Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Bùi Văn Nam phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Q.D

Theo báo cáo của Vụ Thanh tra - Tổng cục Thuế, Việt Nam và Campuchia có đường biên giới chung trên đất liền dài 1.270 km, tiếp giáp qua 6 tỉnh với 10 cửa khẩu quốc tế, 12 cửa khẩu chính, 25 cửa khẩu phụ, 9 khu kinh tế cửa khẩu. Lợi thế này đã tạo ra nhiều cơ hội thuận lợi cho việc trao đổi hàng hóa giữa hai nước qua con đường XK tiểu ngạch.

Tuy nhiên, cùng với sự gia tăng nhanh về kim ngạch và số lượng DN XK tiểu ngạch thì số tiền hoàn thuế cho hàng hoá XK tiểu ngạch qua biên giới Campuchia cũng tăng lên nhanh chóng (năm 2011 tăng 194,6% so với năm 2010, năm 2012 tăng 190% so với năm 2011). Trong khi đó số thuế nộp ngân sách hàng năm của các DN XK tiểu ngạch phát sinh không đáng kể, chỉ bằng khoảng 1% - 2% số tiền thuế đã hoàn.

Qua công tác quản lý thuế đối với hoạt động XK hàng hóa tiểu ngạch qua biên giới, cơ quan Thuế các tỉnh Tây Nam bộ có đường biên giới chung giữa Việt Nam và Campuchia đã phát hiện các DN mới thành lập lợi dụng hình thức XK tiểu ngạch qua biên giới đất liền, chính sách thanh toán biên mậu Việt Nam - Campuchia (thanh toán bằng đồng Việt Nam thông qua tài khoản vãng lai mở tại các Chi nhánh NHTM Việt Nam sát biên giới), cơ chế miễn kiểm tra hải quan hoặc kiểm tra theo tỉ lệ (phân luồng Xanh) đối với hàng hóa XK tiểu ngạch, cơ chế thông thoáng trong việc thành lập mới DN, cơ chế tự in hóa đơn hợp thức hóa đầu vào để lập hồ sơ XK khống một phần hoặc toàn bộ hàng hóa nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT từ ngân sách Nhà nước.

Cụ thể một số biểu hiện của việc lợi dụng cơ chế là người kinh doanh từ Campuchia mang tiền Việt từ Campuchia vào Việt Nam để nộp vào tài khoản vãng lai của NHTM thanh toán tiền hàng NK. Đặc biệt có trường hợp một khách hàng nước ngoài mang tiền vào Việt Nam từ 5 - 7 lần/ngày, mỗi lần khoảng 2,5 - 3,5 tỷ đồng.

Rủi ro từ việc mang một số lượng lớn tiền Việt qua biên giới và mang nhiều lần trong ngày là rất lớn vì có thể đây chính là tiền của DN Việt Nam được tuồn sang Campuchia và sử dụng quay vòng để hợp thức hóa việc XK nhằm được hoàn thuế GTGT.

Một hình thức lợi dụng nữa là khai khống một phần số lượng, giá trị hàng hóa trên tờ khai XK do việc kiểm tra hải quan đối với hàng hóa XK biên mậu chủ yếu được phân vào luồng Xanh, miễn kiểm tra. Ví dụ chỉ 10 DN ở An Giang nhưng XK mặt hàng điện thoại di động trong 1 năm tương đương dân số của Campuchia (?)

Cơ quan Thuế cũng phát hiện một số DN sử dụng hóa đơn của các DN đã bỏ trốn nhằm hợp thức hóa hàng hóa mua vào để lập hồ sơ XK khống một phần hoặc toàn bộ hàng hóa nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế. Các DN còn tranh thủ địa thế đường biên giới Việt Nam - Campuchia cách nhau một con sông rộng khoảng 400m - 600m với hệ thống sông ngòi chằng chịt và liên thông tại huyện An Phú, tỉnh An Giang để quay vòng hàng hoá XK chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT.

Siết chặt quản lý

Theo ông Đoàn Hữu Phước - Cục trưởng Cục Thuế An Giang, thời gian qua các cơ quan quản lý XNK của tỉnh An Giang như Thuế, Hải quan đã nhanh chóng nhận biết được thủ đoạn, hành vi gian lận hoàn thuế GTGT của DN XK tiểu ngạch và có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Cục Thuế đã phối hợp với Cục Hải quan An Giang phân loại DN, đưa vào tiêu chí quản lý rủi ro để kiểm tra chi tiết hồ sơ, kiểm tra thực tế hàng hóa. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng đã phát hiện 11 trường hợp vi phạm do XK khống, xuất thiếu hàng hoá so với khai báo trên tờ khai hải quan, trị giá hàng vi phạm trên 1,7 tỷ đồng. Đặc biệt, sau khi áp dụng tiêu chí phân tích kiểm tra thực tế hàng hoá kèm đối chiếu số IMEI, 9/10 DN XK mặt hàng điện thoại di động đã dừng hoạt động… 5 tháng đầu năm 2013 đã dừng hoàn thuế 6 hồ sơ có dấu hiệu hợp thức hoá chứng từ đầu vào và chuyển sang cơ quan Công an 5 DN có dấu hiệu tội phạm để điều tra làm rõ.

Theo đại diện Vụ Thanh tra - Tổng cục Thuế, trước thực trạng gian lận hoàn thuế GTGT trong hoạt động XK tiểu ngạch ngày càng gia tăng, hiện Tổng cục Thuế đang đề xuất với Bộ Tài chính sửa đổi Thông tư 06/2012/TT-BTC theo hướng bỏ quy định về hoàn thuế đối với hàng hóa XK tiểu ngạch qua biên giới thanh toán bằng việc nộp tiền mặt vào tài khoản vãng lai của tổ chức, cá nhân nước ngoài mở tại NHTM Việt Nam; bổ sung quy định về hợp đồng mua hàng vào hồ sơ hoàn thuế đối với DN XK hàng hóa qua biên giới đất liền; đồng thời sửa đổi chính sách có liên quan, nhất là quy định về điều kiện DN được tự in hoá đơn, bổ sung quy định về kiểm tra hải quan 100% hàng hóa XK qua biên giới đất liền đối với DN có rủi ro cao…

Tổng cục Thuế cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước và NHTM trên địa bàn các tỉnh biên giới có trách nhiệm cung cấp cho cơ quan Thuế số hiệu tài khoản vãng lai, số tiền nộp vào tài khoản, số tiền thanh toán hàng hóa NK hàng tháng của khách hàng Campuchia cho DN XK Việt Nam có rủi ro cao về thuế, đảm bảo kiểm soát chặt chẽ nguồn tiền thanh toán, thủ tục thanh toán theo quy định. Kiến nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư tăng cường công tác hậu kiểm đối với DN mới thành lập (nhất là địa điểm và vốn đăng kí kinh doanh), kiểm tra kỹ hồ sơ pháp lý đối với trường hợp sử dụng giấy CMND được cấp ở các tỉnh thành phố khác khi đăng kí thành lập DN tại địa phương. Tổng cục Thuế cũng đã trao đổi, thống nhất với Tổng cục Hải quan chỉ đạo các Cục Hải quan địa phương cần tăng cường kiểm tra thực tế hàng hóa đối với DN XK tiểu ngạch có dấu hiệu rủi ro, kiểm tra đảm bảo tính đầy đủ, thống nhất của các chỉ tiêu trên tờ khai hải quan và hồ sơ hải quan (số, ngày của hợp đồng XK, hóa đơn mua hàng hóa; số, ngày chứng từ vận tải…).

Quang Duy

(责任编辑：La liga)