Đó là nhận định của các chuyên gia tại tọa đàm trực tuyến “Cai thuốc và giảm tác hại - Hai giải pháp bổ trợ để kiểm soát thuốc lá” do Báo Thanh niên tổ chức vừa qua.

Ngộ độc từ thuốc lá mới là do đâu?

Ở Việt Nam đã ghi nhận một số ca ngộ độc thuốc lá mới được báo cáo là liên quan đến thuốc lá điện tử. Theo PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn - Giảng viên cao cấp bộ môn Y học gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội, với loại thuốc lá này, người bán hoặc người dùng có thể tháo lắp để đưa các chất khác vào. Đó có thể là chất cấm, chất hướng thần hoặc các thành phần không rõ nguồn gốc.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, hầu như ngày nào Trung tâm Chống độc của Bệnh viện Bạch Mai cũng tiếp nhận các ca ngộ độc thuốc lá điện tử. Trong đó rất nhiều trường hợp học sinh, thanh thiếu niên cấp cứu do ngộ độc cần sa, ma túy trộn trong dung dịch của sản phẩm này, với biểu hiện co giật, ảo giác, loạn thần, hôn mê, tổn thương não và nhiều cơ quan khác, để lại di chứng nặng nề với sức khỏe.

Tại tọa đàm, các chuyên gia nêu rõ, thuốc lá điện tử khác biệt với thuốc lá nung nóng về nguyên lý hoạt động. Thuốc lá nung nóng là sản phẩm thuốc lá với nguyên liệu thuốc lá được làm nóng lên, thay vì đốt cháy như thuốc lá điếu truyền thống. Còn thuốc lá điện tử thì dùng dung dịch nicotine được hóa hơi. Vì thế, có những trường hợp ghi nhận là người dùng mở thiết bị thuốc lá điện tử để thay vào dung dịch ma túy và các chất độc khác.

Ứng xử thế nào với thuốc lá mới?

Về việc ứng xử với thuốc lá mới, theo PGS Toàn: “Điều Việt Nam quan ngại nhất là mọi người chưa phân biệt các loại thuốc lá mới. Cho nên khi đưa ra Chiến lược quốc gia về kiểm soát thuốc lá cho đến năm 2025 và tầm nhìn 2030, thay vì tách ra để quản lý như là sản phẩm thuốc lá thì nội dung này đang nói chung chung là ‘ngăn ngừa việc sử dụng các loại thuốc lá thế hệ mới’, bao gồm thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử”.

PGS Toàn cũng cho biết, hiện nay có 18 nước nói không với thuốc lá nung nóng. Các quốc gia này chủ yếu thuộc nhóm từ đầu đã theo chủ trương nói không với tất cả các sản phẩm chứa nicotine. Tuy nhiên, trong số các quốc gia còn lại, có những quốc gia có điều chỉnh nhỏ về luật, cập nhật để phù hợp với chiến lược kiểm soát thuốc lá quốc gia, có những nước thì giữ nguyên luật hiện hành nhưng thay đổi hình thức chế tài.

Về nguy cơ của thuốc lá mới, ThS.BS Lê Đình Phương - Trưởng khoa Nội Tổng quát và Y học Gia đình, Bệnh viện FV cho rằng, nguyên lý của các biện pháp cai thuốc lá là vẫn cố gắng bổ sung nicotine cho bệnh nhân để tránh được những cơn nghiện, đồng thời loại bỏ những chất gây hại sản sinh trong quá trình đốt cháy điếu thuốc lá. Điều này có nghĩa là làm cách nào đó để bệnh nhân vẫn nhận được nicotine vào trong cơ thể, song vẫn loại trừ được những chất gây hại.

Theo BS Phương, trên nguyên lý đó, khoa học đã có nhiều biện pháp cung cấp nicotine cho cơ thể, như miếng dán nicotine, viên ngậm nicotine... hoặc theo nguyên lý của thuốc lá mới là chỉ làm nóng thay vì đốt cháy như thuốc lá điếu.

“Sự nguy hiểm của thuốc lá điện tử không phải là do nicotine mà do dung dịch sử dụng đi kèm có chứa polyethylene glycol, vitamin E acetate… gây tắc mạch phổi và những bệnh lý liên quan. Do đó, người hút thuốc lá điện tử có thể không chết vì COPD hay bệnh tim mạch, nhưng chết vì những bệnh lý do dung dịch chứa các chất này gây ra”, BS Phương giải thích.

Tại tọa đàm, các chuyên gia thống nhất quan điểm mọi loại thuốc lá đều độc hại. Điều tốt nhất là người hút thuốc cai được hoàn toàn. Tuy nhiên, điều này đã không xảy ra trong suốt nhiều thập kỷ qua, dù các tổ chức y tế toàn cầu đưa ra nhiều biện pháp cai thuốc nhưng tỷ lệ cai thuốc vẫn không như kỳ vọng. Số người tử vong do hút thuốc liên tục tăng. Do vậy, để giảm tỷ lệ tử vong đối với những người chưa thể cai, cần cho họ lựa chọn các giải pháp giảm tác hại trước khi cai hoàn toàn.

Đến nay, vấn đề quản lý thuốc lá mới vẫn đang chờ đợi câu trả lời từ các Bộ, ngành. Gần đây nhất, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ dự kiến sẽ đưa mặt hàng thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng điều chỉnh của Nghị định thay thế Nghị định 67/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá về kinh doanh thuốc lá, để có hình thức quản lý phù hợp. Nếu có sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào thuộc phạm trù thuốc lá thì đề xuất đưa định nghĩa thuốc lá thế hệ mới vào Nghị định về kinh doanh thuốc lá thay thế Nghị định 67.

Bộ Công Thương cũng cho biết đã dự kiến sớm trình Nghị định 67 sửa đổi lên Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.