Ảnh minh họa

Thực trạng này do đâu,ậtmớitưduyvẫncũxep hang ý khách quan hay chủ quan? Trách nhiệm thuộc về ai? Giải pháp xử lý thế nào ?... Đây là những vấn đề rất “nóng” đặt ra tại phiên giải trình về tình hình thực hiện Luật Đầu tư công và Kế hoạch đầu tư công trung hạn do Ủy ban Kinh tế và Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội tổ chức ngày 3/10.

Sửa đổi 11 nhóm vấn đề trong Luật Đầu tư công

Tại phiên giải trình, đánh giá báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về tình hình triển khai Luật Đầu tư công và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 – 2020, các ý kiến cho rằng, bên cạnh các kết quả tích cực, báo cáo đã nêu rõ được nhiều nguyên nhân, hạn chế trong quá trình triển khai. Tuy nhiên, những nguyên nhân được nêu chủ yếu mới chỉ là khách quan, chưa có các nguyên nhân chủ quan, trong khi đây mới là những vấn đề “cốt tử”.

Theo đại biểu Hoàng Quang Hàm, cần đánh giá nguyên nhân đầy đủ hơn, chính xác hơn, đặc biệt là nguyên nhân chủ quan. Đại biểu cũng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm rõ về lộ trình cụ thể của việc tháo gỡ vướng mắc của nghị định, luật và giải pháp xử lý cho giải ngân đầu tư công trong thời gian chờ đợi sửa đổi luật.

Trả lời đại biểu Hoàng Quang Hàm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc chậm giải ngân có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, xuất phát từ việc thực hiện các khâu trong quá trình đầu tư đều mất rất nhiều thời gian, phức tạp và không thể làm tắt để đảm bảo tính chặt chẽ. Trong đó, cũng có nguyên nhân do tâm lý “dềnh dang” đầu năm, “nước rút” cuối năm. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, giải ngân 9 tháng đầu năm 2017 ước đạt 50%, tương đương tỷ lệ 9 tháng đầu năm 2016.

Về lộ trình sửa Luật Đầu tư công, Bộ trưởng cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã rà soát, tổng hợp 11 nhóm vấn đề cần sửa đổi để trình Chính phủ cho ý kiến tại phiên họp ngày 3/10. Sau khi thống nhất, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ thiết kế chi tiết, hoàn thiện dự thảo để sớm trình Chính phủ, trình Quốc hội tại kỳ họp tới.

Đánh giá nhiều vấn đề chưa được bao quát hết, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai đề cập đến một nội dung cụ thể là quy định cho phép chuyển nguồn tại Luật Đầu tư công. Theo đại biểu, những năm vừa qua vốn ngân sách trung ương, vốn trái phiếu chuyển nguồn khá lớn và chủ yếu là trong các lĩnh vực giao thông, thuỷ lợi. Mặc dù được coi là những lĩnh vực cấp bách khi trình nhưng đây cũng chính là những dự án chuyển nguồn chủ yếu. Nếu tiếp tục duy trì tình trạng này, việc chuyển nguồn sẽ còn kéo dài khiến kỷ luật ngân sách chưa nghiêm, đồng thời tạo ra áp lực với ngân sách.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông cho biết đã đề xuất hai phương án: Một là chỉ cho phép giải ngân đến hết 31/1 năm sau; hai là cho phép chuyển nguồn hai năm, với những dự án giải ngân đạt 50% trở lên.

Số dự án khởi công mới giảm mạnh

Từ thực tiễn địa phương, đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết nêu vấn đề cơ quan quản lý chưa có các hướng dẫn với địa phương để giải quyết vấn đề giải ngân chậm, trong khi nhiều quy định thực hiện đang mâu thuẫn khiến địa phương khó hoàn thành thủ tục dự án. Chẳng hạn mâu thuẫn giữa yêu cầu xây dựng danh mục dự án đầu tư thì phải có cân đối nguồn vốn, nhưng khi phê duyệt cân đối đòi hỏi phải có danh mục đầu tư…

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, để khắc phục những bất cập trong quá trình thực hiện đầu tư công, trước hết phải xác định rõ nguyên nhân chậm giải ngân từ đâu, liệu do luật hay do tổ chức thực hiện, trách nhiệm thuộc về ai, mức độ đến đâu… Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, mặc dù Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa ra 5 nhóm nguyên nhân và 11 nhóm vấn đề cần sửa tại Luật Đầu tư công, nhưng thực chất đây vẫn chưa phải là nguyên nhân cơ bản.

Tham gia phát biểu tại phiên họp, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, người chủ trì việc soạn thảo, xây dựng Luật Đầu tư công năm 2014 với rất nhiều kỳ vọng, đã chỉ ra một số nguyên nhân của những khó khăn khi triển khai. Theo ông Bùi Quang Vinh, luật ra đời đã có những đổi mới căn bản như quy định có vốn mới được quyết định đầu tư, tránh tình trạng “xin” dự án rồi “chạy” vốn. Luật cũng hạn chế việc ra quyết định đầu tư nhanh chóng, đơn giản mà thay vào đó quy định chủ trương đầu tư phải được xét duyệt khoa học, kỹ lưỡng, tránh cơ chế “xin cho”, tránh việc dự án ra đời nhưng hiệu quả kém. Tuy nhiên, ông Vinh cũng thừa nhận đến nay việc triển khai những quy định này còn “hời hợt”.

Theo ông Bùi Quang Vinh, khi triển khai luật đã khắc phục phần nhiều tình trạng đầu tư dàn trải. Cụ thể, giai đoạn 2011 – 2015 có 29.000 dự án khởi công mới, đến giai đoạn này đã giảm còn 11.000 dự án. Tuy nhiên, với quy định phân bổ vốn theo thứ tự ưu tiên là trả nợ đọng, hoàn ứng, vốn đối ứng, vốn cho dự án chuyển tiếp... dẫn đến thực tế khi triển khai nhiều địa phương đã không còn vốn cho dự án mới. Đây là lý do quan trọng khiến các địa phương rất “tâm tư”, lúng túng, khiến việc triển khai phân bổ vốn chậm.

Chia sẻ với những khó khăn của địa phương khi thực hiện những quy định mới trong bối cảnh ngân sách khó khăn, ông Bùi Quang Vinh cho rằng, đây là những vấn đề thuộc trách nhiệm cả hai bên, cơ quan quản lý và cơ quan thực hiện, khi lần đầu tiên triển khai những quy định mới chặt chẽ hơn, lại phải khắc phục những tồn tại của giai đoạn trước. “Tôi tin rằng chỉ sau một nhiệm kỳ, tình hình sẽ tốt hơn khi các địa phương làm quen với quy định mới, tình trạng nợ đọng, dự án dở dang không còn nữa”, ông nói.

Làm rõ trách nhiệm trong chậm trễ giải ngân, phân bổ vốn

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh những kết quả tích cực từ khi ban hành và thực hiện Luật Đầu tư công cũng như Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 – 2020. Cụ thể như việc ngăn chặn tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, nâng cao chế tài, trách nhiệm, tăng công khai, minh bạch, sự chủ động cho địa phương…

Tuy nhiên, một số bất cập đã nổi lên khi triển khai Luật Đầu tư công từ năm 2015 và Kế hoạch trung hạn từ năm 2016 như tình trạng chậm phân bổ, giao vốn, chậm giải ngân, đặc biệt trong 2 quý đầu năm; một số địa phương, bộ ngành vẫn vi phạm luật... Thừa nhận một số nguyên nhân khách quan như: Do quy định mới cần làm quen, do một số vướng mắc của luật… nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng đây không phải là nguyên nhân cơ bản. Nguyên nhân cơ bản là do “nhận thức của chúng ta chưa quán triệt, vẫn còn tư duy cũ”, cách làm cũ. Một số bộ ngành địa phương chưa nghiêm, giao vốn chưa xong đã khởi công dự án mới. Nghị định, thông tư hướng dẫn so với luật còn khoảng cách, ban hành chậm.

Để khắc phục những bất cập, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu tiếp tục thực hiện nghiêm Luật Đầu tư công và các luật liên quan, “tránh đùn đẩy, không dám chịu trách nhiệm”. Đồng thời, khẩn trương giao xong vốn, báo cáo rõ Quốc hội việc không bố trí hết 80.000 tỷ đồng vốn đã phê duyệt cho công trình trọng điểm quốc gia, báo cáo rõ những công trình chưa phân giao. Chỉ rõ trách nhiệm những dự án nào, bộ nào, địa phương nào có sai phạm… Đối với việc sửa Luật Đầu tư công, Phó Chủ tịch yêu cầu phải thận trọng, “không phải cứ vướng là sửa”.

Hoàng Yến

(责任编辑：La liga)