Bộ trưởng Bộ Tài chính phát biểu tại phiên họp tổ sáng 22/5. Ảnh: PV

>> Chuyển giá ở khâu đầu tư là kẽ hở nhiều năm nay

Khu vực doanh nghiệp còn nhiều khó khăn

Về tình hình NSNN năm 2018 và những tháng đầu năm 2019,ôngthểcơcấulạingânsáchnếukhôngcơcấulạibộmákết quả bóng đá psv Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết thu NSNN năm 2018 vượt khá, tăng 8% so với dự toán. Tỷ trọng huy động ngân sách bình quân của 3 năm 2016 - 2018 đạt 24,5% GDP, trong đó tỷ trọng thu từ thuế và phí là 21,2% GDP, đều đạt mục tiêu đề ra tương ứng là trên 23,5% và khoảng 21,5%.

Cùng với đó, cơ cấu ngân sách chuyển dịch tích cực, đáp ứng yêu cầu tại Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 25 của Quốc hội. Trong tổng thu, thu nội địa giai đoạn 2011 - 2015 là 68% nhưng giai đoạn 2016 - 2018 lên đến 80,3%, tỷ trọng thu từ dầu thô chỉ còn khoảng 4%. Tuy nhiên, tỷ trọng thu của ngân sách trung ương (NSTW) đang giảm, có nguy cơ khó đạt mục tiêu.

Một trong những lý do là theo phân cấp ngân sách, NSTW có 2 nguồn chính là thu từ xuất nhập khẩu (XNK) và thu từ dầu thô trong khi thời gian gần đây, chúng ta bắt đầu hội nhập sâu, cắt giảm thuế quan về 0% rất nhiều. Tuy nhiên, chúng ta vẫn tăng thu được là nhờ tăng kim ngạch XNK và công tác quản lý thu tốt hơn.

Chính sách thu tiếp tục được hoàn thiện theo hướng giảm nghĩa vụ thuế, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) được hưởng ưu đãi, cắt giảm thuế XNK theo yêu cầu hội nhập. Đồng thời, công tác quản lý về tài chính nói chung, đặc biệt là thuế, hải quan được hiện đại hoá, đẩy mạnh cải cách để phục vụ người dân, DN tốt hơn.

Giải thích về ý kiến cho rằng dự báo thu năm 2018 chưa sát, dù tổng thu vượt dự toán lớn nhưng thu từ 3 khu vực sản xuất kinh doanh đều giảm so với báo cáo, nợ đọng, thất thu thuế còn lớn, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nêu rõ kết quả thu năm 2018 tăng 66,5 nghìn tỷ đồng so với số báo cáo Quốc hội do một số nguyên nhân.

Đó là kinh tế tiếp tục duy trì đà tăng trưởng khá, GDP tăng vượt mục tiêu. Về số thu tiền sử dụng đất vượt lớn (tăng 61,85 nghìn tỷ đồng so với dự toán, tăng 29,75 nghìn tỷ so với báo cáo Quốc hội), Bộ trưởng cho biết đây là khoản thu rất khó dự toán vì phụ thuộc vào từng thị trường, địa phương, từng dự án cụ thể. Khoản thu này thường do địa phương đăng ký dự toán vì đây là khoản thu phân cấp của địa phương.

Mặc dù kinh tế khởi sắc, hoạt động DN được cải thiện, song khu vực DN vẫn còn nhiều khó khăn. Năm 2018, số lượng DN thành lập mới là 131,3 nghìn DN, chủ yếu là DNVVN. Song cũng có tới 107 nghìn DN tạm ngừng hoạt động, giải thể, từ đó mất luôn số thuế phải nộp. Trong khi DN mới thành lập sau thời gian dài mới có đóng thuế và thường các DN mới và lớn được hưởng ưu đãi thuế, nên số thuế đóng cũng rất ít.

Chống chuyển giá trong giai đoạn đầu tư còn lỏng lẻo

Về quản lý thuế, Bộ trưởng cho biết đúng là nợ đọng thuế thời gian qua tăng song thực chất số nợ thuế có khả năng thu hồi giảm. Về số nợ thuế không có khả năng thu hồi, Chính phủ đã báo cáo với UBTVQH việc xoá số nợ này (dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp 8), bởi thực tế có nhiều DN đã mất tích, phá sản… không thể thu hồi nhưng số nợ đọng vẫn tăng mỗi ngày do quy định phạt chậm nộp có với lãi suất 0,03%/ngày.

"Lâu nay, ít ai để ý đến số DN đóng cửa, dừng hoạt động là kéo theo số thuế không thể thu hồi và tiếp tục tăng. Trong bối cảnh chúng ta đang chuyển đổi phương thức quản lý kinh tế, thì những tồn tại này chưa thể hết ngay được" - Bộ trưởng phân tích.

Trong khi đó, để tăng cường quản lý thu, năm 2018, cơ quan thuế đã thực hiện 95,94 nghìn cuộc thanh tra, kiểm tra thuế (chủ yếu tại cơ quan thuế), qua đó kiến nghị thu vào NSNN 19 nghìn tỷ đồng, giảm lỗ 40,9 nghìn tỷ đồng, xử lý thu hồi 32.000 tỷ đồng nợ đọng thuế của năm 2017 chuyển qua. Tương tự, năm 2017 cũng xử lý giảm lỗ 37 nghìn tỷ đồng. Các khoản giảm lỗ này chủ yếu liên quan đến chuyển giá.

Liên quan đến chuyển giá, như đã báo cáo tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Bộ trưởng nêu rõ hiện cơ quan thuế mới thanh, kiểm tra được trong khâu sản xuất kinh doanh của DN. Tuy nhiên, điều đáng lo chính là trong giai đoạn đầu tư, dù rất thông thoáng nhưng cũng rất lỏng lẻo trong quản lý. "Năm nào cũng có báo cáo 15 - 17 tỷ USD vốn FDI đăng ký, giải ngân, nhưng ai kiểm soát số đăng ký. Số lượng giải ngân đó có tương ứng với giá trị thật mà DN đầu tư tại Việt Nam?" - Bộ trưởng nêu câu hỏi.

Đánh giá việc chống chuyển giá trong giai đoạn đầu tư là vô cùng quan trọng, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết Luật Quản lý thuế (sửa đổi) dự kiến thông qua kỳ họp này đã khắc phục một bước vấn đề này. Tuy nhiên, khi sửa Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp tới đây phải tiếp tục rà soát đồng bộ để quản lý chống chuyển giá trong giai đoạn đầu tư.

Nói thêm về các ý kiến liên quan đến quy định vốn mỏng, lãi vay tại Nghị định 20 năm 2017 về quản lý thuế với các DN có giao dịch liên kết, Bộ trưởng cho rằng, đây là thông lệ. Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu để điều chỉnh phù hợp với tình hình Việt Nam, song cũng sẽ rất khó để bảo hộ cho DN trong nước hơn so với DN nước ngoài trong vấn đề vốn mỏng, bởi cần đảm bảo bình đẳng trong sản xuất kinh doanh.

Dư địa cơ cấu lại chi ngân sách còn rất lớn

Bên cạnh những vấn đề về thu, Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng phân tích rõ những vấn đề liên quan đến chi ngân sách. Theo các ý kiến đại biểu, cơ cấu chi NSNN của chúng ta là tích cực, cơ cấu chi đầu tư 3 năm gần đây tăng lên 27% - 28% tổng chi, chi thường xuyên giảm còn 62% - 63%, đúng theo mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng khẳng định dư địa để giảm chi thường xuyên và tăng chi đầu tư còn rất lớn và chủ yếu nằm ở việc tổ chức bộ máy, song song với đẩy mạnh xã hội hoá lĩnh vực sự nghiệp, nhất là y tế, giáo dục.

"Chúng tôi đã rất vất vả mới tham mưu cho Chính phủ ban hành được Nghị định 16 về đơn vị sự nghiệp công lập, nhưng đến nay, mới có 2 trong 8 nghị định "con" cần thiết được ban hành (Bộ Tài chính và Bộ Khoa học và Công nghệ). Bộ Y tế cũng đang phối hợp thực hiện tốt. Tuy nhiên, lĩnh vực giáo dục đào tạo và dạy nghề thì quá trì trệ" - Bộ trưởng nêu rõ.

Theo Bộ trưởng, không thể cơ cấu lại ngân sách nếu các địa phương, các ngành, các cấp không cơ cấu lại. Chúng ta đã đi đúng hướng, đúng mục tiêu đề ra, song cần phải có sự ra tay thực sự của các cấp, các ngành. "Dư địa cơ cấu lại còn nhiều nhưng tuỳ thuộc vào quyết tâm chính trị, vào ý chí chỉ đạo, thực hiện của chúng ta" - Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định.

Còn về chi đầu tư, vấn đề chính là triển khai chậm. Trong đó, giải ngân vốn đầu của NSĐP, thuộc thẩm quyền địa phương thì cao, nhưng giải ngân vốn đầu tư thuộc NSTW và vốn vay nước ngoài là thấp, kể cả trái phiếu chính phủ. Đây là điều cần phân tích cụ thể để có giải pháp phù hợp.

Quản lý nợ công - hiệu quả đầu ra còn "quá băn khoăn"

Từ tình hình quản lý thu, chi như trên, những năm gần đây, bội chi và nợ công cũng được quản lý chặt chẽ, nghiêm túc theo tinh thần các nghị quyết của Bộ Chính trị, của Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng chia sẻ: "Nhiều khi mất anh em, bạn bè vì quản lý bội chi, nợ công. Địa phương thì ai cũng muốn vay, nhưng chúng ta có luật lệ, phải làm đúng. Việc này là rất quan trọng để ổn định vĩ mô".

Kết quả là, những nỗ lực này đã được các tổ chức quốc tế ghi nhận khi đánh giá nâng hạng tín nhiệm cho Việt Nam, trong đó chỉ số được đánh giá cao nhất là nợ công. Đã có rất nhiều giải pháp được thực hiện để quản lý chặt chẽ nợ công, như không cấp mới bảo lãnh chính phủ, quản lý vay về cho vay lại chặt chẽ, triệt để. Cùng với đó, tăng trưởng kinh tế tốt hơn, GDP sát dự toán hơn nên tỷ trọng nợ công/GDP giảm, dù số tuyệt đối vẫn tăng.

Đánh giá nợ công đã an toàn hơn, bền vững hơn, song Bộ trưởng Bộ Tài chính vẫn cho rằng, chưa thể nói nợ công đã thực sự an toàn, bền vững khi chúng ta mới bố trí trả được lãi, chưa trả được gốc. Đặc biệt là khi đầu vào là tiền vay đã quản lý chặt chẽ, song đầu ra là các dự án đầu tư, xây dựng từ ngân sách, trái phiếu, ODA có thực sự hiệu quả chưa thì vẫn là điều còn "quá băn khoăn".

Báo cáo về tình hình ngân sách những tháng đầu năm 2019, người đứng đầu ngành Tài chính cho biết: Công tác ngân sách đang có tiến độ rất tốt, tính đến 20/5 đã đạt 41,28% dự toán, ở mức khá cao so với những năm trước, trong khi quy mô ngân sách ngày càng tăng. Cùng với đó, việc thực hiện dự toán thu ở các khu vực kinh tế cũng theo sát tới tiến độ thu chung. Một ưu điểm nữa của năm 2019 là cân đối NSTW đã đảm bảo hơn, theo kịp tốc độ thu của cả nước.

Với kết quả của năm 2018 và những tháng đầu năm 2019, Bộ trưởng Bộ Tài chính dự đoán nếu không có thay đổi lớn thì kế hoạch NSNN năm nay được đảm bảo, phấn đấu vượt dự toán 5%. Cân đối của NSTW cũng tiếp tục tích cực như năm 2018, thu từ vùng trọng điểm, các khu vực kinh tế sẽ sát với thực tế hơn./.

Hoàng Yến

(责任编辑：La liga)