8 DN nợ BHXH từ 14 đến gần 29 tỷ đồng

Tại tọa đàm,ướngmắcpháplýgâykhóchokhởikiệnDNnợđọset kèo ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH còn diễn ra khá phổ biến. Số liệu về doanh nghiệp (DN) tham gia BHXH do BHXH Việt Nam hiện nay đang quản lý mới có khoảng trên 235.000 DN đóng BHXH, đạt khoảng 47%. Trong khi đó, dữ liệu do cơ quan thuế quản lý có khoảng gần 500.000 DN đang hoạt động, Như vậy, trên 50% số DN hiện nay chưa tham gia (trốn đóng BHXH).

Về số nợ BHXH, cuối năm 2015, số nợ BHXH khoảng10.000 tỷ đồng, tương đương 4,88% số phải thu năm 2015. Đến cuối 2016, số nợ có giảm còn khoảng 7.500 tỷ đồng, bẳng khoảng 3,22% số phải thu. Quý I/2017, tình hình số nợ có tăng thêm, hiện nay số nợ khoảng 14.000 tỷ đồng, gần bằng 4,5% số phải thu của năm.

Tình hình nợ đọng BHXH biến động tương đối phức tạp, số nợ hàng năm có giảm, số nợ trước khi chuyển sang cơ quan công đoàn khởi kiện có giảm nhưng những tháng gần đây có xu hướng gia tăng. Theo ông Đào Việt Ánh, hiện nay, tình trạng nợ BHXH diễn ra ở tất cả loại hình kinh tế, nhưng tập trung vào khối DN ngoài quốc doanh.

Ông Ánh cho biết, riêng quý I/2017, một số doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn, thời gian nợ kéo dài như: Công ty TNHH Nam Phương (TP.HCM) nợ 20,9 tỷ đồng; Công ty CP Lilama 3 (Hà Nội) nợ 25,4 tỷ đồng; Công ty TNHH May mặc xuất khẩu VIT Garment (Hà Nội) nợ 19 tỷ đồng; Công ty CP ô tô Xuân Kiên Vinaxuki (Hà Nội) nợ 18,9 tỷ đồng; Công ty CP xây dựng 47 (Bình Định) nợ 15,7 tỷ đồng; Công ty CP Vietbo (Đồng Nai) nợ 19,9 tỷ đồng; Công ty CP Inox HB (Hưng Yên) nợ 14,2 tỷ đồng…

Theo ông Ánh, điều đáng lo ngại nhất là hiện nay có khoảng 1.400 tỷ đồng nợ BHXH từ các DN đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn. Số tiền này được theo dõi trên hệ thống sổ sách đã hơn 10 năm. Đây là dạng “nợ treo” hầu như không thể thu hồi và quyền lợi của người lao động (NLĐ) ở các DN này cũng bị “treo” chưa được giải quyết (trong số 1.400 tỷ đồng tiền nợ có 193.661 NLĐ bị ảnh hưởng đến quyền lợi).

Đánh giá về những con số biết nói này, TS. Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, nợ BHXH năm 2016 có xu hướng giảm đi, nhưng những tháng đầu năm 2017 tăng lên tới gần 5% tổng số phải thu BHXH thì quả thực vấn đề tuân thủ pháp luật BHXH của các DN là rất nghiêm trọng và cần tăng cường các giải pháp thu nợ.

Quy định rõ chức năng khởi kiện cho công đoàn cấp trên

Khởi kiện được kỳ vọng là công cụ để thu hồi nợ, trốn đóng BHXH. Tuy nhiên trên thực tế công cụ này chưa được sử dụng hiệu quả và mang lợi kết quả như kỳ vọng. Sự chồng chéo và khoảng trống về pháp luật thực hiện BHXH được cho là nguyên nhân chính khiến khởi kiện bế tắc.

Về vấn đề này, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, ông Mai Đức Chính cho biết, trong số hơn 1.800 hồ sơ khởi kiện cơ quan BHXH gửi sang cho công đoàn, công đoàn các cấp khởi kiện ra tòa án 82 hồ sơ thì có tới 63 hồ sơ bị tòa trả về, không thụ lý, với các lý do: không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án; là tranh chấp lao động tập thể mà chưa được giải quyết ở cấp chủ tịch UBND cấp quận huyện; không có giấy ủy quyền của tập thể NLĐ ủy quyền cho tổ chức công đoàn.

TS. Bùi Sỹ Lợi cho biết, Luật BHXH giao chức năng khởi kiện cho tổ chức công đoàn do công đoàn là người đại diện hợp pháp của NLĐ. Tuy nhiên, có sự không đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Để tổ chức công đoàn khởi kiện và được toà án chấp nhận thụ lý vụ án khởi kiện, cần phải căn cứ vào Bộ luật Tố tụng dân sự, thế nhưng Luật BHXH có hiệu lực từ 1/1/2016, Bộ luật Tố tụng dân sự thì ngày 1/7/2016 mới có hiệu lực. Tiếp theo đó, Bộ luật Hình sự có hiệu lực từ 1/7/2016, nhưng phải tạm dừng để chờ Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp tới đây.

Ông Lợi cho rằng, công đoàn là đại diện duy nhất cho quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ thì rõ ràng, công đoàn hoàn toàn có thể đứng ra khởi kiện. Tuy nhiên, có vướng mắc là tòa án yêu cầu khi khởi kiện phải có ủy quyền của NLĐ, nhưng nếu chờ được ủy quyền của tất cả mấy ngàn NLĐ để khởi kiện thì thời hạn khởi kiện có thể sẽ hết hiệu lực. Hơn nữa, nếu giao công đoàn cơ sở khởi kiện thì cũng khó thực hiện được vì chủ tịch công đoàn cơ sở là người ăn lương của DN. Có khi công đoàn cơ sở chưa kịp nộp đơn thì chủ tịch công đoàn đã bị chủ DN cho nghỉ việc.

Gỡ vướng trong vấn đề này, TS. Bùi Sỹ Lợi cho rằng, nên giao chức năng khởi kiện cho công đoàn cấp trên, chứ không phải là công đoàn cơ sở nơi bị trốn đóng BHXH, bởi theo quy định trong Bộ luật Lao động, công đoàn cấp trên cơ sở có thể can thiệp, hỗ trợ bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ.

"BHXH thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong nợ đọng BHXH, còn công đoàn cấp trên thực hiện khởi kiện DN nợ đọng. Như vậy, nhiều cơ quan cùng tập trung vào một nhiệm vụ chính trị thì chắc chắn nợ đọng sẽ được xử lý tốt hơn"- ông Lợi khẳng định./.

Mai Lâm

(责任编辑：Thể thao)