Tuổi nghỉ hưu cần tiến tới cân bằng cho cả nam và nữ. Ảnh: Mai Đan

Ông Nuno Cunha,ếntớicânbằngtuổinghỉhưucủanamvànữkết quả bayen chuyên gia cao cấp về an sinh xã hội, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đã chia sẻ với báo chí về đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu mới đây của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), chiều 4/5.

* PV: Bộ LĐ-TB&XH vừa đề xuất 2 phương án tăng tuổi nghỉ hưu. Phương án 1 là nâng tuổi nghỉ hưu của nữ lên 60 và nam lên 62, lộ trình mỗi năm chỉ nâng thêm 3 tháng; phương án 2 là nữ nghỉ hưu ở tuổi 60, nam 65, lộ trình mỗi năm điều chỉnh nâng thêm 4 tháng. Điều này có khả thi trong điều kiện của Việt Nam không, thưa ông?

-Ông Nuno Cunha:Rất tiếc là chúng ta không có nhiều lựa chọn khác, dù chúng tôi hiểu rằng người dân sẽ không hài lòng với việc tăng tuổi nghỉ hưu, và đây là một quyết định khó khăn. Tuy nhiên, nếu nhìn vào số liệu về tuổi thọ trung bình, đặc biệt là tuổi thọ của những người sống từ 60 trở lên, có thể thấy ngày nay một phụ nữ Việt Nam khi đạt đến tuổi 60 thì có tuổi thọ trung bình đến 81,6 tuổi.

Như vậy nếu nghỉ hưu ở tuổi 55, phụ nữ Việt Nam sẽ nhận lương hưu hơn 26 năm. Tưởng tượng là nếu người này bắt đầu tham gia lao động từ 25 tuổi, tối đa có thể đóng được 30 năm, thậm chí ít hơn. Do đó, đóng 30 năm để hưởng lương hưu 26 năm là điều không thể.

Những thách thức mà hệ thống an sinh xã hội cần xử lý càng khó khăn hơn, không chỉ là việc tuổi thọ tăng, mà còn là là tỷ lệ dân số lao động trên 1 người già sẽ giảm từ 6,6 xuống còn khoảng 2. Chúng tôi không tưởng tượng nổi hệ thống sẽ tồn tại như thế nào nếu các tham số như tuổi nghỉ hưu không được điều chỉnh.

Do vậy, chúng tôi ủng hộ đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu nhưng một cách từ từ. Theo đề xuất là mỗi năm tăng 3 tháng và bắt đầu tăng từ năm 2020, nghĩa là đến tận năm 2024 mới có người phụ nữ đầu tiên nghỉ hưu ở tuổi 56 và đến tận năm 2028 mới nghỉ ở tuổi 57. Việc tăng tuổi nghỉ hưu từ từ như vậy cho phép người dân và nền kinh tế có thời gian chuẩn bị để điều chỉnh theo.

* PV: Có ý kiến cho rằng, việc tăng tuổi nghỉ hưu cũng cần tiến tới cân bằng cho cả nam và nữ, ông có bình luận gì về vấn đề này, thưa ông?

- Ông Nuno Cunha:Nhiều người nói sẽ là công bằng nếu cho phép phụ nữ nghỉ hưu sớm, vì bên cạnh làm việc họ còn thực hiện chức năng chăm sóc gia đình làm họ bận rộn hơn. Một số ý kiến cũng cho rằng, phụ nữ cần nghỉ hưu sớm vì sức khỏe của họ không bằng nam giới. Tuy nhiên, thực tế phụ nữ có tuổi thọ cao hơn nam giới.

Bên cạnh đó, nếu nghỉ hưu sớm, phụ nữ sẽ có lương hưu thấp hơn nam giới do thời gian đóng góp ít hơn, trong khi phụ nữ lại sống lâu hơn. Do vậy, cách công bằng nhất là cần phải tiến tới cân bằng tuổi nghỉ hưu của nam và nữ, cho phép phụ nữ nghỉ hưu với mức lương hưu cao hơn.

Mặt khác, Việt Nam là quốc gia đang có dân số già hóa nhanh, do vậy xã hội và nền kinh tế cần quan tâm đến việc sử dụng tiềm năng của con người theo cách thức tốt hơn, rất cần đảm bảo điều kiện làm việc thích ứng với thể trạng của con người.

Tôi hiểu rằng mỗi người dân đều lo lắng khi tuổi nghỉ hưu tăng. Tuy nhiên chúng ta cần phải hiểu rõ tác động của những thay đổi này là gì, và các vấn đề về cơ cấu đòi hỏi phải có các cải cách hoặc chính sách khác, nhưng không liên quan nhiều đến đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu.

Thậm chí, nếu chúng ta không đưa vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu vào lộ trình ngay từ bây giờ thì 10 năm nữa vẫn gặp khó khăn, vẫn gây sốc và đột ngột. Và nếu chúng ta quá hào phóng với thế hệ hiện tại thì thế hệ tương lai sẽ rất khó khăn.

* PV: Một khía cạnh khác cũng được đề cập đến khi tăng tuổi nghỉ hưu là cần cân đối với tăng năng suất lao động, quan điểm của ông về vấn đề này, thưa ông?

- Ông Nuno Cunha:Tôi chưa thấy có bằng chứng cho rằng tăng tuổi nghỉ hưu sẽ làm ảnh hưởng đến nền kinh tế, không nhất thiết là người già thì sẽ có năng suất lao động thấp, chúng ta cũng có thể điều chuyển họ đến các công việc thích hợp. Chúng ta hãy nhìn nhận vấn đề theo cách người trẻ sẽ được đào tạo thế nào nếu không có người già tích lũy kinh nghiệm và chia sẻ nó. Do đó, cần hướng người già đến các công việc có thể chia sẻ kiến thức cũng như sử dụng kinh nghiệm của mình.

Trong đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu từ từ như hiện nay, có thể sẽ không thấy những tác động đến năng suất lao động. Tuy nhiên, năng suất đúng là một yếu tố quan trọng cho tương lai của một quốc gia và chắc chắn sẽ có các chính sách xử lý vấn đề này.

* PV: Vậy còn kinh nghiệm ở các nước đang phát triển có điều kiện tương đồng với Việt Nam về vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu hiện nay ra sao, thưa ông?

- Ông Nuno Cunha:Ở các quốc gia trên thế giới, tuổi nghỉ hưu thường là 60, giống như nam giới ở Việt Nam, nhưng tuổi nghỉ hưu cũng đang tăng, vì tuổi thọ đang tăng và sức khỏe của con người cũng đang tốt hơn. Thực tế này không chỉ diễn ra ở các nước giàu có như Nhật Bản hay châu Âu mà còn ở các quốc gia xung quanh Việt Nam. Nhiều quốc gia trong khu vực hiện nay cũng đang tranh luận về vấn đề này.

* PV: Xin cảm ơn ông !

Mai Đan (ghi)

(责任编辑：Thể thao)