Ông Phùng Ðức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU) vừa chủ trì buổi họp các thành viên Ban Chỉ đạo, lãnh đạo các tỉnh, thành ven biển, nắm thông tin về công tác chuẩn bị đón Ðoàn công tác của Uỷ ban Châu Âu (EC) sang kiểm tra về IUU lần thứ 4. Cuộc “tổng rà soát” lần này cho thấy Việt Nam cũng như các địa phương ven biển đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện với quyết tâm chính trị cao nhất, trên tinh thần công khai, minh bạch, thực tế với những yêu cầu kiểm tra của EC về IUU, kỳ vọng được gỡ “thẻ vàng”, bởi đây là cơ hội cuối trước khi có nhiều thay đổi trong lãnh đạo EC.

Sự đồng thuận của toàn xã hội

EC cảnh báo “thẻ vàng” đối với ngành hàng khai thác hải sản Việt Nam vào tháng 10/2017 và đã 3 lần kiểm tra việc thực hiện chống IUU, lần gần đây nhất là vào tháng 10/2022. Việt Nam được xem là quốc gia có thời gian giữ “thẻ vàng” lâu nhất, bởi trên thực tế công tác quản lý nghề khai thác hải sản gặp rất nhiều khó khăn, nguyên nhân cả chủ quan và khách quan. Ðiều kiện địa lý tự nhiên có bờ biển dài, nhiều cửa sông, cư dân sống phụ thuộc vào nghề biển khá đông và có từ rất lâu đời nên cần có quá trình để quản lý theo hướng hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới.

Việt Nam nhận thức, trong thực hiện chống khai thác IUU không chỉ để xuất khẩu sang EU mà còn giúp phát triển ngành nuôi trồng và khai thác hải sản bền vững, thể hiện trách nhiệm và giữ uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Ðồng thời, xác định vấn đề “thẻ vàng” là cơ hội cho ngành khai thác thuỷ sản chuyển đổi từ nghề cá truyền thống quy mô nhỏ, nhiệt đới, đa nghề, đa loài sang quản lý một nghề cá có trách nhiệm, phát triển bền vững. Theo đó, cả hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, cộng đồng ngư dân, doanh nghiệp thuỷ sản tích cực vào cuộc, và thực tế đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Theo Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, đến nay Việt Nam đã đạt được sự thống nhất, nhận thức cao và hành động quyết liệt trong tất cả các cấp, các ngành, cộng đồng ngư dân, doanh nghiệp; đạt sự đồng thuận của toàn xã hội. Việt Nam đã xây dựng được khung pháp lý toàn diện, đầy đủ về quản lý nghề cá và chống khai thác IUU. Công tác quản lý tàu cá đã chuyển biến rõ rệt, truy xuất nguồn gốc thuỷ sản đã được thực hiện, kiểm soát theo chuỗi, từ khâu kiểm soát sản lượng qua cảng đến cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm soát nguyên liệu tại các nhà máy chế biến. Ðáng chú ý, tình trạng các tàu vi phạm vùng biển nước ngoài (VBNN) từ năm 2015 đến nay đã giảm rõ rệt. Ðến nay, số tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở VBNN bị bắt giữ, xử lý đã giảm 84,35% so với năm 2016 và các địa phương luôn kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm minh, nhất là đối với các phương tiện mất kết nối tín hiệu giám sát, khai thác vi phạm VBNN.

Tàu Kiểm ngư Kiên Giang 11 phối hợp tuần tra chung trên vùng biển Cà Mau, nhằm tăng cường và chia sẻ trách nhiệm trong quản lý khai thác trên biển.

Cà Mau - Hình mẫu trong chống IUU

Trong thực hiện chống khai thác IUU, Cà Mau được điển hình vì luôn có sự chủ động, tiên phong, trở thành hình mẫu để các địa phương ven biển học tập kinh nghiệm, áp dụng thực hiện hiệu quả.

Hiện toàn tỉnh tỷ lệ tàu cá còn hạn giấy phép khai thác đạt 98,08% (3.976/4.054 tàu); tàu cá còn đăng kiểm đạt 91,09% (2.677/2.939 tàu); 100% tàu cá đang hoạt động được đánh dấu, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định; cập nhật đầy đủ 100% dữ liệu tàu cá của tỉnh trên Hệ thống phần mềm VN-Fishbase và Hệ thống giám sát tàu cá. Thực hiện đảm bảo, đúng theo quy định và chỉ đạo của Trung ương về việc xác định, lập danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU để theo dõi, quản lý và kiểm tra. Kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại 10 trạm kiểm soát biên phòng hiện có trên địa bàn tỉnh và thành lập thêm 9 chốt kiểm tra, kiểm soát lưu động tại các cửa biển không có trạm kiểm soát biên phòng; Văn phòng IUU đặt tại 2 cảng cá chỉ định (Sông Ðốc và Rạch Gốc) kiểm tra 100% tàu cá cập, rời cảng cá chỉ định.

Ông Nguyễn Việt Triều, Phó chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản Cà Mau, cho biết: “Cà Mau luôn chủ động ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, kiểm soát tàu cá của tỉnh thông qua phần mềm quản lý liên thông kiểm soát tàu cá. Ðây là phần mềm liên thông tất cả các cảng cá, Văn phòng IUU và trạm kiểm soát biên phòng trên địa bàn tỉnh, tạo điều kiện thuận lợi để các lực lượng chức năng kiểm soát tàu cá, thống kê, báo cáo; đảm bảo khi tàu cá ra, vào cửa biển phải có sự kiểm soát của 3 lực lượng nêu trên. Cùng với đó, ứng dụng Bảng dữ liệu Excel Online trên nền tảng Google Sheets để các địa phương báo cáo, lưu trữ dữ liệu về thông tin tàu cá hết hạn đăng ký, đăng kiểm, tàu cá mất tín hiệu kết nối từ 10 ngày trở lên, tàu cá nằm bờ; thống kê sản lượng thuỷ sản khai thác... qua đó tạo được cơ sở dữ liệu để Ban Chỉ đạo về IUU tỉnh, huyện kiểm tra, chỉ đạo khắc phục kịp thời các hạn chế trong công tác chống khai thác IUU”.

Tàu Biên phòng và Thanh tra Thủy sản Cà Mau luôn túc trực ngoài đảo nhằm kịp thời cơ động trong kiểm tra, quản lý chặt khai thác hải sản trên biển đúng theo quy định của pháp luật, đặc biệt là theo chống khai thác IUU từ khuyến cáo của EC. (Ảnh chụp tại vùng biển Cụm đảo Hòn Chuối).

Cà Mau thực hiện truy xuất nguồn gốc thuỷ sản khai thác theo quy định, đến nay không có hồ sơ sai sót phải xác minh, giải trình; kiểm tra 100% hồ sơ xác nhận, chứng nhận thuỷ sản khai thác tại 5 doanh nghiệp có hồ sơ xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Lực lượng chức năng tỉnh phát hiện, xử phạt 156 vụ vi phạm về khai thác thuỷ sản với số tiền 5.387,7 triệu đồng (trong đó, vi phạm về khai thác IUU 90 vụ/4.426,5 triệu đồng); xác minh, xử lý 100% tàu cá có chiều dài từ 24 m mất kết nối ngoài khơi từ 10 ngày trở lên theo thông báo của Trung tâm Thông tin thuỷ sản.

“Ðẩy mạnh công tác tuyên truyền, đảm bảo các chủ tàu, thuyền trưởng đã nắm được các nội dung, vấn đề, mức độ ảnh hưởng của khai thác IUU, cảnh báo “thẻ vàng” của EC; luôn đổi mới và có nhiều giải pháp, hình thức tuyên truyền khác nhau, sâu, rộng đến các đối tượng liên quan. Cùng với đó là tăng cường kiểm tra, thanh tra, kể cả tuần tra chung, kiên quyết xử lý nghiêm minh những hành vi sai phạm, đặc biệt là mất tín hiệu kết nối, khai thác vi phạm VBNN”, ông Nguyễn Việt Triều nhấn mạnh.

Với quan điểm trên, Cà Mau tiếp tục tăng cường kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra, vào cửa biển; kiên quyết không cho tàu cá tham gia hoạt động khai thác thuỷ sản trên biển nếu không đảm bảo các điều kiện theo quy định. Hoàn thiện, củng cố, nâng cao năng lực thực thi pháp luật thuỷ sản; tiếp tục nghiên cứu, thành lập lực lượng kiểm ngư địa phương phù hợp với quy định và tình hình thực tế. Thúc đẩy mạnh mẽ việc cải cách, đổi mới công tác quản lý cảng cá, đảm bảo nâng cao năng lực dịch vụ sản xuất, quản lý nghề cá tại cảng cá, giám sát tàu cá và sản lượng khai thác bốc dỡ tại cảng.

“Người đứng đầu địa phương chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng tàu cá, ngư dân của địa phương khai thác hải sản vi phạm VBNN, tàu cá hết hạn đăng ký, đăng kiểm ra biển hoạt động bị lực lượng chức năng phát hiện, xử phạt”, ông Lê Văn Sử, Phó chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban Chỉ đạo IUU tỉnh, quyết tâm. Phó chủ tịch UBND tỉnh đồng thời cho biết, tỉnh đã có kế hoạch tiếp Ðoàn EC đến địa phương kiểm tra IUU, nếu tới đây Cà Mau được lựa chọn.

Trần Nguyên

(责任编辑：Thể thao)