Cần đổi mới  3 kỳ thi lớn hiện nay đối với học sinh: thi vào 10 ( thi 10),ênthiđạihọctheohìnhthứcSATnhưMỹbảng xếp hạng vô địch bỉ thi TN TH (THPT) và thi Tuyến sinh ĐH, CĐ (ĐH).

Cần đổi mới thi ĐH.

Đây là 3 kỳ thi lớn nhất và có ảnh hưởng lớn nhất đến toàn bộ quá trình học tập và giảng dạy của HS, GV trong nhà trường phổ thông. Trước khi phân tích sâu về 3 kỳ thi này, tôi muốn viết 1 vài điều mà nhiều người hiện nay vẫn chưa hiểu rõ.

- Về tính chất 3 kỳ thi này khác hẳn nhau: thi 10, thi ĐH là các kỳ thi XẾP LOẠI, dùng để tuyển đầu vào; thi THPT là kỳ thi PHÂN LOẠI đầu ra.

- Mọi cuộc thi bất kỳ đều phải có mục đích và thường chỉ có 2 loại: XẾP LOẠI và PHÂN LOẠI.

- Thi XẾP LOẠI là kỳ thi phải xếp loại thứ tự được chính xác các thí sinh từ trên xuống dưới. Ví dụ cơ quan tôi cần tuyển 10 nhân viên, tôi sẽ phải tổ chức 1 cuộc thi XẾP LOẠI để sau đó lấy được 10 người cao nhất từ trên xuống dưới. Tất cả các cuộc thi XẾP LOẠI đều căng thẳng vì các thí sinh phải đọ nhau từng điểm nhỏ một để xếp loại được.

- Thi PHÂN LOẠI là kỳ thi có tính chất ngược lại hoàn toàn với XẾP LOẠI. Với kỳ thi này chỉ cần phân loại chính xác các thí sinh mà không cần xếp loại thứ tự. Với các kỳ thi sát hạch đơn giản (ví dụ thi lấy bằng LX, chỉ cần phân loại thành 2: đỗ và trượt). Các kỳ thi phân loại khác nhau sẽ có các phân loại khác nhau, ví dụ cần phân ra thành Giỏi / Khá / TB. Các kỳ thi IELTS hay TOEFL, thi SAT, GMAT ... đều là các kỳ thi phân loại. Về nguyên tắc các kỳ thi phân loại sẽ không căng thẳng, thí sinh được thi lại nhiều lần cho đến khi qua thì thôi. “Tỷ lệ khá, giỏi, đỗ, trượt” trong các kỳ thi phân loại không quan trọng. Có thể trong các cuộc thi phân loại đỗ gần như 100% cũng không sao, miễn đó là 1 kỳ thi nghiêm túc, chất lượng.

- Quay trở lại 3 kỳ thi mà HS chúng ta đang phải thực hiện, có thể nói luôn là 2 kỳ thi xếp loại đầu vào, thi 10 và ĐH là nguyên nhân chính tạo ra sự căng thẳng, học thêm, dạy thêm kinh khủng như hiện nay. Điều này tạo ra sự lãng phí ghê gớm của XH, thậm chí tạo ra bất ổn XH.

- Đứng trên quan điểm vĩ mô của quốc gia thì cần hạn chế tối đa tác hại của 2 kỳ thi đầu vào này, đấy là chưa nói đến các trường ĐH phải có quyền tự chủ tuyển sinh. 

- Do vậy, theo ý của tôi thì chúng ta phải vạch ra lộ trình và tiến tới loại bỏ 2 kỳ thi XẾP LOẠI này. Đó là định hướng đúng đắn nhất cho ngành GD trong tương lai. Tất nhiên việc này không dễ dàng vì thực chất còn vướng rất nhiều thứ, trong đó có cả các nhóm lợi ích đang hưởng lợi lớn từ các kỳ thi này. 

Bùi Việt Hà
(Giám đốc Cty Tin học và Nhà trường, nguyên Giảng viên Học viện Kỹ thuật quân sự, tham gia viết SGK Tin học) 

(责任编辑：Nhà cái uy tín)