Tiếp nối hành trình Đổi mới

Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tếđặc biệt được xây dựng vào đúng thời điểm Việt Nam chuẩn bị tổng kết 30 năm thu hút đầu tưtrực tiếp nước ngoài (FDI). Vì thế,ậtĐơnvịhànhchísoi kèo 365 dù Dự thảo Luật phải tới tháng 10 năm nay mới chính thức được trình ra Quốc hội lần đầu tiên và nhiều khả năng phải đến giữa năm sau mới được xem xét thông qua, song dư luận đã ngay lập tức tìm ra sợi dây gắn kết kỳ diệu giữa hai dự luật này và cho rằng, hai dự luật đã và sẽ ghi nhận những bước đột phá về tư duy chiến lược phát triển của Việt Nam.

Ba mươi năm trước, vào cuối năm 1987, khi Luật Đầu tư nước ngoài được Quốc hội thông qua, nền kinh tế Việt Nam chìm trong vòng xoáy khủng hoảng, với lạm phát phi mã, sản xuất và lưu thông chậm phát triển, làm không đủ ăn… Khi ấy, Việt Nam vẫn bị cấm vận kinh tế, quan hệ đối ngoại hầu như chỉ bó hẹp trong khung khổ Hội đồng Tương trợ kinh tế với 12 nước xã hội chủ nghĩa (cũ).

So sánh với hiện tại thì hẳn nhiên đã rất khác. Bởi sau 30 năm thực hiện công cuộc Đổi mới, xét cả về vị thế và quy mô nền kinh tế, Việt Nam đã có thể cạnh tranh ngang ngửa với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Thành tựu của 30 năm Đổi mới là điều đã luôn được khẳng định.

Nhưng nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhiều lần trầm ngâm rằng, nền kinh tế Việt Nam đang có dấu hiệu phát triển chậm lại, năng lực cạnh tranh thấp. Và rằng, việc khai thác các tiềm năng tĩnh, lợi thế tự nhiên và nguồn lực của đất nước, những động lực đổi mới  đã đến ngưỡng giới hạn; môi trường đầu tư của Việt Nam cũng đang mất dần tính hấp dẫn do bị cạnh tranh quốc tế...

Vì thế, việc xây dựng một mô hình phát triển mới với cơ chế, chính sách có tính đột phá để cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao sức cạnh tranh thu hút đầu tư, đặc biệt là đầu tư nước ngoài và tạo động lực mới đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế, là hết sức cần thiết. Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là nền tảng quan trọng để thiết lập mô hình phát triển mới đó - các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt ở Vân Đồn, ở Bắc Vân Phong và ở Phú Quốc.

Ba mươi năm trước, ngay sau khi được ban hành, Luật Đầu tư nước ngoài đã được dư luận quốc tế đánh giá cao. Tư duy đột phá chiến lược của Việt Nam trong sẵn sàng mở cửa cho các đối tác nước ngoài đã kéo theo hơn 308 tỷ USD vốn FDI đăng ký vào Việt Nam kể từ thời điểm đó tới nay. Dù mới chỉ hơn phân nửa số ấy được giải ngân, nhưng tất cả các chuyên gia kinh tế, các nhà hoạch định chính sách đều thừa nhận, không có đầu tư nước ngoài, kinh tế Việt Nam không thể có bước phát triển nhanh ngày hôm nay.

Những kỳ vọng tương tự cũng đang được đặt vào Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, dù luật này không có phạm vi điều chỉnh lớn như Luật Đầu tư nước ngoài từ 3 thập kỷ trước, mà chỉ đối với 3 đặc khu kinh tế. “Chúng sẽ tạo nên một sức hút cực lớn, các khoản đầu tư sẽ bùng nổ trong các năm tới”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã nói như vậy.

Nhưng hơn cả chuyện thu hút đầu tư đơn thuần, sự hình thành 3 đặc khu kinh tế Vân Đồn, Phú Quốc, Bắc Vân Phong, dựa trên nền tảng Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, sẽ góp phần quan trọng kiến tạo những cực tăng trưởng mới, với tốc độ cao và duy trì trong một thời gian ổn định; tạo ra được giá trị mới và giá trị gia tăng cao trong một thời gian ngắn để bắt kịp với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Bước đột phá chiến lược

Khi Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt bắt đầu được dự thảo, có một câu chuyện đã luôn được nhắc tới. Đó là, các nước trên thế giới hiện nay có xu thế chủ động tạo dựng “sân chơi mới”, chủ động kiến tạo phát triển qua việc thường xuyên cập nhật mô hình phát triển mới, với thể chế, chính sách vượt trội, hướng trọng tâm đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư chiến lược nước ngoài. Việt Nam cũng phải bắt kịp xu thế đó, chủ động xây dựng, kiến tạo một mô hình đặc khu kinh tế mới, với những thể chế, chính sách vượt trội, với môi trường đầu tư hấp dẫn, thông thoáng, minh bạch để cạnh tranh và hợp tác phát triển.