Các chuyên gia đã nêu hàng loạt bất cập của cơ chế tính giá điện tại Tọa đàm "Đột phá nào để thu hút đầu tư vào ngành điện" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức sáng 20/8.

Xóa bỏ bù chéo trong giá điện

Chuyên gia về giá,ơchếbùchéogiákéodàibiểugiáchậmđiềuchỉnhcảntrởthuhútđầutưvàongànhđiệkết quả bóng đá quốc gia bỉ ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, "giá điện tại nước ta đang có 4 bất cập rất lớn".

Thứ nhất, giá điện chưa thực hiện theo cơ chế thị trường. Trong khi toàn bộ chi phí đầu vào để sản xuất điện như than, khí, dầu, tỷ giá… đã theo thị trường, thì giá đầu ra lại không phản ánh được những biến động của các chi phí đó; có lúc thì điều chỉnh quá lâu, có lúc điều chỉnh lại không tính đúng, tính đủ, không bảo đảm bù đắp toàn bộ chi phí đã bỏ ra để sản xuất kinh doanh điện.

Vì lẽ đó, kinh doanh điện gặp rất nhiều khó khăn. Số liệu mới nhất trong 2 năm 2022 - 2023, ngành điện lỗ khoảng 47.500 tỷ đồng.

Sự bất cập về giá điện đã tạo khó khăn lớn cho việc cải thiện dòng tiền của ngành điện để đầu tư, phát triển nguồn và lưới điện.

Thứ hai, giá điện hiện đang gánh vác nhiệm vụ đa mục tiêu. "Chúng ta muốn phải tính đúng, tính đủ, bảo đảm bù đắp chi phí nhưng phải khuyến khích thu hút đầu tư, phải đảm bảo an sinh xã hội, phải bảo đảm an ninh năng lượng, kiểm soát lạm phát. Rất nhiều mục tiêu, trong đó có những mục tiêu ngược chiều nhau", ông Thỏa nói.

Thứ ba là bất cập trong cơ chế bù chéo giá điện hiện nay đã kéo quá dài và lộ trình xử lý không rõ ràng. Bù chéo giữa nhóm những người tiêu dùngđiện sinh hoạt với nhau - bậc cao bù cho bậc thấp, bù chéo giữa giá điện sinh hoạt - giá điện trong sản xuất ở mức độ nhất định, và bù chéo về giá điện giữa các vùng miền với nhau.

Chẳng hạn, giá điện ở các xã, huyện hải đảo thường phải lên đến 7.000-9.000 đồng/KwH, nhưng chúng ta vẫn bán 1.000-2.000 đồng, tức là lấy vùng thấp bù cho vùng cao.

Bất cập thứ tư là giá điện hiện chưa tách bạch giữa giá với chính sách an sinh xã hội. 

PGS.TS. Bùi Xuân Hồi, Chuyên gia Kinh tếnăng lượng nêu quan điểm: "Để thu hút đầu tư vào ngành điện, vấn đề lớn nhất nằm ở khâu điều hành giá cả. Đầu tiên cần tính đúng, tính đủ trong chi phí mà hộ tiêu thụ gây ra cho hệ thống điện, với cách tiếp cận như thế, cơ cấu biểu giá bao giờ cũng phải thể hiện đúng".