Lợi nhuận giảm

Nếu như doanh số ô tô toàn thị trường tháng 1/2023 chỉ đạt 17.314 xe (theo VAMA), giảm hơn 43% so với cùng kỳ và cũng là tháng kinh doanh “bết bát” nhất của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đến tháng 12/2023, tình hình đã được cải thiện rõ rệt khi doanh số ô tô đạt 38.740 xe, tăng 39% so với tháng 11 và tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Tháng ghi nhận doanh số cao nhất năm. Tính chung quý IV, toàn thị trường ghi nhận hơn 92.000 chiếc xe được bán ra, vượt trội hẳn so với vùng 70.000 chiếc của các quý trước nhưng còn giảm 15% so với cùng kỳ năm trước.

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp phân phối ô tô ghi nhận doanh thu quý IV/2023 vẫn giảm so với cùng kỳ năm trước nhưng là mức cao nhất năm. Song, sức mua còn yếu khiến các công ty phải đưa ra nhiều khuyến mại hấp dẫn hơn, biên lợi nhuận gộp mỏng và lãi nhỏ giọt.

Savico (mã: SVC), nhà phân phối xe ôtô hàng đầu với thị phần 8,4% cả nước (số liệu 2022), công bố doanh thu thuần quý cuối năm đạt 6.572 tỷ đồng, vượt trội so với mức dưới 5.000 tỷ các quý đầu năm và còn giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Song, lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 11,5 tỷ đồng, giảm 86%.

Doanh nghiệp cho biết thị trường xe ô tô quý IV/2023 vẫn còn gặp nhiều khó khăn, các đơn vị thành viên trong hệ thống phải tăng chi phí kinh doanh nhằm duy trì sản lượng bán hàng. Điều này khiến cho lợi nhuận gộp, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh giảm, chi phí bán hàng tăng.

Lũy kế cả năm, doanh thu giảm nhẹ 2% xuống 20.849 tỷ đồng nhưng lợi nhuận ròng giảm đến 93% xuống 23 tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp giảm nhưng chi phí lãi vay và chi phí bán hàng tăng cao.

Tương tự, chuyên phân phối xe Ford, Công ty cổ phần City Auto (mã: CTF) thông tin doanh thu quý cuối năm đạt 2.194 tỷ đồng, mức cao nhất năm và giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù doanh thu tài chính tăng mạnh từ 15,6 tỷ lên 50 tỷ đồng nhưng biên lợi nhuận gộp giảm, chi phí lãi vay và chi phí bán hàng tăng cao. Do vậy, công ty báo lãi gần 6 tỷ đồng, giảm 83% so với cùng kỳ năm trước.

Lũy kế cả năm, doanh thu tăng 12,6% lên 7.100 tỷ đồng, lãi ròng 43 tỷ đồng, giảm 61,5% so với 2022. Công ty cho biết nguyên nhân lợi nhuận ròng giảm sâu là do suy thoái toàn cầu khiến nhu cầu ôtô sụt giảm.

Hay Haxaco (mã: HAX) cũng ghi nhận doanh thu và lợi nhuận giảm sâu sau năm 2022 thăng hoa. Cụ thể, doanh thu giảm đến 41% xuống 3.982 tỷ đồng. Giá vốn giảm tương ứng nhưng chi phí cố định duy trì bằng 2022 khiến lợi nhuận giảm 84% xuống 48 tỷ đồng.

Xét riêng quý IV, doanh thu giảm 33% xuống 1.077 tỷ đồng và lợi nhuận giảm 52% xuống 28 tỷ đồng. Mức giảm đã thu hẹp đáng kể so với các quý đầu năm.

Dự báo thị trường khởi sắc từ nửa cuối năm 2024

Nhiều chuyên gia nhận định, thị trường ô tô có quan hệ cộng sinh với thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản. Khi thị trường chứng khoán ở xu hướng up-trend, bất động sản “nóng” lên sẽ xuất hiện một lớp nhà đầu tư giàu có mới nổi, và để tự thưởng cho một năm đầu tư thành công thì những căn nhà, ô tô hạng sang là không thể thiếu. Đồng thời, khi đã đặt bút ký hợp đồng mua nhà, mua xe, dù là mua đứt hay trả góp thì người sở hữu cũng càng có thêm động lực để đầu tư kiếm tiền.

Tuy nhiên, khi chứng khoán trồi sụt, bất động sản trầm lắng thì thị trường ô tô cũng bị ảnh hưởng không nhỏ. Thay vì chọn mua những mẫu xe hạng sang, đa số người tiêu dùng có xu hướng chọn lựa những mẫu xe phù hợp với nhu cầu của bản thân và gia đình, thuộc phân khúc hạng A, hạng B và hạng C với mức giá phổ biến từ 600-900 triệu đồng.

Nhiều ý kiến cho rằng, thị trường ô tô Việt Nam đã đạt được hai yếu tố, đó là “thiên thời”, “địa lợi”. Yếu tố cuối cùng cần có đó là “nhân hòa”, cụ thể hơn là niềm tin vào thị trường.

Theo dự báo của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), năm 2024, khi nền kinh tế chung dần phục hồi, nhu cầu tiêu dùng sẽ quay trở lại, thị trường chứng khoán, bất động sản khởi sắc và lãi suất cho vay giảm.

Nhiều chỉ báo kinh tế đã cho thấy, những yếu tố này đang được cải thiện từng ngày và thị trường ô tô Việt Nam sẽ khởi sắc trở lại kể từ nửa cuối năm 2024. Đặc biệt, doanh nghiệp nội địa và các nhà sản xuất ô tô nước ngoài mong đợi những chính sách hỗ trợ phù hợp hơn từ Chính phủ và các bộ, ngành để doanh nghiệp yên tâm đầu tư, mở rộng sản xuất và cạnh tranh công bằng tại thị trường Việt Nam.

SSI Research đánh giá sản lượng tiêu thụ quý IV có mức giảm ít hơn so với đầu năm do bên bán thực hiện chương trình khuyến mãi giảm giá để giảm mức tồn kho của năm cũ. Dự báo thị trường ôtô vẫn sẽ khó khăn trong nửa đầu năm do nhu cầu tiêu dùng còn yếu và người mua có tâm lý chờ đợi các mẫu xe mới. Xét chung cả năm, thị trường sẽ cho thấy sự phục hồi cả về số lượng và giá trị nhờ sự phục hồi kinh tế vào nửa cuối năm, các mẫu xe mới ra mắt, tình trạng thiếu chip cho xe ôtô được giải quyết, lãi suất cho vay ở mức hấp dẫn so với 2023.

Báo cáo của SSI Research cũng chỉ ra rằng tình trạng cạnh tranh khốc liệt giành thị phần tiếp diễn. Những doanh nghiệp dẫn đầu về thị phần như Toyota, Honda ghi nhận thị phần giảm trong năm 2023, những doanh nghiệp nhỏ hơn như Ford, Kia, Mazda, Mitsubishi tăng nhờ chiến lược giá tốt hơn. Thêm vào đó, các doanh nghiệp sản xuất Trung Quốc đang đưa nhiều thương hiệu vào Việt Nam hơn (Lynk&Co, Haima, MG) và mở nhà máy lắp ráp bắt đầu hoạt động từ 2023 (Wuling, Chery)… Ngoài ra, xe điện đã trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam (chiếm 6% doanh số tiêu thụ xe du lịch trong năm 2023) nhờ nỗ lực của Vinfast.

Các doanh nghiệp phân phối đã mở rộng danh mục xe phân phối trong bối cảnh mới. Chuyên phân phối dòng xe cao cấp Mercedes-Benz, Haxaco thông qua công ty con bán dòng xe phổ thông như MG hay xe điện với cả Mercedes-Benz và Vinfast.