Điều gì xảy ra khi trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển vượt bậc?

Trong tiểu thuyết "Thành phố Permutation" của Greg Egan, nhân vật Peer sống trong một thực tế ảo và có toàn quyền kiểm soát thế giới này. Tuy nhiên, Peer lại cảm thấy vô cùng nhàm chán. Để giải quyết vấn đề, anh ta tạo ra những đam mê mới như nghiên cứu toán cao cấp và sáng tác opera, nhưng rồi tất cả những thú vui đó cũng không kéo dài. Cuối cùng, Peer nhận ra rằng khi công nghệ giải quyết được mọi vấn đề, con người sẽ chẳng còn gì để phấn đấu.

Triết gia Nick Bostrom từ Đại học Oxford đặt ra câu hỏi này trong cuốn sách "Thế giới Hoàn mỹ Tuyệt đối". Ông dự đoán rằng AI sẽ tiến bộ đến mức có thể đảm nhận mọi công việc kinh tế với chi phí gần như bằng 0. Thậm chí, ngay cả những công việc vốn dĩ dành riêng cho con người như chăm sóc trẻ em, AI cũng có thể làm tốt hơn.

Nghe qua thì có vẻ đáng sợ, nhưng Bostrom cho rằng đây là một viễn cảnh tích cực. Hãy tưởng tượng một thế giới "thoái sinh khan hiếm" - nơi nhu cầu lao động giảm đáng kể. Giống như John Maynard Keynes từng dự đoán gần một thế kỷ trước, con cháu chúng ta trong tương lai có thể chỉ cần làm việc 15 giờ mỗi tuần. Thực tế, thời gian làm việc trung bình trên thế giới đã giảm đáng kể. Người dân ở các nước giàu hiện nay dành khoảng một phần ba thời gian thức cho các hoạt động giải trí và thể thao.

Giới hạn của sự phát triển

Tuy nhiên, viễn cảnh "thoái sinh khan hiếm" của Bostrom cũng có những hạn chế. Sự bùng nổ kinh tế do siêu trí tuệ tạo ra vẫn bị giới hạn bởi tài nguyên vật chất, đặc biệt là đất đai. Ngay cả khi việc khám phá vũ trụ mở rộng không gian xây dựng, nó cũng không phải là vô hạn.

Con người vẫn có thể phải cạnh tranh cho những "hàng hóa vị trí" - những thứ gia tăng giá trị cho chủ sở hữu của chúng. Chẳng hạn, ngay cả khi AI vượt qua con người trong nghệ thuật, trí tuệ, âm nhạc và thể thao, con người vẫn có thể coi trọng việc vượt qua những người khác, ví dụ như sở hữu vé tham dự các sự kiện hot nhất.

Sống trong thế giới AI

Con người sẽ dành thời gian của mình cho những gì trong một thế giới do AI thống trị? Bostrom gợi ý rằng con người có thể theo đuổi nghệ thuật, sống nội tâm, cống hiến cho thể thao, hoặc tận hưởng tuổi già thong dong. Nhưng liệu những công việc như chăm sóc con cái có mãi mãi là lãnh địa của con người? Bostrom cho rằng không chắc chắn vì AI có thể vượt trội cả trong lĩnh vực chăm sóc trẻ em.

Điều này dẫn đến một "nghịch lý tiến bộ". Mặc dù hầu hết con người đều mong muốn một thế giới tốt đẹp hơn, nhưng nếu công nghệ trở nên quá tiên tiến, chúng ta có thể mất đi mục đích sống. Bostrom cho rằng hầu hết mọi người vẫn sẽ tận hưởng các hoạt động có giá trị nội tại, chẳng hạn như thưởng thức những món ăn ngon.

Ngoài ra, một số người không tưởng, tin rằng cuộc sống đã trở nên quá dễ dàng, có thể quyết định thử thách bản thân bằng cách xâm chiếm một hành tinh mới để cố gắng tái thiết kế nền văn minh từ đầu. Tuy nhiên, đến một lúc nào đó, ngay cả những cuộc phiêu lưu như vậy cũng có thể không còn giá trị nữa.

Câu hỏi mở về hạnh phúc

Vẫn còn một câu hỏi mở là con người sẽ hạnh phúc khi liên tục thay đổi những đam mê trong bao lâu, như Peer đã làm trong "Thành phố Permutation". Các nhà kinh tế học từ lâu đã tin rằng con người có "mong muốn và ham muốn không giới hạn", cho thấy có vô số biến thể về những thứ mà con người muốn tiêu thụ. Với sự ra đời của một thế giới hoàn mỹ do AI thống trị, điều này sẽ được kiểm chứng.

Link bài gốc