Vắc-xin và một nền kinh tế“gần bình thường”

Trước tiên,ămtáikhởiđộcoi tỷ số bóng đá nền tảng của tái khởi động là hồi phục hoạt động kinh tế - xã hội. Kinh tế thế giới sẽ hồi phục, bất kể là nó sẽ hồi phục từ giữa năm 2021 hay trễ hơn theo các dự báo khác nhau, bởi đã có vắc-xin và sắp tới là thuốc chữa trị.

Trái với điều mà nhiều tờ báo đại chúng tranh cãi về miễn dịch cộng đồng, với nền kinh tế và thị trường đầu tư, cái mà họ cần ít hơn nhiều: chỉ cần tái lập di chuyển, không bị gián đoạn chuỗi cung ứng và không phong tỏa. Họ không cần miễn dịch cộng đồng được thiết lập (có thể cần đến 70-90% dân số được tiêm vắc-xin để thỏa mãn điều đó). Họ chỉ cần số ca bệnh được kéo xuống mức mà hệ thống y tế có thể chống chịu để hoạt động kinh tế được về trạng thái “gần bình thường”. Như vậy là sẽ có hồi phục kinh tế.

Nhưng một nền kinh tế như vậy sẽ không bao giờ giống trước đây. Vì nền kinh tế này chỉ “gần bình thường”, và miễn dịch cộng đồng phải mất thời gian dài mới đạt được, dù đã có vắc-xin. Do đó, giãn cách xã hội, cách ly cục bộ mỗi khi số ca bệnh tăng mạnh, mua sắm trên mạng và làm việc tại nhà vẫn sẽ là xu hướng.

Xu thế này sẽ tác động đến mỗi nền kinh tế. Với những nước như Anh và châu Âu, chỉ cần số ca bệnh về còn dưới 2.000 ca mỗi ngày, nền kinh tế có thể quay về vận hành ở mức gần bình thường như trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8/2020, vì hệ thống y tế của họ đã có nhiều kinh nghiệm và khả năng ứng phó với quy mô ca bệnh như vậy. Với sự trợ giúp của vắc-xin, hoạt động kinh tế diễn ra gần bình thường với một số quy tắc giãn cách xã hội sẽ giữ số ca bệnh ở dưới khả năng ứng phó của hệ thống y tế.

Ai đó sẽ gọi đây là một tình trạng “bình thường mới”, nhưng tôi muốn gọi nó là “gần bình thường” hơn, bởi nó không phải là bình thường với một số nước. Ví dụ, vài ngàn ca bệnh một ngày vẫn là quá cao so với tiêu chuẩn một số nước châu Á, như Việt Nam. Liệu các nước này có dám mở cửa và chấp nhận một lượng lớn người nước ngoàinhập cảnh khi những người nước ngoài đó có thể mang mầm bệnh?

Vì vậy, trong khi người châu Âu và Mỹ có thể phấn khởi và tái khởi động nền kinh tế bị phong tỏa nặng nề và tăng trưởng âm của mình, thì người châu Á có thể vẫn sẽ phải mở cửa nền kinh tế của mình với thế giới bên ngoài một cách chậm chạp và thận trọng. Hồi phục hình chữ V mà người ta nghĩ đến cho các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á có thể sẽ không đến nhanh như nhiều người tưởng, ít nhất là trong 6 tháng đầu năm.

Một số nền kinh tế như Việt Nam, Trung Quốc, Lào và vài nước châu Phi có tăng trưởng dương trong năm 2020. Nhưng kỳ vọng họ tăng trưởng gấp đôi mức của năm 2020 như một số dự báo có thể sẽ là quá lạc quan nếu không có sự giúp sức của miễn dịch cộng đồng đạt được qua vắc-xin. Mà cho đến lúc này, khả năng có vắc-xin cho một bộ phận lớn dân cư ở những nước này là không rõ ràng.

Nói cách khác, tái khởi động nhiều khả năng sẽ xảy ra ở những nơi bị Covid-19 tàn phá dữ dội nhất như ở châu Âu và Mỹ, do họ có dư địa để giảm số ca từ hàng chục ngàn ca một ngày xuống mức mà hệ thống y tế của họ có thể chịu đựng được. Với các nước châu Á có ít ca bệnh hơn, họ vốn dĩ không cần tái khởi động, nhưng có thể bay cao hay không lại vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ, ít nhất là trong 6 tháng đầu năm 2021. Việc dịch bệnh bùng phát lại ở một số nước châu Á vào cuối tháng 12/2020 là một lời cảnh báo.

Ba trụ cột của tái khởi động

Dù sao đi nữa, đến nửa cuối năm 2021, người viết kỳ vọng một đợt tái khởi động kinh tế sẽ định hình ít nhiều ở châu Âu và Mỹ. Khi đó, nó sẽ bắt đầu tác động tích cực đến dòng vốn và triển vọng kinh tế toàn cầu.

Vì sao vậy? Vì đây là những thị trường tiêu thụ lớn và khi họ có thể vận hành ở trạng thái gần bình thường và lập ra những quy tắc mới cho cuộc sống đó, thì nhu cầu nhập khẩu, di chuyển và tạo lập những chuỗi cung ứng mới sẽ tăng lên. Nó sẽ tạo ra một cú hích với hoạt động xuất nhập khẩu, dịch vụ du lịch và giá thương phẩm (như dầu thô, kim loại dùng trong công nghiệp) ở các thị trường mới nổi.

Sẽ có 2 động lực tăng trưởng được tạo ra từ xu thế tái khởi động này.