Bước qua tuổi thất thập, nhưng ông Tô Minh Thi (ngụ khóm 1, phường 8, TP Cà Mau) vẫn dẻo dai, minh mẫn. Sự nhiệt huyết của người thanh niên xung phong (TNXP) năm xưa vẫn vẹn nguyên. Chuyện trò bên ly trà nóng, ông hồi nhớ hai nửa “cuộc đời” của chính ông và những đồng đội: nửa quá khứ hào hùng và nửa còn lại là hiện tại gắn bó với đồng đội, với những “chuyến hành trình” trở lại chiến trường xưa.

Bước qua tuổi thất thập, nhưng ông Tô Minh Thi (ngụ khóm 1, phường 8, TP Cà Mau) vẫn dẻo dai, minh mẫn. Sự nhiệt huyết của người thanh niên xung phong (TNXP) năm xưa vẫn vẹn nguyên. Chuyện trò bên ly trà nóng, ông hồi nhớ hai nửa “cuộc đời” của chính ông và những đồng đội: nửa quá khứ hào hùng và nửa còn lại là hiện tại gắn bó với đồng đội, với những “chuyến hành trình” trở lại chiến trường xưa.

Tuổi trẻ hào hùng

Thời điểm năm 1969, ông Tô Minh Thi là Liên đội phó của Liên đội I TNXP ở tuyến đường 1C. Liên đội ông có khoảng 600 người, đa số là nữ. Ít lâu sau, Liên đội II của tuyến đường lộ Vòng Cung (TP Cần Thơ) được phân công về sáp nhập vào Liên đội I trở thành liên đội có khả năng phục vụ yêu cầu nhiệm vụ được giao với tổng số là 802 người.

Ông Tô Minh Thi nguyện sống vẹn nghĩa tình với đồng chí, đồng đội.

Tuy nhiệm vụ chính là vận chuyển hàng chiến lược và lương thực cho toàn chiến trường miền Tây Nam Bộ, nhưng trong một số trận đánh khốc liệt của bộ đội chủ lực cũng có mặt TNXP. Khi vừa ngưng tiếng súng, TNXP phải ở lại để băng bó, chăm sóc các chiến sĩ bị thương. Không ít lần một tay dìu thương binh, một tay siết cò phá vòng vây của địch. Có những cuộc phá vây hàng mấy tháng trời ở Tám Ngàn, vườn chuối An Ninh, Mo So, Hòn Ðất… để chuyển, giữ hàng, tải thương, để thông tuyến bảo tồn lực lượng. “Trên “tuyến lửa” đầy hiểm nguy ấy, mỗi cán bộ, chiến sĩ luôn kiên định lập trường, phải “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh””, cựu TNXP Tô Minh Thi quả quyết.

Theo tài liệu tổng kết của Ðoàn 195, Hậu cần Quân khu 9 (đơn vị cùng Liên đội I TNXP Tây Nam Bộ nhận nhiệm vụ), Liên đội I có 399/802 chiến sĩ hy sinh, 270 người khác bị thương qua những cuộc phá vây. Bấy nhiêu cũng đủ thấy mức độ ác liệt, sức chịu đựng và khí phách của các thành viên.

"Trong suốt 8 năm bám trụ trên tuyến đường 1C này, tôi cùng đồng chí, đồng đội theo những chuyến vận chuyển vũ khí, đạn dược, gạo, thuốc men,… trải dài từ Sóc Chuốt (Túc Mía, Campuchia) về kinh Vĩnh Tế, Hà Tiên, Kiên Lương, Hòn Ðất, Cái Sắn, Ba Ðình qua sông Cái Lớn về đến Cà Mau chi viện chiến trường. Ngày ấy hầu như lúc nào cũng phải đi dưới làn đạn bom của địch. Giờ không còn nhớ nổi mình đã vận chuyển bao nhiêu chuyến hàng như thế nữa”, ông Thi bồi hồi kể. 

Nghĩa tình đồng đội

Tháng 7/1975, người thương binh Tô Minh Thi cùng vợ là bà Ðoàn Ngọc Ánh (thời chiến là Chính trị viên phó Ðại đội Nguyễn Việt Khái III) trở về quê hương ở ấp Cái Chim, xã Trần Thới, huyện Cái Nước và tham gia công tác tại địa phương. Khi còn là Phó Ban liên lạc TNXP của huyện, cựu TNXP Tô Minh Thi trăn trở: “Ở dưới này, điều kiện giao thông không có, lại không thuận tiện tập hợp anh em đồng đội; rồi bệnh tật điều trị khó khăn đủ điều”, nên ông bàn với bà Ánh khăn gói lên Cà Mau sang đất, cất nhà. Nhà cửa dựng xong, ông tìm cách liên hệ với anh em TNXP xưa, bởi từ TP Hồ Chí Minh dài xuống Cà Mau đều có lực lượng, đại đa số ông nhớ rành mạch tên, nhưng ngặt nỗi, sau hoà bình thay đổi địa chỉ hết. Vậy là ông lên TP Hồ Chí Minh gặp được 1 người, ông xin ngay số điện thoại các nơi khác, lần lượt đi dài xuống Vĩnh Long, Trà Vinh, Sóc Trăng,...

Lần đầu tiên họp mặt là ngày 15/7/1998, đúng ngay kỷ niệm ngày Bác Hồ sáng lập lực lượng TNXP (15/7/1950). Họp lần đó được hơn 40 người. Ông Thi tấm tắc: “Họp tại nhà tôi. Kinh phí tổ chức “cây nhà lá vườn” hết. Thời đó không tiền bạc nhiều, quý nhất là nghĩa tình “góp vốn”, người 4-5 con cá lóc, người thì có rau, có trái… cùng chung vui. Những năm sau đó, đến ngày hẹn là anh em cùng liên hoan. Có khi lên sớm lắm, chiều 14 là “nhóm họ” rồi. Anh em ở các tỉnh xa cũng về đúng ngày”. Ông còn cho biết, mỗi kỳ họp mặt sẽ có 1 nội dung: ôn lại truyền thống tốt đẹp của TNXP ở chiến trường 1C hoặc điển hình gương chiến đấu, công tác xuất sắc; có khi là tường thuật lại trận đánh quyết liệt ở chiến trường 1C… từ đó, nhắc nhở anh em đồng đội nung nấu tinh thần yêu nước để dạy dỗ con cháu về sau xây dựng đất nước. Có kỳ họp nhắc nhở tuổi cao sức yếu, phát huy truyền thống bộ đội Cụ Hồ. Nhất là xây dựng tình đoàn kết, thương yêu đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau.

“Nhớ hồi mới về xứ, cuộc sống vất vả, làm dữ lắm mới có được mảnh đất. Tới lúc bán được 8 cây rưỡi vàng, lên đây mua đất, cất căn nhà lá hết 3 cây. Còn lại làm vốn bán buôn. Lúc đó, ai cũng gọi tôi là ông Năm Tỏi, bởi tôi có cái tài huy động hết tỏi trong chợ về chỗ mình, nhờ vậy mà ăn nên làm ra. Tôi còn chiết ra số vàng cho bạn bè, đồng đội nghèo khó, túng thiếu hơn mượn làm vốn. Người khắc khổ quá, tôi rủ lên ở luôn nhà, bước đầu lo cơm nước, gạo tiền, rồi hiến kế làm ăn. Chắc nhờ vậy mà tình cảm đồng chí thân mật tới giờ. Ngót cái 17 năm, vợ chồng tôi luôn tổ chức ngày truyền thống tại nhà này”, ông nở nụ cười mãn nguyện.

Những ngày tháng 4 lịch sử, khi cả nước háo hức đón mừng Kỷ niệm 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, vợ chồng ông Thi lại đau đáu nhớ về những đồng đội đã hy sinh. Bằng cái tâm và tấm lòng, nhiều năm qua, ông bà đã thực hiện những “chuyến hành trình” nghĩa tình - tìm hài cốt đồng đội. Từ năm 2010 đến nay, vợ chồng ông phối hợp với một số cựu TNXP các tỉnh đi được 11 chuyến (4 chuyến ở biên giới Campuchia, còn lại ở chiến trường 1C) quy tập được 19 hài cốt đồng đội về Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh và đưa về quê nhà ở Cà Mau, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh. Trong đó có hài cốt của Anh hùng LLVTND Nguyễn Ngọc Ðẹp (Ðại đội Nguyễn Việt Khái III). “Trong 2 đợt khảo sát cuối năm 2014, chúng tôi đã tìm được dấu vết và nơi chôn cất 15 đồng chí, đang chờ giấy xác nhận là quy tập về an táng, ông Thi chia sẻ.

Ðược biết, suốt những năm qua, ông còn tham gia vận động tiền lo xây cất nhà nghĩa tình đồng đội, đã hoàn thành thủ tục thương binh 9 người. Những việc làm không lương này chỉ với ý niệm: "Còn sống ngày nào còn tiếp tục tinh thần xung kích tình nguyện của TNXP”.

Ðược đồng chí, đồng đội tín nhiệm, năm 2010, ông làm Trưởng Ban liên lạc TNXP Liên đội I Tây Nam Bộ; đồng thời được bầu làm Trưởng Ban liên lạc TNXP Nguyễn Việt Khái II, III của tỉnh. Tiếp đó là thành viên Ban Liên lạc của Ðoàn 195, hiện ông Thi là Trưởng Ban Liên lạc TNXP Tây Nam Bộ./.

Bài và ảnh: Băng Thanh
 

(责任编辑：Ngoại Hạng Anh)