Công trình Trường học tại xã Minh Đài (Thanh Sơn,độngvốntừtráiphiếuChínhphủđangkhókhăty le keo y Phú Thọ) được xây dựng từ nguồn vốn TPCP. Ảnh: T.Hằng

Khó huy động do chính sách

Lý giải cho tỷ lệ huy động chưa đạt kế hoạch đề ra, Tổng giám đốc KBNN Nguyễn Hồng Hà cho rằng, một số cơ chế, chính sách có hiệu lực từ đầu năm đã tác động rất lớn đến công tác huy động vốn.

Ông Hà dẫn chứng: Nghị quyết 78/2014/QH13 của Quốc hội về dự toán ngân sách năm 2015 quy định chỉ được phát hành trái phiếu Chính phủ kỳ hạn từ 5 năm trở lên. Kỳ hạn này là dài so với khả năng cung ứng vốn, các nhà đầu tư trái phiếu chủ yếu là ngân hàng thương mại (NHTM), tính chất nguồn vốn ngắn hạn. Thực trạng thị trường TPCP hiện nay, gần 80% là các NHTM, do vậy, để bảo đảm an toàn thanh khoản, tỷ lệ được đầu tư vào các công cụ dài hạn từ 5 năm trở lên rất hạn chế.

Bên cạnh đó, Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20-11-2014 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quy định giới hạn tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng (TCTD) và ngân hàng nước ngoài, trong đó quy định các TCTD được đầu tư mua TPCP theo tỷ lệ tối đa so với nguồn vốn ngắn hạn là 15% đối với NHTM Nhà nước, 35% đối với NHTM cổ phần và 15% đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

“Quy định này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đầu tư TPCP của các NHTM, đặc biệt là khối các ngân hàng nước ngoài”- ông Nguyễn Hồng Hà nói.

Thực tế thị trường tiền tệ, ngoại hối có nhiều biến động mạnh từ giữa tháng 3 đến nay đã ảnh hưởng trực tiếp đến thanh khoản và lãi suất trên thị trường TPCP. Trong 5 tháng đầu năm, tín dụng tăng hơn 5%, tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2014 là 1,5%. Do đó, nguồn vốn các ngân hàng dành cho đầu tư TPCP bị sụt giảm mạnh.

Nhận thức về những khó khăn đặt ra, KBNN đã bám sát tình hình thị trường, chủ động công khai kế hoạch phát hành cả năm và hàng quý ra thị trường; duy trì đều đặn các đợt đấu thầu TPCP kỳ hạn từ 5 năm trở lên theo tinh thần Nghị quyết số 78/2014/QH13 của Quốc hội; điều chỉnh tần suất đấu thầu, khối lượng, lãi suất của từng đợt phát hành để bảo đảm khả năng huy động vốn tối đa; phát hành TPCP cho Bảo hiểm Xã hội; phát hành TPCP bằng ngoại tệ trực tiếp cho Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam; phát hành tín phiếu Kho bạc ngắn hạn (vay trong năm, trả trong năm) để bù đắp thiếu hụt tạm thời NSNN và hỗ trợ thanh khoản KBNN.

Thậm chí, vào những thời điểm việc phát hành TPCP không thuận lợi, KBNN đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan thực hiện các biện pháp để tăng cường khả năng huy động vốn cho NSNN và đáp ứng nhu cầu chi của các dự án trọng điểm theo Nghị quyết của Quốc hội như: Tăng tần suất đấu thầu lên 2 phiên/tuần; động viên Bảo hiểm Xã hội Việt Nam mua TPCP; phát hành trái phiếu bằng ngoại tệ.

Còn nhớ, vào tháng 6, do nhu cầu chi trả nợ đến hạn lớn, nguồn thu chưa tập trung kịp, KBNN đã phát hành tín phiếu Kho bạc ngắn hạn để bù đắp thiếu hụt tạm thời của NSNN (vay trong năm, trả trong năm, không tính trong bội chi NSNN).

Vì vậy mặc dù tỷ lệ huy động chưa cao nhưng kỳ hạn phát hành trái phiếu trung bình năm 2015 đã lên mức 8,28 năm, tăng đáng kể so với các năm trước (năm 2013 là 3,21 năm; năm 2014 là 4,84 năm). Lãi suất phát hành TPCP được điều hành chặt chẽ nhằm tiết kiệm chi phí vay nợ cho NSNN. Lãi suất phát hành TPCP trung bình 6 tháng đầu năm là 6,95%/năm, giảm đáng kể so với lãi suất cùng kỳ hạn các năm trước (lãi suất phát hành TPCP trung bình kỳ hạn từ 5 năm trở lên năm 2013 là 8,75%/năm; năm 2014 là 7,28%/năm).

Sẽ cán đích?

Lãnh đạo KBNN cho rằng, nhiệm vụ huy động vốn còn lại 6 tháng cuối năm của hệ thống Kho bạc khá nặng nề (tương đương khoảng 173.000 tỷ đồng). Tính bình quân mỗi tháng KBNN phải huy động khoảng 27.000 tỷ đồng.

“Đây là áp lực cung lớn đối với thị trường, có khả năng sẽ đẩy mặt bằng lãi suất trái phiếu lên cao. Trong khi đó, các quy định về kỳ hạn trái phiếu tại Nghị quyết số 78/2014/QH13 và quy định về tỷ lệ đầu tư TPCP trên nguồn vốn ngắn hạn đối với các NHTM tại Thông tư số 36/2014/TT-NHNN sẽ tiếp tục tác động đến công tác phát hành TPCP trong thời gian tới”- ông Nguyễn Hồng Hà dự báo.

Trong khi đó, 6 tháng cuối năm, các NHTM sẽ tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tín dụng từ 8-10% để đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng từ 13 - 15% năm 2015 mà NHNN đã đề ra, lớn hơn mức tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm. Do đó, cầu về TPCP đối với các NHTM có khả năng giảm sút.

Do việc huy động vốn cho NSNN và cho đầu tư phát triển thông qua phát hành TPCP trong năm 2015 theo kế hoạch đặt ra là hết sức khó khăn. Về phía KBNN một mặt tiếp tục thực hiện quyết liệt các giải pháp huy động vốn đã triển khai từ đầu năm để huy động tối đa các nguồn lực tài chính trên thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu chi của NSNN, đặc biệt là nhu cầu chi cho các công trình trọng điểm quốc gia theo Nghị quyết của Quốc hội... Phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện tiếp cận các nhà đầu tư nước ngoài để quảng bá về thị trường TPCP Việt Nam nhằm thu hút sự quan tâm của các tổ chức này đối với TPCP nội địa, thực hiện mục tiêu mở rộng cơ sở nhà đầu tư của thị trường TPCP. Mặt khác, KBNN kiến nghị với NHNN đánh giá tác động của Thông tư số 36/2014/TT-NHNN đến hoạt động đầu tư TPCP của các ngân hàng và xem xét sửa đổi theo hướng tạo điều kiện cho các NHTM tham gia mua TPCP bình đẳng, thuận lợi, phù hợp với thực trạng thị trường hiện nay.

Ngoài ra, các đơn vị thuộc Bộ Tài chính như: Vụ NSNN điều hành các khoản chi NSNN chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả, hạn chế tối đa việc bổ sung chi ngoài dự toán; Tổng Cục Thuế, Tổng cục Hải quan chỉ đạo các đơn vị và cơ quan Thuế, Hải quan ở địa phương tăng cường tập trung nguồn thu, phấn đấu thu vượt chỉ tiêu dự toán được giao để bảo đảm nguồn chi của NSNN. Các đơn vị trong chức năng, nhiệm vụ rà soát khả năng vay từ các quỹ tài chính thuộc phạm vi quản lý để hỗ trợ tối đa cho NSNN, giảm tải áp lực vay từ TPCP.

Trường hợp kết quả huy động vốn không như dự kiến, kiến nghị với Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền cho phép đa dạng kỳ hạn trái phiếu dưới 5 năm và phát hành trái phiếu bằng ngoại tệ.

(责任编辑：World Cup)