Bộ VHTTDL vừa tổ chức Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa trong đồng bào dân tộc thiểu số”.

Hơn 40 tham luận của các nhà quản lý,ỗilodisảnbịméomóket qua tran ha lan chuyên gia, nhà nghiên cứu đã tập trung nêu rõ: Thời gian qua, công tác bảo tồn, phát huy văn hóa các dân tộc thiểu số góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết các dân tộc, vì một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc. Công tác điều tra, sưu tầm, nghiên cứu, phổ biến các giá trị văn hóa, văn học nghệ thuật; phục dựng bảo tồn các lễ hội truyền thống đặc sắc có nguy cơ mai một, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, xóa bỏ các hủ tục.

Nhiều giá trị văn hóa dân tộc thiểu số mai một.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thuỷ cho hay, ngành văn hóa luôn coi công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa là nhiệm vụ quan trọng. Trải qua thời gian đầu triển khai còn bỡ ngỡ đến nay, ngành Văn hóa đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhiều nhiệm vụ đã từng bước đi vào chuyên sâu. Công tác bảo tồn phát huy bản sắc dân tộc đã gắn với phát triển kinh tế xã hội ở địa phương, biến nhiều di sản văn hóa đặc sắc trong cộng đồng các dân tộc thành các giá trị tài sản, đảm bảo đời sống tinh thần, vật chất cho đồng bào. 

Tuy nhiên, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy đánh giá rằng, một số nơi làm tốt nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong khi một số nơi lạm dụng, khai thác không đúng thậm chí làm méo mó, biến dạng di sản.

Tiến sĩ Bàn Thị Quỳnh Dao (Viện Văn học) mang tới câu chuyện gia đình, rộng hơn là thực trạng nhiều dân tộc ít người. Bố chị Quỳnh Dao là tiến sĩ người Dao đầu tiên bảo vệ luận án tiến sĩ ở nước ngoài, hai trong ba người con của ông đều đi theo con đường nghiên cứu văn hóa dân tộc mình. “Tôi luôn day dứt: ngôn ngữ, chữ mẹ đẻ là điều hai anh em tôi đang thiếu. Mỗi lần đi điền dã, nghiên cứu văn hóa người Dao với hơn chục nhóm Dao khác nhau đều có phương ngữ riêng nên chúng tôi đều cần phiên dịch”, chị kể.

Tiến sĩ Bàn Thị Quỳnh Dao lo sợ ngôn ngữ mất đi, văn hóa cũng theo đó mai một. Thực tế số người Dao còn đọc được chữ Nôm Dao không nhiều. Con nhà nòi như bà cũng không ngoại lệ, và mặc dù là nhà nghiên cứu nhưng bà Dao cũng không thể thành thạo một loại tiếng Dao nào của dân tộc.

Nguyên nhân của sự mai một, theo bà Dao chính là  do suốt thời thơ ấu đi học cho đến khi lập gia đình đều bị kỳ thị là người dân tộc nếu nói tiếng mẹ đẻ.

Tại hội thảo, Tiến sĩ Trần Hữu Sơn (Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam) đã nêu nhiều bài học kinh nghiệm trong quá trình bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đồng bào vùng dân tộc thiểu số trên cơ sở nghiên cứu ở vùng Tây Bắc. Theo ông Trần Hữu Sơn, đầu tiên cần phải tôn trọng tín ngưỡng truyền thống của cộng đồng các dân tộc, không lặp lại những sai lầm của cải cách dân chủ và quan niệm coi tôn giáo tín ngưỡng là mê tín dị đoan, cấm học chữ cổ, cấm lễ cấp sắc... Những hành động bài trừ này đã làm đứt đoạn văn hóa…

Tiếp đó là bảo tồn và phát huy chữ viết truyền thống, xây dựng một số bộ chữ viết phù hợp với đặc điểm kinh tế, văn hóa của các dân tộc thiểu số, căn cứ vào nguyện vọng và nhu cầu của đồng bào.

Ông Trần Hữu Sơn nhấn mạnh: Việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phải gắn liền với phát triển du lịch. Trong đó cần bảo vệ, tôn trọng ý kiến, đề cao vai trò của cộng đồng. Không nhất thiết người dân phải bỏ kinh tế truyền thống chạy theo du lịch mà có thể tiến hành song song 2 hoạt động; làm du lịch theo hướng trải nghiệm; phát huy bản sắc văn hóa, xây dựng tính đặc thù của mỗi tộc người để tạo thành sản phẩm du lịch độc đáo.

Việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian các dân tộc thiểu số đặt ra ngày càng cấp bách. Tại hội thảo, nhiều đại biểu đưa ra những đề xuất, giải pháp cũng như nhấn mạnh: Việc bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa trong đồng bào các dân tộc thiểu số phải cụ thể, thiết thực, không chỉ là việc của từng cộng đồng dân tộc mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của tất cả mọi người.

"Tôi cho rằng bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc thiểu số nghĩa là bảo vệ tính thống nhất trong đa dạng văn hóa, điểm tựa vững chắc bảo vệ nền độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ. Mỹ là quốc gia đa dạng dân tộc nhưng thống nhất, họ tự hào là người Mỹ. Chúng ta cũng có tinh thần tự hào là người Việt Nam", PGS. TS Đặng Văn Bài nói.

Tuy thế lâu nay các nhà quản lý, nhà nghiên cứu vẫn chưa thoát khỏi cái nhìn của người ngoài cuộc, chưa thực sự đầu tư và giúp cộng đồng nhận thức giá trị văn hóa thực sự để họ tự chọn lọc giá trị đặc sắc.

Tình Lê

(责任编辑：La liga)