Các tỉnh ĐBSCL triển khai rầm rộ nhiều công trình xây dựng quan trọng; đồng thời chuẩn bị khởi công 2 tuyến cao tốc huyết mạch là Cần Thơ - Cà Mau và Châu Đốc - Cần Thơ - Trần Đề,ĐồngbằngsngCửuLongNỗilothiếngoại hạng ý hôm nay vì vậy cần khối lượng cát rất lớn để phục vụ san lấp mặt bằng.

Sà lan chở cát trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, phục vụ các công trình xây dựng. Ảnh: H.TÂN

Cầu nhiều, cung nhỏ giọt !

Là một trong những nhà thầu chuyên san lấp mặt bằng cho các công trình giao thông, trụ sở, nhà ở…, ông Đặng Văn Bình (ngụ tỉnh Đồng Tháp) cho biết, mấy tháng nay giá cát san lấp và xây dựng “nhảy múa” khiến các công trình gặp khó khăn, bởi nguồn cung không ổn định. Hiện tại, giá cát san lấp mặt bằng dao động từ 190.000-210.000 đồng/m3; còn cát xây có giá từ 300.000-320.000 đồng/m3 (tùy loại), đây là mức giá tương đối cao so các năm trước. “Do giá cát cao quá nên các nhà thầu hiện nay thi công gần như không mang lại hiệu quả. Song, do những công trình đã “nhận thầu” từ trước buộc phải nỗ lực hoàn thành trong giai đoạn từ nay đến cuối năm nhằm thanh quyết toán cho xong. Ngoài ra, nếu nhận công trình mới thì phải thận trọng, nếu không sẽ tiếp tục gặp khó…”, ông Bình nhìn nhận.

Giám đốc một công ty chuyên về xây dựng các công trình cầu đường và san lấp mặt bằng ở huyện Trần Văn Thời (tỉnh Cà Mau), cho hay: “Từ đầu năm 2022 đến nay thị trường về vật liệu xây dựng nói chung và cát nói riêng có nhiều biến động khiến các nhà thầu vất vả, bởi giá tăng. Hiện, nguồn cát san lấp mặt bằng mua từ các mỏ ở An Giang, Đồng Tháp… vận chuyển về phục vụ những công trình giao thông trên địa bàn tỉnh Cà Mau tăng lên từ 260.000-270.000 đồng/m3 (so với thời điểm năm 2020 giá chỉ 130.000-150.000 đồng/m3). Dù giá khá cao, nhưng các công trình san lấp mặt bằng ở quy mô “vừa và nhỏ” thì mới chủ động được số lượng cát theo tiến độ thi công của nhà thầu. Riêng những công trình lớn, cần khối lượng cát san lấp mặt bằng nhiều thì phải hợp đồng trước và phải chờ, bởi nguồn cát bây giờ là không nhiều”. Trong khi đó, các nhà thầu ở ĐBSCL cũng cho biết, nếu như trước đây mức giá đấu thầu của các dự án thường dao động từ 80.000-100.000 đồng/m3 cát san lấp mặt bằng thì nay được điều chỉnh lên khoảng 150.000 đồng/m3; tuy nhiên mức mới này cũng thấp hơn nhiều so với giá cát thực tế.

Không chỉ các nhà thầu gặp khó khăn, mà nhiều dự án lớn tại các tỉnh ĐBSCL cũng rơi vào tình trạng “tiến thoái lưỡng nan”, bởi thiếu cát và giá cao. Ông Phạm Đức Trình, Giám đốc Ban Quản lý dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, than phiền khi khan hiếm cát san lấp mặt bằng xuất hiện từ đầu năm 2022 và kéo dài cho tới nay. Mặc dù các đơn vị liên quan đã tích cực làm việc với UBND tỉnh An Giang và UBND tỉnh Đồng Tháp cậy nhờ việc hỗ trợ nguồn cát phục vụ đường cao tốc. “Có thời điểm nhu cầu cần cát để triển khai các hạng mục từ 3.000-4.000 m3/ngày trở lên. Dù vậy, các mỏ cát ở An Giang chỉ cung cấp được hơn 1.000 m3/ngày…”, ông Phạm Đức Trình cho hay.

Trước đó, vào giữa năm 2021, tại buổi làm việc với Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận về thực trạng thiếu cát cho công trình cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang cho rằng, nguồn cát sông ở tỉnh hiện tại được tập trung ưu tiên các công trình trọng điểm, cấp bách của Trung ương và của tỉnh; trong đó, ưu tiên đủ cát phục vụ dự án tuyến tránh thành phố Long Xuyên.

“Cần thấy rằng, trữ lượng cát ở An Giang ngày càng ít, ngoài việc cung cấp nguồn cát cho công trình xây dựng trọng điểm của Trung ương trên địa bàn và các công trình do UBND tỉnh An Giang làm chủ đầu tư thì còn đảm bảo cát phục vụ các công trình dân dụng nhằm bình ổn giá, nhất là trong thời điểm hiện nay. Đối với những khó khăn của nhà thầu thi công cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ do khan hiếm cát, UBND tỉnh An Giang cam kết hỗ trợ tối đa. Tuy nhiên, phải ưu tiên 100% cho tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Tỉnh sẽ hỗ trợ khoảng hơn 800.000m3 cát cho tuyến cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ”, ông Bình cho biết.

Cũng tại An Giang, mới đây Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Anh Thư chấp thuận điều chỉnh nâng trữ lượng khai thác cát tại mỏ cát trên sông Tiền từ 740.000m3 lên 1.110.000m3 phục vụ cho việc khai thác. Thời gian khai thác trong 6 tháng. Cát khai thác tại khu mỏ cung cấp cho công trình có giá 79.200 đồng/m3 (cát rời). Số lượng cát vừa tăng lượng khai thác này nhằm cung cấp cho công trình xây dựng tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Phía UBND tỉnh An Giang cũng đề nghị Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận phối hợp với các đơn vị liên quan, tổ chức giám sát hoạt động khai thác, cung cấp cát, đảm bảo khối lượng cát cung cấp cho thi công tuyến nối Quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên.

Nhiều công trình giao thông trọng điểm ở ĐBSCL khởi công trong thời gian tới, do đó nhu cầu cần cát san lấp là rất lớn. Ảnh: H.THU

Nỗ lực tìm nguồn cát

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tỉnh Đồng Tháp, năm 2022, UBND tỉnh cấp phép khai thác cát sông trên địa bàn có công suất 6 triệu m3/năm; trong khi thống kê nhu cầu cát ở Đồng Tháp từ năm 2022 đến 2025 là rất lớn, trung bình khoảng 10 triệu m3/năm. Với nhu cầu quá lớn trên, riêng năm 2022 năng lực của Đồng Tháp chỉ cung ứng nguồn cát đạt khoảng 45% đến dưới 50%. Giải quyết bài toán thiếu hụt cát, UBND tỉnh Đồng Tháp kiến nghị Trung ương chỉ đạo các tỉnh ĐBSCL nhanh chóng huy động nguồn vật liệu san lấp nhằm đáp ứng nhu cầu cho các dự án giao thông cấp bách.

Mới đây, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cùng Sở TN-MT và các ngành liên quan có buổi tiếp xúc cử tri về quản lý, khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Tại đây, ông Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết, nhu cầu cát cho các công trình xây dựng trong năm 2022 ở tỉnh và các năm sau rất lớn; thế nhưng việc khai thác phải được thực hiện một cách hợp lý, chặt chẽ, đồng thời nghiên cứu các nguồn vật liệu thay thế. Theo đề xuất của Sở Xây dựng và Sở Giao thông Vận tải… thì nguồn vật liệu thay thế gồm đất, tro xỉ, cát biển...

Tại Vĩnh Long, Sở TN-MT tỉnh này cho biết, năm 2022 ở tỉnh có khoảng 26 giấy phép khai thác cát sông còn hiệu lực, tổng khối lượng cho khai thác 3,8 triệu m3/năm. Trong khi đó, nhu cầu sử dụng của năm 2022 về nguồn cát phục vụ những công trình có vốn ngân sách nhà nước gần 7,2 triệu m3, các nhu cầu dân dụng khác hơn 2,1 triệu m3; như vậy tổng nhu cầu sử dụng cát ở Vĩnh Long hơn 9,3 triệu m3, nhưng khối lượng khai thác của tỉnh chỉ là 3,8 triệu m3 nên thiếu hụt rất lớn.

Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, trong giai đoạn 2021-2025 và các giai đoạn tiếp theo, vùng ĐBSCL cần tổng nhu cầu cát đắp nền đường của các dự án khoảng 39 triệu m3 (dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau là 18,5 triệu m3; dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Trần Đề là 17,8 triệu m3; dự án cao tốc Cao Lãnh - An Hữu 1,3 triệu m3, dự án cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh 1,4 triệu m3). Ngoài ra, còn có các dự án giao thông khác do các tỉnh đầu tư được triển khai thời gian tới… Thế nhưng, nguồn cung ứng cát tại các địa phương ở ĐBSCL phục vụ hàng loạt dự án giao thông là rất thấp.

Cũng lo lắng vấn đề thiếu cát phục vụ những công trình cao tốc trọng điểm ở ĐBSCL, gần đây Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận có buổi làm việc với tỉnh Sóc Trăng về việc này.  Sở TN-MT tỉnh Sóc Trăng cho hay, tỉnh đã phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác cát sông ở khu vực sông Hậu; tuy nhiên tổng trữ lượng chỉ đủ đáp ứng nhu cầu xây dựng tại địa phương và phục vụ những dự án trọng điểm đi qua địa bàn tỉnh. Riêng nguồn cát biển dự báo có trữ lượng khoảng 13,9 tỉ m3 (cát, sét) có thể khai thác, sử dụng phục vụ các công trình… Dù vậy, nguồn tài nguyên này đến nay Sóc Trăng chưa lập quy hoạch, kế hoạch khai thác, sử dụng; cũng như phạm vi về cát biển này nằm ngoài vùng nước của tỉnh…

Ông Trần Văn Lâu, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, cho rằng, tỉnh hiện có trữ lượng cát biển rất lớn và sẵn sàng chia sẻ với các địa phương nhằm phục vụ công trình cao tốc. Tuy nhiên, để việc sử dụng cát biển và đưa vào khai thác, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận cần rà soát, xem thủ tục cấp phép như thế nào để được thăm dò, lấy mẫu, theo đúng quy định của pháp luật. Phía Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận đề nghị Sóc Trăng cho phép đơn vị tư vấn tổ chức thăm dò, đánh giá trữ lượng cát tại các khu vực mỏ (sông Hậu) đã được quy hoạch và khu vực biển trên địa bàn tỉnh nhằm lấy mẫu thí nghiệm để đánh giá chất lượng cát. Nếu được, sẽ khai thác khoảng 3.000m3 cát biển chuyển về khu vực thi công thử nghiệm nhằm đánh giá các tiêu chuẩn kỹ thuật, trước khi báo cáo Bộ Giao thông Vận tải.

 Các doanh nghiệp xây dựng ở ĐBSCL cho biết: “Hiện nay trữ lượng về cát nước mặn còn lớn; ngoài ra nguồn cát nước mặn có thể thực hiện việc san lấp mặt bằng và thi công hạ tầng kỹ thuật”. Các nhà chuyên môn cũng nhận định, cát biển có 3 loại là “hạt to, hạt trung và hạt mịn”, có thể áp dụng để san lấp mặt bằng… Hiện, các bộ, ngành chức năng tiến hành nghiên cứu tính khả thi của cát biển nhằm phục vụ san lấp các công trình giao thông trọng điểm ở ĐBSCL thời gian tới; nếu được vậy sẽ giảm bớt áp lực thiếu cát ngày càng đè nặng.

H.TÂN - H.THU

(责任编辑：Cúp C1)