Tốc độ tăng trưởng người tham gia có xu hướng chậm lại

Nghị quyết số 28-NQ/TW năm 2018 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) của Bộ Chính trị hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân,ảicáchbảohiểmxãhộitựnguyệnMởrộngquyềnlợivàtăngmứchỗtrợchongườtỷ số bóng đá đức 2 đặc biệt chú trọng mở rộng diện bao phủ đến nhóm lao động khu vực phi chính thức, phấn đấu đến năm 2025, cả nước có 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH (42,5% khối chính thức, 2,5% khối phi chính thức) và đạt được tỷ lệ 60% vào năm 2030.

Tuyên truyền chính sách bảo hiểm xã hội tới tiểu thương tại chợ Tam Kỳ (Quảng Nam). Ảnh: BHXHVN

Thông tin về tình hình thực hiện chế độ BHXH tự nguyện tại Việt Nam, ông Đinh Duy Hùng - Phó Trưởng Ban Quản lý thu - sổ, thẻ (BHXH Việt Nam) cho biết, giai đoạn trước năm 2019, hàng năm bình quân số người tham gia BHXH tự nguyện tăng khoảng từ 20% đến 30% so với năm trước.

Cụ thể, năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện đạt trên 558.000 người, gấp 2 lần so với năm 2018, bằng cả 11 năm trước cộng lại; năm 2020 số người tham gia BHXH tự nguyện đạt trên 1.124.000 người, gần gấp đôi so với số tham gia năm 2019 và bằng khoảng 12 năm trước cộng lại, đạt 2,28% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động, vượt chỉ tiêu tại Nghị quyết số 28-NQ/TW đề ra.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, tốc độ tăng trưởng BHXH tự nguyện có xu hướng chậm lại. Năm 2021, số người tham gia BHXH tự nguyện là trên 1,44 triệu người, tăng 29% so với năm 2020; năm 2022, số người tham gia BHXH tự nguyện là 1,46 triệu người, tăng khoảng 12.000 người so với năm 2021 (tương ứng tăng 0,85%).

Cùng với sự tăng trưởng của người tham gia, số người được hỗ trợ đóng từ ngân sách nhà nước khi tham gia BHXH tự nguyện cũng tăng qua các năm. Theo thống kê, chỉ tính riêng trong năm 2022, đã có 34.419 người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ (30% mức đóng), 39.597 người thuộc hộ cận nghèo được hỗ trợ (25%), trên 1,38 triệu người được hỗ trợ đóng theo diện đối tượng khác (10% mức đóng).

Ngoài chính sách hỗ trợ tham gia từ ngân sách nhà nước được thực hiện từ 2018 theo quy định của Luật BHXH 2014, có 18/63 tỉnh hỗ trợ thêm cho người tham gia BHXH tự nguyện, như Hà Nội, An Giang, Bắc Giang, Bắc Ninh, Bình Dương, Cần Thơ, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hải Phòng, Hậu Giang, Kiên Giang, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ninh, Quảng Trị, Sơn La, Trà Vinh, Vĩnh Phúc.

Đóng càng cao, mức hỗ trợ tương ứng phải càng lớn

Tại Hội thảo đánh giá hiệu quả thực hiện chế độ BHXH tự nguyện tại Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế tổ chức mới đây, bà Hinmanshi Jain - Chuyên gia lĩnh vực Bảo trợ xã hội của WB tại Việt Nam đánh giá, độ bao phủ BHXH tự nguyện tại Việt Nam đang tăng rất nhanh, nhưng hiện mới chỉ đạt gần 4% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động và tính bền vững, tỷ trọng đóng góp còn thấp.

Các chuyên gia quốc tế đã nêu một số mô hình, kinh nghiệm quốc tế trong triển khai BHXH tự nguyện tại các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, Colombia, Rwanda... Chia sẻ về kinh nghiệm thực hiện BHXH tự nguyện tại Trung Quốc, bà Hinmanshi Jain cho biết, Trung Quốc hiện đang thực hiện mức đóng tối thiểu cho người nghèo nhất (khoảng 2% người trong độ tuổi lao động). Chính quyền trung ương hỗ trợ theo tỷ lệ 1:3 nhưng giảm dần với mức đóng cao hơn. Ngoài ra, tùy vào ngân sách các tỉnh sẽ có mức hỗ trợ thêm.

Còn tại Hàn Quốc, Chính phủ đóng mức BHXH tự nguyện tối thiểu cho người nghèo và người thất nghiệp; hỗ trợ 1:1 với nông dân và ngư dân; có chính sách lương hưu cơ bản với 70% người từ 65 tuổi.

Làm rõ hơn các yếu tố để cải cách chính sách BHXH tự nguyện tại Việt Nam, các chuyên gia WB cũng nhấn mạnh đến việc cần nghiên cứu mở rộng thêm quyền lợi cho người tham gia và tăng mức hỗ trợ, nhất là với nhóm đối tượng thất nghiệp.

Về mức hỗ trợ cần theo cơ chế khuyến khích người có điều kiện đóng ở mức cao hơn, không nên theo một mức cố định mà cần theo mức đóng của người tham gia, đóng càng cao, mức hỗ trợ tương ứng càng lớn. Bên cạnh đó, cũng cần tiếp tục cải cách hành chính, chuyển đổi số để việc đóng, hưởng ngày càng nhanh chóng, thuận tiện hơn nữa…

Ông Christophe Lemiere - Trưởng nhóm Phát triển Con người của WB cho rằng, dự thảo Luật BHXH sửa đổi đang cố gắng tháo gỡ một số rào cản, làm cho BHXH tự nguyện hấp dẫn hơn bằng việc thêm khoản trợ cấp thai sản, giảm thời gian đóng của người lao động, tăng khoản hỗ trợ từ ngân sách... Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức để đạt mục tiêu bao phủ chế độ hưu trí đến số đông người lao động, nhất là trong bối cảnh già hóa dân số như hiện nay.

Theo các chuyên gia của WB, để thực hiện tốt chính sách BHXH tự nguyện, cần đảm bảo các yếu tố gồm: Cơ sở pháp lý vững chắc cho chương trình và phù hợp với các ưu tiên chiến lược của Chính phủ; ưu tiên tài chính là điều kiện cần để đạt độ bao phủ cao; các mục tiêu rõ ràng và khách quan ở cấp địa phương; thiết kế đơn giản để mọi người hiểu rõ các quyền lợi; xây dựng niềm tin vào chương trình, đảm bảo quyết tâm chính trị, tránh thay đổi đột ngột./.

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)