Nguyên nhân và thực trạng đáng báo động

Kết quả khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho thấy,ườidùngkhôngnênchủquankhimuahàngtrựctuyếtrực tiếp bóng đá ngày mai các nguyên nhân chính dẫn đến lộ lọt dữ liệu cá nhân bao gồm: cung cấp thông tin khi mua hàng trực tuyến là 73,99%, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội 62,13% và sử dụng các dịch vụ thiết yếu như nhà hàng, khách sạn, siêu thị 67,00%. Đây là những kênh phổ biến mà người dùng thường xuyên tương tác, nhưng cũng là những điểm yếu dễ bị tin tặc khai thác.

Hiện nay, trung bình một người dùng sở hữu từ 2-3 tài khoản mạng xã hội và truy cập hàng chục trang thương mại điện tử. Thông tin cá nhân của họ được lưu trữ tại hàng trăm hệ thống khác nhau, nhưng không phải tất cả các hệ thống này đều đảm bảo an toàn dữ liệu. Nhiều tổ chức và doanh nghiệp vẫn còn lỗ hổng trong quy trình bảo mật, dẫn đến nguy cơ bị tấn công từ phía tin tặc.

Mua sắm trực tuyến tiềm ẩn nhiều nguy cơ tấn công mạng nếu thông tin không được bảo mật đúng cách.

Một phần lớn trách nhiệm trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân nằm ở chính người dùng. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy nhiều người vẫn thiếu ý thức trong việc tự bảo vệ mình. Họ sẵn sàng chia sẻ thông tin cá nhân mà không tìm hiểu kỹ về mục đích sử dụng, hoặc không cảnh giác trước những nguy cơ tiềm ẩn.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, dữ liệu cá nhân khi rơi vào tay kẻ xấu không chỉ gây phiền toái mà còn tạo điều kiện cho các hành vi lừa đảo tinh vi hơn. Tin tặc hiện nay thường sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích và xây dựng các kịch bản lừa đảo, đánh trúng tâm lý và thuyết phục nạn nhân một cách dễ dàng.

Những nguy cơ mới trong không gian số và giải pháp phòng ngừa

Các chuyên gia bảo mật từ công ty an ninh mạng Fortinet đã liệt kê một loạt nguy cơ mới mà người tiêu dùng cần lưu ý khi tham gia mua sắm trực tuyến. Bên cạnh những mối đe dọa truyền thống như WiFi công cộng, website giả mạo và phần mềm đánh cắp thông tin thẻ tín dụng, người dùng đang đối mặt với ba nguy cơ mới trên môi trường ảo khi tham gia mua sắm online là mã độc web, các cuộc tấn công bộ định tuyến (router) và thiết bị IoT, các dịch vụ trực tuyến bị chiếm quyền.

Trong đó, với mã độc web, chuyên gia bảo mật khuyến nghị, người tiêu dùng nên thận trọng với các website hoặc quảng cáo khả nghi có hành vi hướng người dùng ra khỏi bất kỳ trang web tin cậy nào mà họ đang truy cập hoặc dụ dỗ họ với những khuyến mại hấp dẫn.

“Trong một vài trường hợp, tất cả những gì tội phạm mạng cần chỉ là một lần truy cập chớp nhoáng của bạn vào một trang web độc hại để có thể khiến thiết bị của bạn bị nhiễm mã độc ngay”, chuyên gia Fortinet lưu ý.

Đối với các cuộc tấn công bộ định tuyến và thiết bị IoT, các chuyên gia nhận định, những nỗ lực khai thác dữ liệu trái phép từ các router và thiết bị IoT tuy không phổ biến nhưng vẫn là một trong số những nguy cơ. Tội phạm mạng có thể sử dụng công cụ do thám để tìm ra được mật khẩu cho hệ thống mạng WiFi nhà người dùng mạng hặc thông tin đăng nhập vào các giao dịch thanh toán trực tuyến tự động.

Đặc biệt lưu ý mối đe dọa từ các dịch vụ trực tuyến bị chiếm quyền, các chuyên gia phân tích, tội phạm mạng tiếp tục khai thác các tài khoản giải trí truyền phát trực tuyến (streaming). Trong rất nhiều vụ việc, thông tin tài khoản bị đánh cắp và sau đó được đăng bán trên các trang web chợ đen trên Dark Web.

“Bạn hãy đánh giá rủi ro trước mỗi hoạt động mua sắm trực tuyến, ưu tiên các nhà bán lẻ đáng tin cậy và nhất định phải kích hoạt tính năng bảo vệ chống gian lận của thẻ thanh toán. Cuối cùng là đừng quên chia sẻ những thông tin cảnh báo an toàn tới gia đình và bạn bè của bạn để mọi người đều có thể tận hưởng một mùa lễ hội an toàn và thư giãn thực sự”, chuyên gia bảo mật đến từ Fortinet khuyên người dùng.

Trước tình hình này, các chuyên gia Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm giúp người dùng tự bảo vệ mình hiệu quả hơn trong môi trường số.

Theo đó, người dùng nên hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên mạng xã hội; trước khi cung cấp thông tin, cần kiểm tra kỹ lưỡng uy tín của các website và doanh nghiệp. Sử dụng mật khẩu mạnh, khác biệt cho mỗi tài khoản và kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA) để bảo vệ các tài khoản cá nhân. Người dùng cũng không bắt chuyện với các cuộc gọi không có số định danh (brand name) hoặc không có trong danh bạ (số lạ).

Lưu ý rằng các cơ quan quản lý nhà nước không làm việc với người dân qua điện thoại và hãy kết thúc ngay cuộc gọi nếu thấy nội dung không liên quan tới nhu cầu của mình để tránh bị lừa đảo. Người dùng có thể sử dụng các tính năng chặn cuộc gọi có trên điện thoại, hoặc sử dụng các ứng dụng chặn cuộc gọi spam như nTrust để bảo vệ tự động.

Ngoài việc tự bảo vệ, người dùng cũng nên chia sẻ thông tin cảnh báo an toàn với gia đình và bạn bè để cùng nâng cao nhận thức. Các cơ quan quản lý cần tiếp tục tăng cường các biện pháp giám sát và hỗ trợ kỹ thuật nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân trong không gian số.

Chuyên gia từ Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia khẳng định, lộ lọt dữ liệu cá nhân không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn ảnh hưởng đến an ninh quốc gia. Do đó, Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái an ninh mạng mạnh mẽ, kết hợp giữa công nghệ tiên tiến và ý thức cộng đồng.

Người dân cần coi thông tin cá nhân như một tài sản quý giá và bảo vệ nó trước mọi nguy cơ. Chỉ khi có sự đồng lòng từ tất cả các bên, chúng ta mới có thể đối mặt và vượt qua thách thức ngày càng lớn trong thời đại số.

Duy Trinh

(责任编辑：Cúp C2)