TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM):

TS. Nguyễn Đình Cung.

Tăng tốc cải thiện môi trường kinh doanh

Khó khăn của nền kinh tế có thể tiếp tục kéo dài đến năm sau, song những giải pháp hiện nay vẫn chưa đủ để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Do đó, nền kinh tế cần tạo được một bước ngoặt bằng việc duy trì và tăng tốc cải thiện môi trường kinh doanh. Trong khó khăn thì doanh nghiệp càng trông đợi vào sự kiên trì đồng hành, nhất là thực hiện hỗ trợ kịp thời, có hiệu quả từ phía Nhà nước.

Ông Gabor Fluit, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham):

Ông Gabor Fluit.

Thúc đẩy tinh thần doanh nghiệp

Chính phủ Việt Nam hành động nhanh chóng và quyết đoán trong thời kỳ khủng hoảng. Do đó, cộng đồng doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam mong đợi các biện pháp hiệu quả hơn trong nửa cuối năm nay. Những dấu hiệu rõ ràng từ Chính phủ về việc cải thiện khả năng tiếp cận tài chính sẽ thúc đẩy tinh thần cộng đồng doanh nghiệp.

Cần cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực

Ông Tô Hoài Nam.

Ông Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa (Vinasme) cho rằng, để giúp cộng đồng doanh nghiệp vượt khó, các cơ quan quản lý cần triển khai nhanh và hiệu quả hơn nữa các chương trình hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ông đánh giá như thế nào về tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam hiện nay?

Khi doanh nghiệp đang cố gắng vượt qua những khó khăn, khủng hoảng từ đại dịch Covid-19 thì lại tiếp tục phải hứng chịu những cú sốc mới từ kinh tế toàn cầu như cẳng thẳng địa chính trị, khủng hoảng năng lượng, bất ổn tài chính – ngân hàng, lạm phát tăng cao,... Bên cạnh đó, tình hình kinh tế toàn cầu có nhiều biến động khó lường, ảm đạm khiến nhu cầu tiêu thụ hàng hóa sụt giảm ở các thị trường xuất khẩu chủ chốt của doanh nghiệp Việt Nam.

Vì vậy, nhiều doanh nghiệp đang bị thiếu đơn hàng, thậm chí là không có đơn hàng nên phải hoạt động cầm chừng, sa thải nhiều lao động… Không những thế, các doanh nghiệp trong nước đối diện sức ép chi phí lớn khi giá cả hàng hóa, dịch vụ và lãi suất tăng, nên ảnh hưởng lớn đến doanh thu, lợi nhuận. Nhiều doanh nghiệp phải bán sản phẩm thấp hơn giá vốn 30-40% để có dòng tiền hoạt động trở lại. Đặc biệt, những khó khăn này sẽ càng tác động mạnh tới khu vực doanh nghệp nhỏ và siêu nhỏ, hộ kinh doanh do khu vực này còn mỏng về năng lực tài chính, trình độ, kinh nghiệm cũng như công nghệ, khách hàng.

Minh chứng cho những khó khăn của doanh nghiệp là số lượng doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể, phá sản trong những tháng đầu năm 2023 đều tăng cao so với cùng kỳ năm trước.

Theo ông, các doanh nghiệp đang cần hỗ trợ những gì để vượt qua khó khăn này?

Rõ ràng, những khó khăn nêu trên khiến không ít doanh nghiệp đang phải loay hoay và rất chật vật để tìm được giải pháp phục hồi. Chẳng hạn, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp mới thành lập đang gặp khó về tiếp cận nguồn vốn khi các thủ tục vay vốn còn đưa ra nhiều điều kiện gây khó cho doanh nghiệp. Trong khi đó, chương trình hỗ trợ tín dụng quan trọng cho doanh nghiệp là gói hỗ trợ lãi suất 2% triển khai qua hệ thống ngân hàng thương mại chưa được thực hiện hiệu quả.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng mong muốn cải thiện môi trường kinh doanh tích cực, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia với trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp gồm các chi phí về thời gian, nhân lực... Đồng thời, những cải cách về thuế, hải quan, chế độ kế toán… cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cũng nên theo chiều hướng tạo thuận lợi cho riêng khu vực này. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp có thêm chi phí và thời gian để tiếp tục các dự án mở rộng đầu tư.

Hơn nữa, theo các doanh nghiệp, nếu muốn có sự đột phá để vượt qua khó khăn thì phải thay đổi, tăng cường hàm lượng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, tích cực áp dụng công nghệ số.

Những vấn đề nêu trên cần giải pháp như thế nào từ các cơ quan quản lý, thưa ông?

Như nhiều lần chúng tôi đã kiến nghị, đầu tiên là Quốc hội, Chính phủ cần sớm sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và hướng tới đẩy mạnh thực hiện các chính sách hỗ trợ với trọng tâm chuyển đổi từ hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, và triển khai Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022-2025. Các cơ quan quản lý cũng cần đưa ra những giải pháp, chính sách để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hơn nữa, các cơ quan quản lý cần tạo cơ chế thuận lợi để khuyến khích các nhà đầu tư tư nhân trong nước mạnh dạn đầu tư thành lập các khu, cụm vườn ươm tạo doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ để cung cấp các dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về nguồn vốn, các ngân hàng có thể nghiên cứu, thiết kế các gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực hoặc dành riêng cho từng loại hình, quy mô doanh nghiệp. Đồng thời, các cơ quan quản lý cần triển khai nhanh chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, giúp gia tăng chất lượng và số lượng của cộng đồng doanh nghiệp. Đặc biệt, theo tôi, ngoài kênh ngân hàng, Nhà nước cần có cơ chế phát triển các quỹ đầu tư, quỹ đầu tư rủi ro để tiếp vốn kịp thời cho khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Do các quỹ đầu tư này thường chấp nhận khả năng rủi ro cao cũng như không áp các tiêu chuẩn tín dụng chặt chẽ như ngân hàng.

Mới đây, điều đáng mừng là Chính phủ đã quyết định gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2023. Đây là sự hỗ trợ rất cần thiết, cho thấy những mong muốn của doanh nghiệp đã và đang được tiếp thu và thực hiện. Nhưng chính sách này thời gian tới nên tạo thêm cơ chế phù hợp hơn cho doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh. Ngoài ra, công tác xúc tiến thương mại, quảng bá nông sản cũng cần được đẩy mạnh.

Về trung và dài hạn, Chính phủ cần quan tâm phát triển hơn nữa công nghiệp chế biến, chế tạo, giúp kinh tế trong nước chủ động hơn trong chuỗi cung ứng. Nhưng cùng với sự hỗ trợ này, các doanh nghiệp trong nước cũng phải thay đổi để nâng cao chất lượng, cơ cấu lại tổ chức hoạt động, tối ưu hóa chi phí, chiến lược kinh doanh bài bản… để nâng cao uy tín và vị thế của doanh nghiệp trên thương trường, đủ tiềm lực đối đầu trước những khó khăn được dự báo còn kéo dài.

Tôi tin tưởng rằng, các chính sách nêu trên được thực hiện hiệu quả thì kinh tế Việt Nam trong các tháng còn lại của năm sẽ phát triển như kỳ vọng.

Xin cảm ơn ông!

Hương Dịu(thực hiện)