Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC):

Ông Vũ Tiến Lộc.

Thời điểm để thực hiện quốc sách khoan sức dân, yểm trợ cho doanh nghiệp

Các số liệu được Tổng cục Thống kê vừa công bố mới đây cho thấy thực trạng kinh tế Việt Nam 5 tháng đầu năm 2023 là rất khó khăn. Các động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế đều đang trên đà suy giảm. Nguyên nhân chính của tình trạng ảm đạm nói trên, một phần là do nhu cầu tiêu dùng tại các nước phát triển, thị trường xuất khẩu chủ yếu của chúng ta, tăng trưởng chậm lại, phần khác là do thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở nước ta bị đóng băng, gây tác động dây chuyền, khiến tình trạng nợ nần gia tăng, sản xuất bị đình trệ, thu nhập của người dân giảm sút.

Trong thời gian tới, Chính phủ cần thực thi các biện pháp tài khóa và tiền tệ mạnh mẽ hơn, bởi lạm phát tại Việt Nam đang giảm nhanh khi CPI trong 5 tháng đầu năm chỉ tăng 0,4% so với thời điểm cuối năm ngoái, cán cân thương mại đang thặng dư lớn, còn nợ công mới ở mức 43,1% GDP, thấp hơn nhiều so với trần nợ công 60% GDP do Quốc hội quy định.

Dư địa của các chính sách tài khoá – tiền tệ, đặc biệt là chính sách tài khoá của chúng ta còn lớn. Vì vậy đây là thời điểm thích hợp để chúng ta thực hiện quốc sách khoan sức dân, yểm trợ cho doanh nghiệp, không nên tăng thêm bất cứ loại thuế, phí và thủ tục nào.

Để nền kinh tế có thể vượt qua những khó khăn hiện nay, cần có những quyết sách mạnh mẽ hơn. Cụ thể, vấn đề trách nhiệm của các cấp, các ngành, phải được phân định rõ như một kỷ luật thép, để đẩy mạnh giải ngân đầu tư công hơn nữa, từ đó tăng được tổng cầu và tạo được tác động lan tỏa trong nền kinh tế. Các vướng mắc về pháp lý và thủ tục hành chính cần được giải quyết nhanh chóng hơn, để các dự án bất động sản và các dự án sản xuất, kinh doanh khác được triển khai, tạo việc làm cho người lao động, đem về doanh thu và tăng khả năng trả nợ cho doanh nghiệp. Hiện nay 70% các dự án đầu tư xây dựng cơ bản, được phản ánh là đang gặp khó khăn về pháp lý. Đó là sự cảnh báo về tình trạng trì trệ nghiêm trọng.

Ngoài ra, trong bối cảnh các kênh dẫn vốn trong nền kinh tế như tín dụng ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp bị tắc nghẽn, khu vực doanh nghiệp nội địa đang suy kiệt, thì việc đổi mới chính sách, chủ động thu hút các dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp có chất lượng cao từ nước ngoài vào Việt Nam, có khả năng liên kết liên doanh với doanh nghiệp Việt, trong bối cảnh mới, cũng không kém phần quan trọng…

Ông Trần Phước Tường, Phó Cục trưởng Cục Thống kê TPHCM:

Ông Trần Phước Tường.

Kinh tế TPHCM đã có những chuyển biến tích cực

Trong quý 1/2023 kinh tế TPHCM phải đương đầu với vô vàn khó khăn, thách thức khi sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu suy giảm, thương mại tăng trưởng chậm, giải ngân đầu tư công đạt thấp, thu ngân sách gặp nhiều khó khăn đã ảnh hưởng đến tăng trưởng của thành phố và tăng trưởng quý 1 chỉ tăng 0,7%. Trước tình hình đó, cùng với cả hệ thống chính trị, chính quyền TPHCM đã đồng hành cùng doanh nghiệp, người dân có những giải pháp thiết thực và quyết liệt tạo nên hiệu ứng tốt trên tất cả mọi mặt kinh tế - xã hội và các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng quý 2.

Qua số liệu 5 tháng đầu năm 2023, cho thấy kinh tế TPHCM đã có những chuyển biến tích cực tạo tiền đề tăng trưởng cho 6 tháng cuối năm. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn TPHCM (GRDP) quý 2 năm 2023 ước đạt 5,87% (trong khi quý 1 tăng 0,7%). Một trong những nguyên nhân chính giúp GRDP TPHCM tăng trưởng là sản xuất công nghiệp có chuyển biến tích cực. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 5/2023 ước tính tăng 1,51% so với tháng trước và tăng 5,45% so cùng kỳ. Đây là một trong những yếu tố thấy tăng trưởng phục hồi trở lại. Lũy kế 5 tháng đầu năm 2023, IIP tăng 1,62% so cùng kỳ.

Bên cạnh đó, sức mua của thị trường trong nước vẫn được duy trì. Tổng mức bán lẻ hàng hoá 5 tháng tăng 9,4% so cùng kỳ. Sức mua nội địa duy trì được xem là điểm sáng của nền kinh tế khi hoạt động xuất khẩu suy giảm. Giải ngân vốn đầu tư công đã khởi sắc. Đây là xem động lực phát triển cho nền kinh tế. Ngoài ra, lạm phát trên địa bàn TPHCM bắt đầu giảm (chỉ số CPI tháng năm giảm 0,09% so với tháng trước); môi trường kinh doanh trên địa bàn dần được cải thiện. Trong đó, lũy kế 5 tháng đầu năm 2023, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường là 18.243 doanh nghiệp nhưng có gần 25.100 doanh nghiệp tham gia vào thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh điểm sáng, tình hình xuất khẩu của TPHCM tiếp tục khó khăn khi các thị trường chủ lực chưa phục hồi. Thu ngân sách nhà nước giảm so với cùng kỳ. Ước tính 5 tháng, tổng thu ngân sách nhà nước TPHCM đạt 43% dự toán (giảm 4,5% so cùng kỳ).

Theo đó, từ nay đến cuối năm, TPHCM cần tiếp tục tập trung thực hiện nhiều giải pháp. Trong đó, TP tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, kiềm chế lạm pháp, tăng tốc trong giải ngân vốn đầu tư công. Song song đó là có giải pháp để nâng cao hiệu quả kết nối cung - cầu lao động; tăng cường xúc tiến đầu tư, thay thế, bổ sung các thị trường xuất, nhập khẩu truyền thống đang gặp khó khăn…

Thu Dịu(thực hiện)

Cần ưu tiên sử dụng chính sách tài khoá, đẩy mạnh các gói hỗ trợ

GS.TS. Tô Trung Thành.

GS.TS. Tô Trung Thành, Trưởng phòng Quản lý khoa học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, để đạt mục tiêu tăng trưởng năm nay, Việt Nam cần ưu tiên sử dụng chính sách tài khoá, đẩy mạnh các gói hỗ trợ. Chính sách hỗ trợ cần rõ ràng, minh bạch, giảm thiểu phiền hà, quy trình tiếp cận. Ví dụ như gói hỗ trợ lãi suất 2%, Ngân hàng Nhà nước có thể cân nhắc dừng, chuyển nguồn lực sang gói hỗ trợ về thuế, phí... bởi doanh nghiệp không mặn mà với gói hỗ trợ này vì các quy định phức tạp, quy trình ít khả thi, ngân hàng gặp áp lực khi thực hiện.

Theo ông đâu là điểm nghẽn của kinh tế Việt Nam trong thời gian vừa qua?

Các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2023 gồm: suy giảm trong cầu hàng hóa, dịch vụ thế giới ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu; chính sách tiền tệ thắt chặt trên diện rộng và môi trường lãi suất cao dẫn đến điều kiện tài chính không thuận lợi; lạm phát thế giới vẫn ở mức cao tác động đến lạm phát và ổn định vĩ mô trong nước. Ở trong nước, dư địa chính sách tiền tệ sẽ bị thu hẹp đáng kể, khả năng tăng nhanh tín dụng và giảm nhanh lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng là khó khăn. Ngoài ra, về phía cầu, chi tiêu của người tiêu dùng (yếu tố đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng) có thể bị ảnh hưởng do lạm phát gia tăng liên tục, trong khi lãi suất cao, giá năng lượng duy trì ở mức cao, cộng thêm các chi phí đầu vào khác gia tăng tiếp tục là những khó khăn mà các doanh nghiệp gặp phải, ảnh hưởng đến động lực đầu tư tư nhân trong nước.

Tác động của các yếu tố bất lợi từ tình hình kinh tế thế giới cũng như các điểm nghẽn về nền tảng tăng trưởng trong nước đã khiến cho những dự báo về tăng trưởng Việt Nam trong năm 2023 đều được điều chỉnh giảm so với năm 2022. Dự báo kinh tế Việt Nam tăng trưởng từ 6,3% đến 6,5% trong năm 2023

Động lực tăng trưởng trong năm 2023 của Việt Nam đến từ 4 yếu tố cơ bản có triển vọng tốt như: sau giai đoạn khó khăn của đại dịch Covid-19, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo – chiếm tỷ trọng khoảng 25% GDP – đang có sức bật trở lại, với sự hỗ trợ của khu vực FDI; ngành dịch vụ du lịch và lưu trú khôi phục trở lại với lượng khách quốc tế cao hơn đến từ chính sách nới lỏng các biện pháp phong tỏa ở nhiều nước, đặc biệt là từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, đầu tư công đang được quyết liệt đẩy mạnh và sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong năm 2023, đóng góp lớn vào đầu tư xã hội. Đầu tư công cũng bổ trợ cho khu vực tư nhân – khu vực này còn khó khăn trong mô hình tăng trưởng còn phụ thuộc lớn vào đầu tư và tín dụng. Ngoài ra, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thực hiện trong năm cuối cùng với quyết tâm mạnh mẽ hơn sẽ góp phần hỗ trợ tăng trưởng.

Với các “cơn gió ngược” đang khiến tăng trưởng của Việt Nam gặp nhiều khó khăn, chúng ta cần phải làm như thế nào để có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng năm 2023 là 6,5%, thưa ông?

Để đạt mục tiêu tăng trưởng năm nay, cần thực hiện nhanh và hiệu quả các giải pháp ổn định vĩ mô phục hồi tăng trưởng và các chính sách hỗ trợ sản xuất kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp, giải pháp kích cầu, kích cầu du lịch, phát triển thị trường nội địa, thúc đẩy đầu tư công. Dư địa chính sách tiền tệ sẽ bị thu hẹp đáng kể, khả năng tăng nhanh tín dụng và giảm nhanh lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng là khó khăn. Vì thế, phải trông vào chính sách tài khóa. Trong đó, tiếp tục gia hạn thuế theo Nghị định 12/2023/NĐ-CP của Chính phủ; rà soát lại các gói hỗ trợ trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, phần nào chưa giải ngân hết như tiền hỗ trợ lãi suất 2% dự kiến đến hết năm 2023 còn khoảng 37.520 tỷ đồng chưa giải ngân, và khoảng 2.823 tỷ đồng hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động còn dư chuyển cho các gói chính sách hỗ trợ khác có khả năng thực hiện và giải ngân cao.

Bên cạnh các chính sách ngắn hạn về tài khoá, hỗ trợ thì cần đẩy nhiều hơn tài khoá vào trong gói hỗ trợ nhằm tăng giải ngân. Với chính sách tiền tệ thì cần quan tâm đến tính thực thi. Như vậy, mấu chốt ở đây liên quan đến đổi mới thể chế kinh tế. Đây là vấn đề mang tính dài hạn, nhưng nếu giải quyết tốt thì sẽ tăng nền tảng kinh tế một cách vững chắc, tránh được các rủi ro trong tương lai. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay rủi ro ngày càng lớn, nếu chúng ta chú trọng quá nhiều đến việc phản ứng linh hoạt để tránh những “cú sốc” thì sẽ có phản ứng ngược là làm ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Xin cảm ơn ông!

Xuân Thảo (thực hiện)