Xóa nợ thuế nhằm tháo gỡ khó khăn cho cá nhân, doanh nghiệp.

Mục đích xóa nợ thuế là nhằm tháo gỡ khó khăn cho các đối tượng nợ thuế (cá nhân, doanh nghiệp, hộ kinh doanh…); đồng thời để tiết kiệm chi phí quản lý cho cơ quan thuế, đảm bảo số nợ thuế phản ánh đúng thực chất.

Đảm bảo số nợ thuế phản ánh đúng thực chất

Ông Nguyễn Viết Lợi, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho biết, qua nghiên cứu vấn đề nợ thuế của một số nước trên thế giới cho thấy, tiền nợ thuế có sự khác biệt giữa các nước. Đa số các nước trong khối OECD (Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế) có tỷ lệ nợ thuế dưới 10% (trên 20/33 nước, trong đó có Úc, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc). Trong khối các nước Đông Nam Á, tỷ lệ nợ thuế/tổng thu thuế trong năm cũng không đồng đều giữa các nước, số liệu năm 2011 cho thấy Singapore là nước có tỷ lệ nợ thuế thấp nhất là 1,7%. Nước có tỷ lệ nợ thuế/tổng thu thuế cao nhất trong khu vực Đông Nam Á là Campuchia với tỷ lệ là 22,2%; tỷ lệ này ở Thái Lan là 6,8%, Indonesia là 6,8%.

Phần lớn các nước trên thế giới đều có cơ chế để thực hiện việc xóa nợ cho những khoản nợ thuế không có khả năng thu hồi. Các khoản nợ thuế không có khả năng thu hồi thường là do: Người nộp thuế đã chết hay mất tích; các khoản nợ của một số đối tượng đã chuyển ra nước ngoài sinh sống mà cơ quan thuế không thể theo dõi thêm; những khoản thuế phát sinh quá lâu (thường là trên 10 năm); những khoản nợ thuế của những đối tượng không có khả năng thanh toán và bị tuyên bố phá sản; những khoản nợ thuế mà chi phí để thu hồi cao hơn số tiền có thể thu về được. Thậm chí một số quốc gia cho xóa nợ thuế đối với một số cá nhân nếu như có được các bằng chứng để chứng minh rằng việc thanh toán tiền nợ thuế làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người nộp thuế.

Tỷ lệ tiền thuế được xóa nợ trên tổng số nợ thuế của các nước cũng khác nhau. Trong đó, một số nước có tỷ lệ khá cao, chiếm trên 20% số dư nợ thuế (ví dụ Cộng hòa Séc, Hungary, Úc…). Bình quân các nước OECD, tỷ lệ khoản nợ thuế được xóa trên tổng dư nợ thuế vào khoảng 20%. Mục đích xóa nợ thuế đối với các khoản nợ thuế là nhằm tháo gỡ khó khăn cho các đối tượng nợ thuế (cá nhân, doanh nghiệp, hộ kinh doanh…); đồng thời để tiết kiệm chi phí quản lý cho cơ quan thuế, đảm bảo số nợ thuế phản ánh đúng thực chất, nhất là đối với những khoản nợ “không có khả năng thu hồi”.

Thẩm quyền ban hành xóa nợ thuế của các nước có sự khác nhau. Ở một số nước việc ban hành quyết định xóa nợ thuế thuộc thẩm quyền của chính phủ trên cơ sở đề xuất của bộ tài chính như Serbia; một số nước do bộ tài chính quyết định như Croatia, Indonesia, Latvia,… Tuy nhiên cũng có một số nước phân cấp theo giá trị của khoản nợ thuế được xóa như Hungary, Úc.

Cụ thể, tại Serbia, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Chính phủ xem xét ra quyết định xoá nợ. Tại Indonesia, các trường hợp được xoá nợ thuế và thủ tục xoá nợ thuế do Bộ Tài chính quy định. Tại Croatia, Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế sẽ ban hành các quy định về việc xoá nợ thuế. Quyết định dựa trên các giải trình của đối tượng nộp thuế và đề nghị của cục trưởng cục thuế địa phương. Tại Hungary, cơ quan thuế ra quyết định hủy bỏ số thuế còn nợ của đối tượng nợ thuế nếu việc cưỡng chế thuế không có kết quả hoặc hết thời hiệu hoặc khoản nợ thuế nhỏ, dưới 1.000 forint (tương đương 5 triệu đồng).

Xóa nợ cho những người không có khả năng trả

Đối tượng được xóa nợ tiền thuế ở các nước chủ yếu là những người không có khả năng để trả tiền thuế (phá sản, người chết, mất tích,…) hoặc một số trường hợp việc thanh toán nợ thuế làm ảnh hưởng đến cuộc sống của bản thân người nộp thuế cũng như người phụ thuộc. Bên cạnh đó, đối với các khoản nợ thuế của các doanh nghiệp trong tiến trình cổ phần hóa hoặc sắp xếp lại doanh nghiệp cũng được xem xét để xóa nợ tiền thuế.

Chẳng hạn như tại Malaysia, nước này thực hiện giảm nợ thuế giá trị gia tăng xấu. Người nộp thuế có thể đề nghị với Tổng cục Thuế để giảm nợ thuế đối với khoản nợ xấu (trên toàn bộ hoặc một phần) nếu người này không nhận được bất kỳ thanh toán nào hoặc một phần của khoản thanh toán từ việc cung cấp dịch vụ bị chịu thuế kể từ ngày nợ thuế.

Còn tại Mỹ, trong trường hợp phá sản, doanh nghiệp được xem xét xóa nợ thuế đối với thuế thu nhập liên bang nếu đáp ứng đủ các điều kiện: Là các khoản thuế thu nhập, trừ thuế thu nhập đối với tiền lương, các khoản tiền phạt có thể không được xóa; doanh nghiệp không gian lận, cố ý trốn thuế; các khoản nợ kéo dài ít nhất 3 năm trước khi nộp đơn xin phá sản; doanh nghiệp phải nộp tờ khai thuế cho các khoản nợ muốn xóa ít nhất là 2 năm trước khi nộp đơn xin phá sản; đảm bảo quy tắc 240 ngày, tức là các khoản nợ thuế thu nhập phải được Cục Thu nội địa (IRS) đánh giá ít nhất 240 ngày trước khi doanh nghiệp nộp đơn xin phá sản.

Nếu cá nhân đã chết mà vẫn còn khoản nợ thuế, IRS sẽ gửi danh sách khoản nợ thuế cho người được hưởng tài sản của người đã chết. Người này phải có trách nhiệm phân phối tiền và tài sản, trong đó có khoản nợ thuế được ưu tiên hàng đầu. Nếu người chết có vợ hoặc chồng, thì vợ/chồng phải chịu trách nhiệm về khoản nợ thuế này. Trong điều kiện nhất định, có thể nộp đơn xin xóa nợ thuế. Thời hạn là sau 10 năm, kể từ ngày IRS đánh giá lại khoản thuế, khoản nợ thuế được xóa bỏ.

Bùi Tư

(责任编辑：Cúp C1)