Theo Guardian, Dmytro, một nhiếp ảnh gia 31 tuổi, đang chờ đợi tới mùa thu, thời điểm mà anh có thể rời khỏi Ukraine để ra nước ngoài.

Trong tháng qua, người đàn ông đến từ Kharkov, ẩn náu trong căn hộ riêng, hiếm khi bước ra ngoài để tránh bị buộc phải nhập ngũ.

"Tôi muốn rời khỏi đất nước. Tâm trí tôi không thể chịu đựng được việc bị mắc kẹt ở đây nữa", Dmytro nói.

Kể từ khi chiến sự nổ ra, hàng nghìn người đàn ông Ukraine đã vượt biên trái phép để trốn nghĩa vụ quân sự, bất chấp thiết quân luật cấm đàn ông trong độ tuổi từ 18 đến 60 rời khỏi đất nước.

Guardiancho hay, nhiều người đàn ông có thể sẽ tìm cách ra nước ngoài trong thời gian tới khi Ukraine siết chặt các quy định tuyển quân và áp dụng các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với hành vi trốn quân dịch.

"Tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc rời đi cho đến khi luật huy động được ban hành. Nhưng tôi không thể ở trong căn hộ của mình mãi được", Dmytro nói.

Thông qua những người bạn đã trốn quân dịch thành công, Dmytro đã liên hệ và tiếp cận với những người cung cấp dịch vụ giúp anh bỏ trốn với chi phí khá lớn, thấp nhất là 8.000 euro.

"Tôi không sinh ra để chiến đấu. Tôi không thể giết người, ngay cả khi đó là người Nga. Tôi sẽ không trụ được lâu ở mặt trận… Tôi muốn xây dựng một gia đình và khám phá thế giới. Tôi chưa sẵn sàng để chết", anh nói, giải thích lý do không muốn nhập ngũ.

Dmytro không chắc chắn liệu anh có thể hoàn toàn tin tưởng người đã hứa sẽ giúp anh bỏ trốn hay không. Người này gần đây thậm chí đã đòi thêm tiền vì lý do nhu cầu đang lên cao. Tuy nhiên, Dmytro thừa nhận anh không còn lựa chọn nào khác.

Sau hơn 2 năm chiến sự nổ ra, Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực để chiến đấu. Hàng trăm nghìn người cho tới nay đã nhập ngũ để đối phó với Nga. Nhiều người trong số đó đã thiệt mạng, bị thương, kiệt sức, hoặc đã xuất ngũ.

Vào tháng 4, để khắc phục tình trạng thiếu quân, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đã ký một đạo luật hạ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25. Theo luật mới, những người trốn quân dịch có thể bị tước giấy phép lái xe, đóng băng tài khoản ngân hàng và tịch thu tài sản.

Trước đợt huy động gần đây, Guardiandẫn nguồn tin nói rằng, hơn 20.000 người Ukraine được cho là đã trốn khỏi đất nước để không phải nhập ngũ. Nhiều người đã bỏ mạng trên hành trình chạy trốn khi bị chết đuối khi bơi qua sông sang Romania.

Khi các sĩ quan tuyển quân đi khắp các thành phố để tìm thêm nam giới trong độ tuổi nhập ngũ, nhiều nam giới như Dmytro đã lên kế hoạch rời đi vì lo sợ rằng họ sẽ không sống được khi ra tiền tuyến chiến đấu.

Andrei, một nhân viên công nghệ thông tin 23 tuổi đến từ Odesa, đã chia sẻ với Guardianmột tin nhắn mà anh nhận được từ một người cung cấp dịch vụ vượt biên vào cuối tháng 5.

Người này đưa ra 2 phương án cho Andrei: Một là vượt biên sang Moldova bằng hộ chiếu giả, hai là anh sẽ đóng giả thành một nghệ sĩ, ngành nghề đôi khi có thể được cơ quan biên phòng cho xuất cảnh. Cả 2 phương án sẽ đều tốn của Andrei khoảng 8.000 euro.

Năm ngoái, Andrei từng tìm cách vượt biên sang Moldova bằng một giấy khám sức khỏe giả cho thấy anh không đủ điều kiện để nhập ngũ. Tuy nhiên, kế hoạch này đã thất bại và anh đang tìm cách thực hiện phương án trốn sang nước ngoài lần 2.

Andrei, người hầu như ở trong nhà cả ngày, đang cân nhắc đề nghị từ phía cung cấp dịch vụ hỗ trợ vượt biên. Một số người bạn của anh nhập ngũ trước đó đã thiệt mạng trên chiến trường, khiến sức ép tâm lý đè lên anh càng gia tăng.  

Không có thống kê chính xác về số lượng nam giới đang trốn nhập ngũ hoặc tìm cách rời Ukraine. Theo Guardian, các group Telegram địa phương đã được lập ra. Trong đó, mọi người chia sẻ với nhau về việc họ phát hiện ra các quan chức tuyển quân để người khác tránh đi.

Các cuộc phỏng vấn của Guardianvới 5 người đàn ông trốn trong nhà để tránh phải nhập ngũ cho thấy họ có nhiều lý do khác nhau để làm việc này.

Một số người sợ hãi về viễn cảnh thiệt mạng trên chiến trường. Một số khác cho rằng các tân binh Ukraine đang không được huấn luyện đầy đủ trước khi được đưa ra chiến đấu khiến họ không đủ kỹ năng.

Mykhailo, một huấn luyện viên thể hình đang làm việc ở Kiev, giống như nhiều người khác, đã bắt đầu không ra khỏi căn hộ, chỉ đặt đồ ăn giao về nhà và chỉ đến phòng tập ở gần đó.

"Gần đây tôi đã bỏ lỡ sinh nhật của người bạn thân nhất vì quá sợ phải rời khỏi căn hộ", anh nói, cho biết nhiều bạn bè của anh đã trốn ra nước ngoài thành công và người đàn ông này cũng đang cân nhắc phương án đó.

Nhìn chung, ở Ukraine, các cuộc thăm dò gần đây cho thấy vẫn còn một số lượng đáng kể nam giới sẵn sàng nhập ngũ chiến đấu.

Nhiều binh sĩ Ukraine hoặc các thương binh đã trở về từ tiền tuyến lên án những người trốn nhập ngũ, cho rằng họ đang làm suy yếu quân đội. 

Đứng bên ngoài một quán cà phê ở Kiev, Roman, người đã xuất ngũ sau khi bị một quả đạn pháo bắn trúng vào chân phải, bày tỏ sự thất vọng khi nghe câu chuyện về những người đàn ông tìm cách trốn quân dịch.

"Tôi hiểu rằng mọi người đang sợ hãi, nhưng chúng tôi chỉ đơn giản là cần những tân binh để tiếp tục chiến đấu. Nếu không phải là chúng tôi, ai sẽ bảo vệ quốc gia này đây?", Roman nói.