Muốn vậy,íđiểmtriểnkhaimobilemoneyChútrọngbảomậvòng loại giải vô địch u21 châu âu 2023 cần có những biện pháp chặt chẽ để quản lý những rủi ro còn tiềm ẩn, nhất là vấn đề bảo mật, an toàn thông tin nhằm hạn chế rủi ro mất tiền trong tài khoản khách hàng, đảm bảo quyền lợi của khách hàng khi sử dụng dịch vụ mobile money… Đây là chia sẻ của chuyên gia tài chính – ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, trong cuộc trao đổi với phóng viên TBTCVN.

* PV: Thưa ông, tại Nghị quyết 84/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Chính phủ đã cho phép thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (mobile money – tiền di động). Theo ông, khi triển khai mobile money, liệu có xảy ra sự cạnh tranh giữa mobile money và các ví điện tử (VĐT) khác?

- Ông Nguyễn Trí Hiếu:Mobile money được thực hiện với cơ chế như sau: khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ mobile money sẽ trực tiếp nộp tiền mặt của mình vào một trong ba hãng viễn thông đã được Chính phủ chấp thuận cho triển khai dịch vụ mobile money là Viettel, MobiFone, VNPT, khi nhà mạng nhận tiền của khách hàng sẽ mở 1 tài khoản cho khách hàng. Số tiền mà khách hàng nộp vào tài khoản đó sẽ được dùng để thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ mà khách hàng đã sử dụng. Như vậy, về bản chất mobile money cũng là một hình thức tương tự VĐT.

Tuy nhiên, việc sử dụng mobile money sẽ dễ dàng và thuận tiện hơn VĐT, nên có thể dẫn đến đến sự cạnh tranh giữa mobile money với các VĐT khác. Cụ thể, với VĐT, nếu khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ này thì đòi hỏi phải mở tài khoản ngân hàng, sau đó khách hàng muốn bỏ tiền vào VĐT thì phải thông qua tài khoản ngân hàng, tức là khách hàng sẽ chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng của mình vào tài khoản của nhà phát hành VĐT sau đó mới được sử dụng để thanh toán. Trong khi đó, với cơ chế hoạt động như đã chia sẻ ở trên có thể thấy, với mobile money khách hàng có thể dễ dàng sử dụng hơn, khi không phải thông qua ngân hàng để chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng của mình sang tài khoản của nhà phát hành mobile money, thay vào đó, khách hàng chỉ cần nộp tiền mặt trực tiếp cho nhà mạng viễn thông là có thể sử dụng được dịch vụ mobile money.

Ông Nguyễn Trí Hiếu

Bên cạnh đó, mobile money có thể vươn tới đối tượng khách hàng rộng lớn hơn, bởi hiện nay, lượng người dân đăng ký thuê bao di động rất lớn, song không phải tất cả trong số đó đều có tài khoản ngân hàng. Do đó, với cơ chế hoạt động của mobile money không cần phải mở tài khoản ngân hàng để chuyển tiền, thì mobile money sẽ tạo nên áp lực cạnh tranh nhất định cho các loại VĐT khác trên thị trường hiện nay.

* PV: Một vấn đề nữa cũng cần quan tâm đó là, bên cạnh ưu điểm sử dụng mobile money thuận tiện, dễ dàng hơn VĐT, thì việc triển khai mobile money có thể tiềm ẩn những rủi ro như thế nào, thưa ông?

- Ông Nguyễn Trí Hiếu: Tôi cho rằng, triển khai mobile money có thể tiềm ẩn một số rủi ro chính như sau. Thứ nhất, khi khách hàng nộp tiền cho các nhà mạng cung cấp mobile money và các nhà mạng này phát hành ra một loại tiền mới là tiền di động tương ứng với đúng số tiền mà khách hàng đã nộp vào, thì lượng tiền di động này sẽ không ảnh hưởng đến cung tiền trên thị trường. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát chặt chẽ, có thể xảy ra hiện tượng các nhà mạng viễn thông tự phát hành ra tiền di động cho chính họ hay cho những đối tượng khác. Tiền đó đi vào trong lưu thông sẽ trở thành nguồn cung tiền. Khi đó, nguồn cung tiền này sẽ ảnh hưởng đến các cung tiền của hệ thống tài chính tiền tệ và như vậy đồng thời cũng sẽ tác động đến chính sách tiền tệ.

Rủi ro thứ hai là làm thế nào có thể kiểm soát được lượng tiền mà các khách hàng nộp vào các nhà mạng viễn thông để sử dụng dịch vụ mobile money, không bị các nhà mạng đem số tiền đó đi đầu tư hoặc dùng vào bất kỳ một việc nào khác, ngoài việc thanh toán cho các sản phẩm, dịch vụ mà khách hàng đã sử dụng. Mặc dù số tiền khách hàng bỏ vào tiền di động sẽ có hạn mức, có thể tối đa chỉ khoảng chục triệu đồng/tháng trong giai đoạn thí điểm, nhưng nếu lượng người đăng ký sử dụng dịch vụ này lớn thì số tiền có thể lên tới cả hàng trăm nghìn tỷ đồng. Với số tiền lớn như vậy, nếu các nhà mạng sử dụng vào bất cứ một mục đích gì khác khi gặp rủi ro sẽ gây thiệt hại rất lớn về tài sản của khách hàng.

Bên cạnh đó là nguy cơ cho vấn đề rửa tiền, lưu thông tiền phạm pháp là có thể xảy ra, khi việc định danh tài khoản mobile money chỉ cần thông qua tài khoản viễn thông mà không cần phải liên kết với tài khoản ngân hàng. Đặc biệt, rủi ro có thể đến từ vấn đề kỹ thuật công nghệ, hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin chưa đáp ứng được thật tốt các điều kiện an toàn, bảo mật, gây lộ thông tin khách hàng, mất tiền trên tài khoản mobile money của khách hàng…

* PV: Từ những vấn đề chia sẻ ở trên, để việc triển khai thí điểm mobile money có hiệu quả cũng như quản lý những rủi ro có thể xảy ra, ông có những khuyến nghị như thế nào?

- Ông Nguyễn Trí Hiếu: Tôi cho rằng, để triển khai mobile money có hiệu quả cũng như phòng ngừa những rủi ro có thể xảy ra từ việc triển khai dịch vụ này, cần chú trọng vào một số vấn đề sau.

Trước hết, cần có những biện pháp chặt chẽ để kiểm soát lượng tiền di động các nhà mạng viễn thông cung cấp phải tương ứng đúng với số tiền khách hàng đã nộp vào, tránh để xảy ra hiện tượng các nhà mạng có thể tạo ra cung tiền mới. Song song với đó là các biện pháp nhằm quản lý, kiểm soát không để các nhà mạng có thể sử dụng lượng tiền nộp vào của khách hàng để đầu tư vào những mục đích khác.

Bên cạnh đó, cần hạn chế rủi ro về thông tin, dữ liệu, theo đó các quy định pháp luật về bảo mật, an toàn thông tin, dữ liệu cần được ưu tiên xây dựng.

Đặc biệt, để việc triển khai mobile money đạt hiệu quả, các doanh nghiệp viễn thông phải đạt được các yêu cầu như phải định danh khách hàng sử dụng thuê bao di động chặt chẽ trên thực tế, chứ không phải trên pháp lý để có kho dữ liệu chính xác. Theo đó, các nhà mạng viễn thông cần phải chuẩn hóa kho dữ liệu khách hàng, dữ liệu khách hàng phải chính xác, phải giải quyết triệt để vấn đề “sim rác”. Đồng thời, việc xác thực định danh phải được bảo mật, an toàn như ngân hàng, tránh mạo danh, hạn chế rủi ro mất tiền trong tài khoản khách hàng, bảo vệ quyền lợi khách hàng, cũng như phải đảm bảo các yêu cầu trong công tác phòng, chống rửa tiền…

* PV: Xin cảm ơn ông!

Diệu Thiện (thực hiện)

(责任编辑：La liga)