Các ngân hàng sẽ phải cẩn trọng hơn trong quy trình cấp tín dụng cho doanh nghiệp để tránh nợ xấu vì từ nay không thể đảo nợ qua kênh trái phiếu.

Quy định hiện hành trong Thông tư số 15/2018/TT-NHNN về việc các tổ chức tín dụng (TCTD) và chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được mua trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) phát hành với mục đích cơ cấu nợ bản chất chỉ tác động đến các doanh nghiệp (DN) có những khoản nợ đến hạn nhưng chưa có khả năng chi trả gốc.

Ngăn chặn che giấu nợ xấu

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành Thông tư số 15/2018/TT-NHNN (Thông tư 15) sửa đổi,ấmngânhàngmuatráiphiếuđảonợĐưadòngtiềnphụcvụđúngmụcđíchsảnxuấbảng xếp hạng giải bóng đá hà lan bổ sung một số điều của Thông tư số 22/2016/TT-NHNN quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua TPDN.

Theo đó, Thông tư 15 yêu cầu TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải có những quy định kiểm soát nội bộ hoạt động mua TPDN, đặc biệt là trái phiếu phát hành với mục đích thực hiện các chương trình, dự án thuộc các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro theo đánh giá của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Quy định này nhằm phát hiện các rủi ro, vi phạm pháp luật và đảm bảo khả năng thu hồi tiền gốc, lãi TPDN. Đồng thời, TCTD và chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải có quy định cụ thể về các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro và chính sách tín dụng, đầu tư vào các lĩnh vực này. Thông tư 15 cũng quy định các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được mua TPDN phát hành, trong đó có mục đích để cơ cấu lại các khoản nợ của DN.

Theo NHNN, thời gian qua đã phát sinh việc nhiều TCTD mua TPDN phát hành với mục đích để cơ cấu lại nợ, tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhất là trong điều kiện DN phát hành trái phiếu tiếp tục gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất, dẫn đến việc phát hành thêm trái phiếu để tiếp tục cơ cấu lại nợ. Việc phát hành trái phiếu để cơ cấu nợ là hợp pháp, tuy nhiên, nếu người mua là TCTD thì phải tuân thủ các quy định của NHNN. Bởi TCTD không phải là nhà đầu tư thông thường. Từng TCTD là một cấu phần trong hệ thống được ví như huyết mạch của nền kinh tế. Việc kiểm soát chặt chẽ rủi ro của từng TCTD là điều cần làm để tránh tác động dây chuyền.

Với những nội dung của Thông tư 15, NHNN đã thể hiện rõ quan điểm về việc tăng cường kiểm soát rủi ro trong hoạt động đầu tư TPDN của các TCTD nhằm bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng; đồng thời tránh tình trạng các TCTD che giấu nợ xấu bằng cách mua TPDN để đảo nợ cho DN.

Chỉ tác động đến doanh nghiệp không có khả năng chi trả gốc

Tuy nhiên, riêng quy định TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được mua TPDN phát hành với mục đích cơ cấu nợ đang gặp nhiều ý kiến trái chiều. Một số ý kiến cho rằng, bên cạnh các DN phát hành trái phiếu với động cơ “nuôi nợ”, cũng có nhiều DN phát hành trái phiếu để cơ cấu lại các khoản nợ nhằm giảm chi phí tài chính trong điều kiện mặt bằng lãi suất có xu hướng giảm. Như vậy, nhu cầu của DN trong trường hợp thứ hai là hoàn toàn chính đáng.

Trao đổi với phóng viên TBTCVN về vấn đề này, ông Nguyễn Hồng Hiệp, Giảng viên Khoa Tài chính, Học viện Ngân hàng cho rằng, quy định hiện hành trong Thông tư 15 về việc các TCTD và chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được mua TPDN phát hành với mục đích cơ cấu nợ bản chất chỉ tác động đến các DN có những khoản nợ đến hạn nhưng chưa có khả năng chi trả gốc. Trước đây việc phát hành trái phiếu đảo nợ giúp họ kéo dài thời gian và các TCTD cũng tránh ghi nhận các khoản nợ xấu. Song đây chỉ là giải pháp kỹ thuật, bản chất vẫn là DN gặp khó về dòng tiền và rõ ràng việc đảo nợ khiến khoản dư nợ ghi nhận trên báo cáo tài chính của các TCTD không được đánh giá, phân loại chính xác. Theo ông Hiệp, Thông tư 15 ra đời là cần thiết giúp lấp đi kẽ hở pháp lý, giúp quan hệ kinh tế được ghi nhận đúng bản chất hơn.

Ông Hiệp cũng cho biết, mục đích cơ cấu nợ tất nhiên không hoàn toàn xấu. Vì có những DN chỉ gặp mất cân đối về dòng tiền trong ngắn hạn. Nhưng với những doanh nghiệp đó, việc ngồi lại với ngân hàng để tìm cách giãn nợ là điều không quá khó. Điều đáng nói là nhiều DN sẽ lợi dụng kẽ hở cơ cấu nợ để che giấu tình hình kinh doanh bết bát của mình, đặc biệt với các DN niêm yết. Các TCTD mua TPDN với mục đích cơ cấu nợ có thể giải quyết vấn đề trước mắt, nhưng về lâu dài đó sẽ là “cục máu đông” có thể gây tắc nghẽn hệ thống. Với các TCTD, họ sẽ phải cẩn trọng hơn trong quy trình cấp tín dụng cho các doanh nghiệp để tránh nợ xấu, vì từ nay không thể đảo nợ qua kênh trái phiếu được nữa.

Trước ý kiến lo ngại việc huy động trái phiếu sụt giảm sau khi Thông tư 15 có hiệu lực, ông Hiệp cho rằng, huy động vốn thông qua phát hành TPDN nếu có sụt giảm do Thông tư 15 thì đó chỉ là sự sụt giảm phần huy động không phục vụ sản xuất kinh doanh. Còn việc các doanh DN phát hành để huy động vốn phục vụ sản xuất kinh doanh không bị ảnh hưởng. Nếu tách bạch mục đích sử dụng vốn huy động, sẽ thấy Thông tư 15 là hoàn toàn cần thiết và giúp việc phát hành trái phiếu của các DN minh bạch, đi đúng mục tiêu phục vụ kinh doanh hơn.

Bùi Tư

(责任编辑：Cúp C1)