Phần lớn DN Việt vẫn chỉ làm gia công, lắp ráp cho DN nước ngoài. Ảnh: Nguyễn Huế.

Vừa thiếu, vừa yếu

Dẫn nguồn thống kê về số DN ngừng hoạt động từ năm 2015 trở lại đây, TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương cho biết, số DN ngừng hoạt động vẫn không ngừng gia tăng. Trong năm 2015, số DN đóng cửa tăng trên 22,4% so với năm 2014, trong 2 tháng đầu năm 2016 số DN đóng cửa tăng hơn so với hai tháng đầu năm 2015 là 17%. Đây là vấn đề cần phải đặc biệt quan tâm vì nếu số DN đóng cửa vẫn tiếp tục tăng hơn trước sẽ lấn át sự lạc quan của những DN thành lập mới. Lí giải nguyên nhân DN Việt Nam đang ngày càng nhỏ đi trong khi yêu cầu của thị trường lại đang đòi hỏi các DN phải ngày càng lớn mạnh, ông Trần Đình Thiên cho rằng nguyên nhân là do môi trường cho DN Việt Nam trưởng thành vẫn chưa được quan tâm đúng mức.

Cùng quan điểm như trên, ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch Tập đoàn Tôn Hoa Sen cho rằng, DN Việt Nam đang thiếu và yếu thể hiện ở tỉ trọng DN FDI đang chiếm đến 70% năng suất lao động trong nước. Đây là điều tốt trong trước mắt nhưng là nguy cơ lâu dài vì “xác” của chúng ta nhưng “hồn” của nước ngoài là điều cực kì nguy hiểm. Theo ông Vũ phải nhìn nhận một cách thẳng thắn và khách quan rằng cộng đồng DN Nhà nước đã không làm tròn trách nhiệm của họ trong rất nhiều năm liền. Hội nhập toàn cầu không phải là cuộc chơi của DN Nhà nước và DN tư nhân mà là cuộc chơi của DN Việt Nam và DN nước ngoài. Trong một tỉ trọng chênh lệch như vậy, DN Việt luôn bị thất thế. Nhiều tập đoàn DN nước ngoài đã hình thành từ hàng trăm năm nay, họ có vị thế rất cao về vốn, năng lực quản trị, thương hiệu trong khi DN Việt Nam vừa mới bắt đầu.

Ông Vũ Bá Phú, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Bộ Công Thương cho biết, hạn chế về vốn, nguồn lực và trình độ cũng khiến DN trong nước chưa tận dụng được cơ hội trên sân nhà chứ đừng nói đến việc ra nước ngoài chiếm lĩnh thị trường. Suốt 3 năm làm tham tán thương mại tại Bỉ, tôi đã cố gắng thuyết phục DN Việt sang Bỉ đầu tư làm ăn bởi nơi đây có rất nhiều tập đoàn đa quốc gia nhưng đến khi kết thúc nhiệm kỳ, cũng chưa có trường hợp nào thành công.

Cần có chính sách cho DN phát triển

Theo nhận định của các chuyên gia, điểm yếu của nền kinh tế hiện nay là cơ cấu DN thiếu tuyến trụ cột. TS. Trần Đình Thiên cho rằng, DN vừa và nhỏ là rất quan trọng nhưng các cần có các DN tư nhân lớn để tạo nên tuyến DN trụ cột, vì nếu không có trụ cột thì cộng đồng DN khó lớn mạnh.

Cùng quan điểm như trên, ông Lê Phước Vũ khẳng định nền kinh tế phải có những tập đoàn là mũi nhọn, là những người dẫn dắt để kéo cộng đồng doanh nhân phát triển. Muốn được như vậy thì DN phải có niềm tin. Trong nhiều năm liền nguồn lực quốc gia đã dồn vào một số DN lớn trong đó chủ yếu là DN đầu tư BĐS và tài chính dẫn đến lãi suất trong những năm 2011-2013 tăng đến gần 30%. Mặc dù, trong hai năm vừa qua Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã làm rất tốt trong kéo lạm phát, giảm lãi suất và ổn định tỉ giá. Tuy nhiên, để tăng sức mạnh cho cộng đồng DN đang đuối sức, Đảng, Chính Phủ đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước phải tiếp tục kiểm soát hệ thống ngân hàng bằng “bàn tay sắt” để tránh sự lũng đoạn. Nếu nguồn lực quốc gia qua hệ thống ngân hàng được dồn vào các ông trùm về BĐS và tài chính thì sẽ rất nguy hiểm cho nền kinh tế. Nguồn lực quốc gia phải tạo ra công ăn việc làm, tạo ra sức lao động, tạo ra thu nhập, tạo ra sức mua thật thì nền kinh tế mới thực sự phát triển. Bên cạnh đó, nguồn “cảm hứng” cho cộng đồng doanh nhân là rất quan trọng, phải tạo cho cộng đồng doanh nhân một niềm tin thực sự và họ phải có cảm hứng để làm việc vì kinh doanh là rủi ro. Nếu cộng đồng DN có cảm hứng và hành xử bằng sự trung thực, tinh thần trách nhiệm, nghị lực thì mới có thể thành công, mới có thể dẫn dắt được nền kinh tế phát triển. Trong xu thế hôi nhập toàn cầu như hiện nay nếu không thực hiện một cách hết sức trách nhiệm và nỗ lực thì sẽ không thể tồn tại. Hiện nay hầu hết ngành thép đã rơi vào tay DN nước ngoài, nhưng các DN trong nước dù có nguồn lực tài chính cũng sẽ không dám mở rộng đầu tư nếu không có Chính phủ đứng sau lưng và nếu cứ đà này, chỉ trong vài năm nữa không chỉ ngành Thép mà các ngành công nghiệp khác cũng sẽ lần lượt rơi vào tay DN nước ngoài. Vì vậy việc cần làm lúc này là Đảng, Chính phủ phải có chính sách tạo ra DN mũi nhọn để dẫn dắt nền kinh tế phát triển.

Theo TS Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, không một quốc gia nào trở thành nước phát triển nếu chỉ dựa vào khu vực FDI mà phải từ nội lực. Để được vậy, cần cả chính sách của nhà nước và bản thân DN cũng nên nhìn lại mình. Hiện đội ngũ DN Việt khát vọng rất nhiều nhưng họ cần niềm tin vào chính sách. Vấn đề thắng thua trên thương trường chưa hẳn tùy thuộc vào quy mô DN lớn hay nhỏ mà tùy thuộc vào tư duy đổi mới và sáng tạo. Chính sách lớn nhất DN kỳ vọng hiện nay là làm sao Nhà nước tạo ra được môi trường, thể chế giúp nuôi dưỡng sự sáng tạo của DN...

“Cái nợ lớn nhất của Nhà nước cần trả trong năm nay là tháo gỡ cho DN. Hai năm qua, dù Chính phủ và Nhà nước đã làm được một số việc nhưng tiến độ quá chậm. Nay cần phải đẩy mạnh, giúp DN khởi nghiệp theo tinh thần mới bởi khu vực DN tư nhân mới là nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế. Cần đổi mới phương thức tổ chức kinh doanh nông nghiệp, lấy DN đầu tư vào nông nghiệp làm lực lượng chính và trong năm 2016 vẫn phải đẩy mạnh chương trình DN quốc gia”, TS. Trần Đình Thiên khuyến nghị.

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)