng, được nhiều người tiêu dùng thế giới lựa chọn. Thế nhưng, đợt xả gạo lần này, họ không xuất nhiều gạo chất lượng cao mà chủ yếu xuất gạo chất lượng thấp, dành cho phân khúc đối tượng thấp, kể cả lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, Thái Lan chủ yếu xuất sang những vùng gạo rẻ như châu Phi, Philippines và một số nước Trung Đông… Bởi vậy, nếu Thái Lan xả gạo tồn kho, song tập trung chủ yếu vào các thị trường nói trên thì gạo Việt XK sẽ không lo về việc phải cạnh tranh với gạo Thái tại các thị trường truyền thống. Hơn nữa, theo Bộ Công Thương, kế hoạch này được đánh giá là khó khả thi, thời gian thực hiện có thể sẽ kéo dài. Bởi lẽ, phần lớn là gạo chất lượng thấp, gạo cũ, có cả gạo hỏng, chỉ sử dụng được cho chế biến công nghiệp và chăn nuôi, không phải phân khúc mà Việt Nam đang trực tiếp cạnh tranh.

Trách nhiệm nặng gánh của Bộ NN&PTNT

Lý thuyết là như vậy nhưng không thể không có những hành động để ứng phó với tình huống này. “Chúng tôi sẽ xem xét từng thị trường và có biện pháp cụ thể đối với vấn đề này”, ông Hải cho biết và khuyến cáo các DN cũng cần tính đến động thái này của Thái Lan để có những bước đi chủ động. Bởi lẽ khi xả hàng tồn kho, người Thái có thể sẽ có nhiều biện pháp nhằm thu hồi vốn như hạ giá gạo, thậm chí thấp hơn giá gạo của Việt Nam. Các DN cần phải lường trước những biến động của thị trường và chủ động có các kịch bản XK vì dù ít dù nhiều, chắc chắn sẽ có những ảnh hưởng đến XK gạo của Việt Nam.

Ngoài vấn đề trên, lãnh đạo Bộ Công Thương vẫn nhận định tình hình XK gạo của Việt Nam sẽ gặp thách thức, cạnh tranh gay gắt từ thị trường Myanmar, Campuchia, Ấn Độ… Chưa kể đến, thị trường XK lớn nhất của gạo Việt là Trung Quốc cũng đang bị đe dọa khi Thái Lan trong năm 2016 dự kiến XK 9 triệu tấn chủ yếu là thông qua đàm phán chính phủ, mà nỗ lực đầu tiên là bán 2 triệu tấn cho Trung Quốc, Indonesia và Philippines trong nửa đầu năm nay. Số liệu của Bộ Công Thương cho thấy, khoảng một tháng trước, Thái Lan đã lên kế hoạch XK thêm 1 triệu tấn sang Trung Quốc, chưa kể còn khoảng 130.000 tấn của hợp đồng 1 triệu tấn đã được ký trước đó, dự kiến cũng sẽ được giao trong tháng này. Trong khi đó theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng gạo nhập của Trung Quốc năm nay sẽ giảm 3% so với năm ngoái với sản lượng khoảng 5 triệu tấn.

Với những diễn biến trên, Bộ Công Thương xác định, trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, phát triển thị trường XK gạo; đồng thời, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu mặt hàng XK, đa dạng hoá thị trường để giảm dần phụ thuộc vào một số thị trường. Bộ Công Thương đề nghị Bộ NN&PTNT cần rà soát lại các cam kết quốc tế của Việt Nam về kiểm dịch thực vật để tháo gỡ khó khăn cho DN XK gạo, tạo điều kiện đa dạng hóa thị trường. Trước mắt, Bộ Công Thương yêu cầu đàm phán lại nghị định thư với Trung Quốc về kiểm dịch thực vật với gạo để phù hợp thông lệ quốc tế, tránh bất lợi cho gạo Việt Nam. Ngoài ra, đề nghị Bộ NN&PTNT rà soát danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép NK, sản xuất và lưu hành tại Việt Nam, loại bỏ ngay những loại thuốc có chứa chất độc hại.

(责任编辑：Cúp C2)