Các dự án PPP nếu thuộc đối tượng ưu đãi thuế và đáp ứng đủ điều kiện hưởng ưu đãi theo quy định pháp luật thuế thì được hưởng ưu đãi thuế như các dự án đầu tư khác.

Chính sách ưu đãi thuế TNDN cho các dự án PPP đang rất rộng,ầnhoànthiệnchínhsáchưuđãithuếchodựálive vs mu dàn trải

Dựa vào số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại tờ trình về dự án Luật PPP, có thể thấy hầu hết các dự án PPP đã thực hiện trong thời gian qua đều thuộc đối tượng được áp dụng thuế suất ưu đãi và được miễn thuế, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) có thời hạn. Đây là một trong những nhân tố thu hút các DN thực hiện các dự án PPP.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng Khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính, bên cạnh ưu điểm đã nói trên, ưu đãi thuế TNDN nói chung và ưu đãi thuế TNDN đối với dự án PPP đang có nhược điểm lớn là diện ưu đãi quá rộng, quá dàn trải. Điều này làm giảm ý nghĩa của ưu đãi thuế và tạo cơ hội cho các hoạt động tránh thuế, trốn thuế làm xói mòn nguồn thu ngân sách. Tổng số thuế TNDN giảm thu do ưu đãi thuế TNDN những năm gần đây khoảng từ 50.000 tỷ đồng đến 80.000 tỷ đồng mỗi năm. Tuy không có số liệu thống kê riêng về số thuế TNDN đã ưu đãi cho các dự án PPP nhưng với thuế suất thấp, thời gian miễn thuế, giảm thuế dài (trường hợp dài nhất thời gian hưởng ưu đãi thuế TNDN có thể lên tới 28 năm) thì số giảm thu NSNN để thực hiện ưu đãi thuế TNDN là rất lớn. Nếu chỉ là giảm thu do ưu đãi thuế thì đây là điều chấp nhận được với tư cách là chi phí cho một sự đánh đổi lấy việc đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, có hai vấn đề cần lưu ý là điều này có thể tạo cơ hội cho các DN tránh thuế hoặc trốn thuế và có những ưu đãi thừa không cần thiết về lĩnh vực và thời gian ưu đãi. Tức là, ngay cả khi không có ưu đãi thuế, DN cũng vẫn sẵn sàng đầu tư do những lợi thế có được ở các yếu tố khác.

Bên cạnh thuế TNDN, các dự án PPP cũng được hưởng chính sách miễn, giảm tiền thuê đất. Theo Nghị định 15/2015/ NĐ-CP và được kế thừa trong Nghị định 63/2018/NĐ-CP, DN dự án được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất đối với diện tích đất được Nhà nước giao, hoặc được miễn hoặc được giảm tiền thuê đất trong thời gian thực hiện dự án phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai. Việc thay đổi này hướng đến việc đảm bảo chính sách ưu đãi tiền thuê đất được thực hiện thống nhất theo quy định của pháp luật về đất đai. Tuy vậy, do Điều 110 Luật Đất đai, việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư mà cho đến nay quy định pháp luật về đầu tư lại chưa quy định rõ trường hợp nào được miễn, trường hợp nào được giảm tiền thuê đất nên gây khó khăn cho các địa phương trong việc xác định trường hợp nào miễn, trường hợp nào giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho nhà đầu tư trong thực hiện dự án PPP.

Làm rõ quy định về miễn, giảm tiền thuê đất

Từ những thực trạng ưu đãi thuế nói trên đối với các dự án PPP với cả những ưu điểm và hạn chế, PGS.TS Lê Xuân Trường cho rằng, cần phải hoàn thiện hơn nữa chính sách ưu đãi thuế đối với các dự án PPP. Theo đó, tiếp tục duy trì cách thức quy định là ưu đãi thuế được thực hiện theo các quy định pháp luật thuế, để đảm bảo tính thống nhất và minh bạch của ưu đãi thuế. Điều này có nghĩa là, các dự án PPP nếu thuộc đối tượng ưu đãi thuế và đáp ứng đủ điều kiện hưởng ưu đãi theo quy định pháp luật thuế thì được hưởng ưu đãi thuế như các dự án đầu tư khác.

Bên cạnh đó, nên thu hẹp diện ưu đãi thuế TNDN. Đối với một số lĩnh vực, ngành nghề hiển nhiên đã có lợi thế (ưu đãi thừa) và không có tác động lan tỏa lớn với phát triển kinh tế - xã hội thì nên cắt bỏ khỏi lĩnh vực ưu đãi thuế. Đồng thời, các ưu đãi thuế TNDN liên quan đến chính sách xã hội cũng cần được cắt bỏ để thay thế bằng chính sách khác. Với việc thực hiện đề xuất này không làm giảm sự hấp dẫn của môi trường đầu tư mà lại giảm bớt thất thu ngân sách và giảm cơ hội chuyển giá, trốn thuế, tránh thuế của các DN, trong đó có các DN thực hiện các dự án PPP.

Đồng thời, cần giảm bớt đối tượng áp dụng và tiến tới xóa bỏ hình thức miễn, giảm thuế có thời hạn vì hình thức này không khuyến khích DN đầu tư dài hạn và dễ bị lợi dụng chuyển giá, tránh thuế, trốn thuế. Hình thức ưu đãi này còn được các nhà khoa học chứng minh là có chi phí cao nhất dưới giác độ làm giảm thu NSNN. Thay vì ưu đãi thuế TNDN theo hình thức miễn thuế, giảm thuế có thời hạn, có thể nghiên cứu áp dụng các hình thức ưu đãi thuế có thể thúc đẩy đầu tư hiệu quả hơn, chẳng hạn như giảm thuế cho tái đầu tư, giảm thuế theo số vốn nhà đầu tư tiếp tục đầu tư mở rộng...

Đối với chính sách ưu đãi tiền thuê đất, cần quy định rõ hơn trường hợp nào được miễn tiền thuê đất, trường hợp nào được giảm tiền thuê đất trong văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn Luật Đầu tư để quá trình tổ chức thực hiện các dự án nói chung và dự án PPP không bị vướng mắc phải dừng chờ hướng dẫn và để thực hiện thống nhất giữa các địa phương trong cả nước. Đồng thời, nên sửa đổi quy định pháp luật đối với trường hợp DN thực hiện dự án PPP (sửa Luật Đất đai hoặc quy định mới vào Luật Đầu tư theo hình thức PPP) được miễn, giảm tiền thuê đất thì vẫn được sử dụng quyền sử dụng đất thuê làm tài sản thế chấp để huy động vốn thực hiện dự án.

D.A

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)