Các sản phẩm nông sản ngày càng đòi hỏi cao về tiêu chuẩn chất lượng. Ảnh: N.Huế.

Sản xuất chưa bền vững

Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao cho biết,ìmhướngtăngthịphầnxuấtkhẩunôngsảnchínhngạchvàocácthịtrườngpháttriểxep hang nhat ban Việt Nam có nhiều lợi thế về XK sản phẩm nông sản. Theo thống kê 11 tháng năm 2018, ngành nông nghiệp đã xuất siêu 7,45 tỷ USD. Tổng giá trị XK nông sản của Việt Nam đang đứng thứ 15 trên thế giới. Tuy nhiên XK nông sản của Việt Nam chưa bền vững khi phụ thuộc rất lớn vào việc XK tiểu ngạch sang thị trường Trung Quốc. Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, phân tán, các mặt hàng nông sản chủ lực sức cạnh tranh kém, chỉ có 5% đạt tiêu chuẩn quốc tế, ít có thương hiệu trên thị trường và tỷ lệ các sản phẩm qua chế biến còn thấp.

Nguyên nhân, theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, là do sản xuất nông nghiệp còn chưa bền vững, các nhà sản xuất hàng nông sản chưa quan tâm nhiều đến việc đáp ứng các tiêu chuẩn tại các thị trường XK, đặc biệt là tại các thị trường khó tính. Ngay tại tỉnh Đồng Tháp, một trong những địa phương đi đầu trong công tác sản xuất sạch của ĐBSCL cũng chỉ có 18% nhà sản xuất nông sản có chứng chỉ VietGAP (Theo kết quả khảo sát do Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ DN vừa và nhỏ (BSA) thực hiện trên 80 hợp tác xã và tổ sản xuất tại tỉnh Đồng Tháp). Điều đó cho thấy, nông dân vẫn chưa coi trọng tiêu chuẩn chất lượng và vấn đề lớn nhất khiến họ ngại tiếp cận và đưa tiêu chuẩn vào sản xuất chính là chi phí.

Theo ông Nguyễn Công Luận, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thực phẩm rau quả An Giang (Antesco), rau quả Việt Nam đặc biệt là ĐBSCL rất đa dạng, phong phú, được khách hàng đánh giá là ngon nhưng thực trạng ngành rau quả Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều bất cập như phát triển tự phát, manh mún, chưa sát với yêu cầu thực tế của thị trường. Điều này làm cho giá thành cao mà chất lượng lại thấp, không ổn định về chủng loại, số lượng, chất lượng, thiếu an toàn về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời rất khó cạnh tranh được với các nước trong khu vực có nền sản xuất giống với Việt Nam như Thái Lan, Philippines, Indonesia. Do vậy là rau quả của Việt Nam đến nay vẫn chưa thâm nhập mạnh vào thị trường thế giới và luôn lẩn quẩn điệp khúc “trúng mùa - mất giá- đổ bỏ- giải cứu”.

“Những bất cập nêu trên dẫn đến các DN XK nông sản như chúng tôi gặp nhiều khó khăn do chất lượng nguyên liệu đầu vào luôn biến động và không ổn định. Chính điều này làm giảm niềm tin của khách hàng vì có khi chỉ trong vòng một tuần nhưng giá chào bán của một mặt hàng đã có sự điều chỉnh tăng lên do giá nguyên liệu đầu vào đã tăng. Chất lượng lô hàng giao trước khác với chất lượng của lô hàng giao sau. Điều này khiến cho khách hàng hết sức bức xúc vì giá cả không ổn định mà chất lượng lại không đồng nhất”, ông Luận cho biết.

Giải pháp nào?

Theo bà Vũ Kim Hạnh, trong bối cảnh các tiêu chuẩn chất lượng đang là yêu cầu bắt buộc đối với sản phẩm nông sản của Việt Nam khi XK vào thị trường các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển, để hỗ trợ các nhà sản xuất, mới đây BSA đã ký kết hợp tác với Bộ Khoa học và Công nghệ để hỗ trợ cho người dân xây dựng tiêu chuẩn chất lượng nông sản, gia tăng giá trị gia tăng cho nông sản.

“Chúng tôi cũng đã làm việc với Tổ chức GlobalGAP xây dựng bộ quy trình tiêu chuẩn với tên gọi Localgap. Đây là tiêu chuẩn trung gian để người dân có thể tiếp cận với thị trường quốc tế với chi phí thấp hơn so với GlobalGAP. Mỗi sản phẩm Localgap sẽ được cấp mã số GLN và được minh bạch thông tin trên website của GlobalGAP”, bà Hạnh cho biết.

Nhìn từ góc độ DN, ông Nguyễn Công Luận cho biết, cơ hội XK nông sản của Việt Nam là rất lớn vì các khách hàng nước ngoài đang rất quan tâm đến các sản phẩm nông sản của Việt Nam. Đặc biệt là thị trường EU khi FTA Việt Nam- EU chính thức có hiệu lực. Bên cạnh đó, hàng nông sản của Trung Quốc đang bị “dội hàng” tại nhiều nước do bị nhiễm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, nhiều khách hàng quốc tế đang chuyển hướng sang Việt Nam, đây là cơ hội rất lớn cho các sản phẩm nông sản của Việt Nam thâm nhập vào thị trường các nước.

Tuy nhiên việc XK nông sản của Việt Nam sang các nước phát triển sẽ gặp khó khăn nếu chúng ta không quản lý tốt sản xuất, đặc biệt là về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Các tiêu chuẩn đối với hàng nông sản là tự nguyện đối với nhà sản xuất nhưng lại là bắt buộc đối với các nhà XK. Hiện nay các thị trường XK đòi hỏi các tiêu chuẩn rất cao như GlobalGAP, thậm chí là nông nghiệp hữu cơ vì yêu cầu an toàn thực phẩm của người tiêu dùng rất lớn nên phải đòi hỏi được nguồn gốc nguyên liệu phải sạch và kiểm soát tốt. Do vậy, các nhà sản xuất phải áp dụng các tiêu chuẩn thị trường đưa ra. Để làm được điều này, đòi hỏi cơ quan quản lí nhà nước phải tăng cường quản lý và tuyên truyền cho nông dân để nâng cao hiểu biết và từ bỏ thói quyen canh tác lạc hậu. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương và nông dân phải cùng nhau hợp tác vì nếu người nông dân không tự nguyện tuân thủ thì rất khó thực hiện.

Mặt khác, theo ông Lê Đặng Trung, Công ty Real-time Analytics, trong quá trình trồng trọt và sản xuất tuân theo tiêu chuẩn chất lượng, một trong những công tác vô cùng quan trọng đòi hỏi sự bền bỉ, kiên trì và đặc biệt cũng là hoạt động khiến người nông dân cảm thấy ngại nhất đó là ghi chép nhật ký của quá trình sản xuất. Do vậy, việc áp dụng công nghệ 4.0 vô cùng cần thiết, kết hợp với các điều kiện thuận lợi của tiêu chuẩn mới sẽ giúp người nông dân thuận tiện hơn trong việc ghi chép nhật ký và cung cấp thông tin sản phẩm của mình đến thị trường và người tiêu dùng... ​​​

(责任编辑：Nhận Định Bóng Đá)